Giáo án Văn 12 tiết 40 và 42: Đàn ghi ta của Lor-ca (Thanh Thảo)

Tuần: 14
Tiết: 40-42
Ngày soạn: / /09
Ngày dạy: / /09
 Đọc văn 
 Đàn ghi ta của Lor-ca 
 (Thanh Thảo)
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp HS:
1.Kiến thức: 
- Hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng Lor-ca trong mạch cảm xúc và suy tư đa chiều vừa sâu sắc vừa mãnh liệt của nhà thơ.
- Cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo trong hình thức biểu đạt mang phong cách hiện đại.
2. Kĩ năng: Đọc hiểu thơ hiện đại theo phong cách tượng trưng, siêu thực.
3. Thái độ: Ngưỡng mộ Lor-ca, có thái độ sống đúng đắn.
B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:
 + Thầy: SGK; sách GV; Đọc lại “Thơ Thanh Thảo”; Thiết kế bài dạy; Ảnh tác giả.
 + Trò: Đọc kĩ phần tiểu dẫn & chú thích chân trang; soạn bài theo 3 câu hỏi ở SGK-Tr. 166
C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH: 
	Thông qua 6 hoạt động trong tiết học, GV sử dụng các PP: diễn giảng kết hợp với phân tích ngôn ngữ thơ; phát vấn, gợi mở; tổ chức cho HS thảo luận ->quy nạp về đặc điểm thơ theo CNTT-ST của T.Thảo.
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
Hoạt động 1: Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ:
Noäi dung
Lớp 12A1
Lớp 12A2
Lớp 12A3
Kieåm dieän
Kieåm tra 
*Hỏi: ?
Hoạt động 2: Vào bài mới: (Cho hs nghe bài hát....)-> Dẫn: Gaxia Lor-ca là một nghệ sĩ lãng du, tài hoa nhưng bạc mệnh. Cuộc đời, chất nghệ sĩ tài tử, khát vọng cách tân nghệ thuật, những lời thơ tranh đấu của Lor-ca đã là ngọn nguồn cảm hứng dạt dào cho rất nhiều nghệ sĩ. Chúng ta vừa nghe nỗi niềm đồng cảm của nhạc sĩ Thanh Tùng và Huỳnh Phước Liên qua bài hát “Nếu tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”. Còn với nhà thơ Thanh Thảo, Lor-ca là một nỗi ám ảnh lớn bởi như nhà thơ từng nói “Lor-ca là nhà thơ mà tôi hết sức ngưỡng mộ, cả về thi ca lẫn cuộc đời và cái chết đều gây cho tôi nhiều xúc cảm và ấn tượng. Chính những hình ảnh và nhạc điệu trong nhiều bài thơ L. đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ mà tôi coi như một khúc tưởng niệm Ông.” Khúc tưởng niệm ấy mang tên “Đàn ghi ta của Lor-ca”mà chúng ta sẽ tìm hiểu ngay sau đây. 
Hoạt động của GV&HS
Yêu cầu cần đạt
Hoạt động 3: Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu tiÓu dÉn. 
->Häc sinh ®äc .
*Hỏi: Nªu nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ Thanh Th¶o? §Æc ®iÓm phong c¸ch th¬ cña «ng? 
->Gi¸o viªn giíi thiÖu vÒ t¸c phÈm ; §äc v¨n b¶n vµ h­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu bµi th¬ theo c¸c c©u hái sgk 
Hoạt động 4: 
*Hỏi: C¶m nhËn chung cña em vÒ bµi th¬? 
*Hỏi: H·y gi¶i m· c¸c h×nh ¶nh: tiÕng ®µn bät n­íc, ¸o choµng ®á g¾t, vÇng tr¨ng chÕnh cho¸ng, yªn ngùa mái mßn ?Em cã suy nghÜ g× vÒ c¸c h×nh ¶nh Êy? 
*Hỏi: C¸i chÕt cña Lor-ca ®­îc kh¾c ho¹ qua nh÷ng h×nh ¶nh nµo? 
*Hỏi: Em cã suy nghÜ g× vÒ c¸c h×nh ¶nh: ®­êng chØ tay ®øt, dßng s«ng v« cïng Lor-ca b¬i sang ngang ? 
*Hỏi: Em cã c¶m nhËn g× vÒ khổ th¬ "Kh«ng ai ch«n cÊt tiÕng ®µn"
*Hỏi: V× sao c¸i chÕt cña Lor-ca ®­îc miªu t¶ ®i liÒn víi "h×nh ¶nh c©y ®µn"? 
*Hỏi: H×nh t­îng tiÕng ®µn trong bµi th¬ mang ý nghÜa Èn dô g×? 
(Häc sinh sÏ liÖt kª ra nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau - Gi¸o viªn lµ ng­êi nhËn xÐt khuyÕn khÝch häc sinh - kh«ng nªn ¸p ®Æt c¸ch hiÓu mµ chØ nªn ®­a ra nhËn ®Þnh).
Hoạt động 5: 
*Hỏi: §¸nh gi¸ chung vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬? 
I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả (SGK)
- Tiểu sử: Tªn khai sinh Hå Thµnh C«ng- sinh n¨m 1946. Quª: Mé §øc, Qu¶ng Ng·i. 
- Sù nghiÖp v¨n ch­¬ng:
+ Cã c¸c s¸ng t¸c hay vµ ®éc ®¸o vÒ chiÕn tranh vµ thêi hËu chiÕn.
+ C¸c t¸c phÈm: Nh÷ng ng­êi ®i tíi biÓn (1977), Nh÷ng ngän sãng mÆt trêi (1984-1982), Khèi vu«ng ru bÝch (1985).
+ Nh÷ng n¨m gÇn ®©y: viÕt b¸o, tiÓu luËn phª b×nh Nh­ng ®ãng gãp quan träng nhÊt lµ th¬ ca.
- §Æc ®iÓm th¬:
+ Lµ tiÕng nãi cña ng­êi tri thøc nhiÒu suy t­, tr¨n trë vÒ cuéc sèng. 
+ ¤ng lu«n t×m tßi kh¸m ph¸, s¸ng t¹o t×m c¸ch biÓu ®¹t míi qua h×nh thøc c©u th¬ tù do, ®em ®Õn mét mÜ c¶m hiÖn ®¹i cho th¬ b»ng thi ¶nh vµ ng«n tõ m¬Ý mÎ.
2. Tác phẩm: 
- Ngọn nguồn cảm hứng: Số phận bi thảm và nhân cách cao đẹp của Lor-ca.
- Xuất xứ: Trích từ “Khối vuông ru-bích” (1985)
- Lµ t¸c phÈm tiªu biÓu cho t­ duy th¬ Thanh Th¶o: Giµu suy t­, m·nh liÖt vµ phãng tóng, Ýt nhiÒu nhuèm mµu s¾c t­äng tr­ng vµ siªu thùc. 
II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:
 *C¶m nhËn chung:
 Bµi th¬ viÕt theo thÓ tù do thÓ hiÖn c¶m xóc m·nh liÖt cña t¸c gi¶ tr­íc c¸i chÕt cña Lor-ca qua hµng lo¹t hình ¶nh mang tÝnh biÓu t­îng. 
a. H×nh t­îng Lor-ca:
- C¸c h×nh ¶nh: Tiõng ®µn bät n­íc, ¸o choµng ®á g¾t, vÇng tr¨ng chÕnh cho¸ng, yªn ngùa mái mßn ®Òu mang tÝnh biÓu t­îng.
 + C¸c dßng th¬ kh«ng cã h×nh ¶nh vÒ con ng­êi nh­ng bãng d¸ng con ng­êi vÉn hiÖn lªn râ nÐt qua h×nh ¶nh vµ ©m thanh (tiÕng ®µn), mµu s¾c (¸o choµng ®á g¾t), tr¹ng th¸i (chÕnh cho¸ng, mái mßn)
+ Nh­ vËy ngay ë khæ th¬ ®Çu chóng ta ®· b­íc vµo mét kh«ng gian ®Ëm chÊt T©y Ban Nha, víi h×nh ¶nh ¸o choµng ®á g¾t - ¸o choµng kho¸c trªn m×nh nh÷ng vâ sÜ ®Êu bß tãt - mét biÓu t­îng cña T©y Ban Nha. 
+ §ång thêi ng­êi ®äc kh«ng thÓ kh«ng nhËn thÊy cuéc hµnh tr×nh cña con ng­êi: ®i lang thang vÒ miÒn ®¬n ®éc víi vÇng tr¨ng chÕnh cho¸ng trªn yªn ng­¹ mái mßn -®ã lµ nh÷ng cuéc ®éc hµnh cña con ng­êi - Cuéc ®éc hµnh cña Lor -ca (mét anh hïng T©y Ban Nha).
- VÎ ®Ñp cña Lor-ca vµ c¸i chÕt cña Lor-ca:
+ T¸c gi¶ kh¾c ho¹ nh©n vËt gi÷a mét kh«ng gian hoang d· ®Ëm chÊt T©y Ban Nha: "T©y Ban Nha /h¸t ngªu ngao /bçng kinh hoµng / ¸o choµng bª bÕt ®á" ; TiÕng h¸t nghªu ngao cña nh÷ng ng­êi Di-gan, ¸o choµng cña vâ sÜ ®Êu bß tãt ®· trë thµnh biÓu t­îng cho sù ®æ m¸u, c¸i chÕt vµ sù cÇu khÊn cho linh hån. 
 + Trªn nÒn Êy lµ h×nh ¶nh Lor-ca: "bÞ ®iÖu vÒ b·i b¾n - chµng ®i nh­ ng­êi méng du " ->Mét lÇn n÷a chóng ta l¹i ®­îc chøng kiÕn Lor-ca víi cuéc hµnh tr×nh cña anh - Cuéc hµnh tr×nh ®Õn víi c¸i chÕt.
- Tr­íc c¸i chÕt: Lor-ca "®i nh­ mét ng­êi méng du" -> §ã lµ th¸i ®é bá quªn tÊt c¶, kh«ng bËn lßng víi bÊt cø ®iÒu g×, kÓ c¶ c¸i chÕt ®ang cËn kÒ tõ ®ã ®Ó thÊy ®­îc dòng khÝ cña Lor-ca - Mét con ng­êi ®· d©ng hiÕn c¶ tuæi trÎ, c¶ cuéc ®êi cho cuéc ®Êu tranh v× tù do. 
+ H×nh ¶nh: dßng s«ng, Lor-ca b¬i sang ngang, ®­êng chØ tay ®øt" l¹i mét lÇn n÷a miªu t¶ cuéc hµnh tr×nh ®i tíi c¸i chÕt cña Lor-ca. Cuéc ®êi dµi réng nh­ dßng s«ng vµ Lor-ca "B¬i sang ngang" trªn "chiÕc ghi -ta mµu b¹c " cïng víi h×nh ¶nh "®­êng chØ tay ®øt"chÝnh lµ nh÷ng biÓu t­îng, nh÷ng Èn dô vÒ c¸i chÕt, sù nghiÖt ng· cña ®Þnh mÖnh vÒ sè phËn ng¾n ngñi.
+ Còng cÇn ph¶i thÊy sù l«-gÝc gi÷a c¸c h×nh ¶nh: Lor-ca b¬i sang ngang /chiÕc ghi -ta mµu b¹c . Cuéc ®êi cña Lor-ca lµ chuçi dµi nh÷ng ®am mª trong ®ã cã niÒm ®am mª ®µn ghi -ta. Vµ do ®ã "®µn ghi-ta" ®· trë thµnh biÓu t­îng cña c¶ cuéc sèng nhiÒu hoµi b·o, mµu s¾c vµ thanh ©m cña Lor-ca.
+ C¸c h×nh ¶nh "H¸t nghªu ngao, ®­êng chØ tay ®øt, l¸ bïa c« g¸i Di-gan" x©u chuçi trong mét tr­êng liªn t­ëng vÒ ®Þnh mÖnh, vÒ c¸i chÕt, vÒ sè phËn ng¾n ngñi mang ®Ëm mµu s¾c T©y Ban Nha. 
+ Ở ®©y ®éng tõ "nÐm" lÆp l¹i hai lÇn (nÐm l¸ bïa, nÐm tr¸i tim) nã trë thµnh biÓu t­îng vÒ c¸i chÕt bi th¶m nh­ng còng ®Çy chÊt bi tr¸ng, dòng m·nh cña Lor-ca. Tõ ®ã ®Ó thÊy ®­îc c¶m xóc ®Çy m·nh liÖt cña Thanh Th¶o lÉn víi sù mÕn mé, t«n vinh, c¶m phôc 
b. H×nh t­îng tiÕng ®µn: 
Khæ th¬ ®Çy ¾p nh÷ng h×nh ¶nh biÓu t­îng vµ siªu thùc, tiÕng ®µn ®· trë thµnh mét nh©n vËt cã linh hån: "kh«ng ai ch«n cÊt tiÕng ®µn", "tiÕng ®µn nh­ cá mäc hoang".
Ở ®©y Lor-ca kh«ng hiÖn diÖn mµ chØ cã sù hiÖn diÖn cña tiÕng ®µn. Nã trë thµnh biÓu t­îng cña t©m hån Lor-ca, tr¸i tim Lor-ca. Cuéc ®êi cña «ng sèng tù do, thanh th¶n trong suèt nh­ giät n­íc m¾t vÇng tr¨ng long lanh trong ®¸y giÕng Lor-ca ®· chÕt (vÒ thÓ x¸c) nh­ng d­ ©m vang väng cña cuéc ®êi «ng th× cßn m·i. 
- TiÕng ®µn xuÊt hiÖn nhiÒu lÇn trong bµi th¬: "TiÕng ®µn bät n­íc ghi ta ®¸ xanh tiÕng ghi ta rßng rßng "
- Mang nhiÒu cung bËc: ©m thanh vui t­¬i chia c¾t tan vì cã khi lµ ©m thanh c¸i chÕt cã khi lµ giai ®iÖu t×nh yªu 
=> Lµ sù hµi hoµ cña rÊt nhiÒu tr¹ng th¸i c¶m xóc Tr­íc hÕt, ®ã lµ c¶m xóc cña Lor-ca . Cuéc ®êi Lor-ca nh­ tiÕng ®µn ghi ta nh÷ng ©m thanh cung bËc cña nã khi rÐo r¾t vÒ niÒm yªu ®êi thiÕt tha, khi hïng tr¸ng m¹nh mÏ vÒ nh÷ng ngµy chiÕn ®Êu s«i næi, khi trÇm l¾ngTiÕng ®µn ghi ta lµ bµi ca vÒ cuéc ®êi, sè phËn vµ c¸i chÕt cña Lor-ca.
III. TỔNG KẾT:
 - Nội dung: Bµi th¬ thÓ hiÖn nçi ®au xãt s©u s¾c tr­íc c¸i chÕt bi th¶m cña Lor-ca.
- Nghệ thuật: ThÓ th¬ tù do, kh«ng dÊu c©u, kh«ng dÊu hiÖu më ®Çu, kÕt thóc. Sö dông h×nh ¶nh biÓu t­îng - siªu thùc cã søc chøa lín vÒ néi dung . Mµu s¾c T©y Ban Nha rÊt ®Ëm nÐt trong bµi th¬ . KÕt hîp được hai yÕu tè th¬ vµ nh¹c.
 Hoạt động 6: Củng cố-Dặn dò:
- Häc thuéc lßng bµi th¬ .
- Lµm bµi tËp; tiÕt sau häc ®äc thªm 2 bài: Bác ơi! (Tố Hữu); Tự do (Pôn Ê-luy-a). 
PHAÀN RUÙT KINH NGHIEÄM: