Giáo án Văn 12 tiết 19, 20: Tây tiến -Quang Dũng

Tuần: 07
Tiết: 19-20
Ngày soạn:14/9 /09
Ngày dạy:21 /9 /09
 Đọc văn
 TÂY TIẾN
-Quang Dũng-
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp HS:
- Cảm nhận được vẻ đẹp hùng vĩ, mĩ lệ của núi rừng miền Tây Bắc Tổ quốc và hình ảnh người lính TâyTiến hào hoa, dũng cảm trong bài thơ. 
- Nắm những nét đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ: bút pháp lãng mạn, những sáng tạo về hình ảnh, ngôn ngữ, giọng điệu .
- Yêu quý anh bộ đội cụ Hồ.
B. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:
 + Thầy: SGK; sách GV; Đọc lại "Thơ Quang Dũng”; “Tuyển tập thơ Việt Nam" ; Thiết kế bài dạy.
 + Trò: Đọc kĩ Tiểu dẫn, chú thích chân trang và Văn bản (trang 87-89); soạn bài theo 5 câu hỏi ở SGK-Tr.90.
C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH: 
	Thông qua 5 hoạt động trong 2 tiết học, GV sử dụng các PP: Đọc diễn cảm, diễn giảng kết hợp với phân tích thơ trữ tình CM, và cách thể hiện độc đáo của tác giả; phát vấn, gợi mở; tổ chức cho HS thảo luận ->quy nạp về giá trị nội dung &nghệ thuật của văn bản.
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
TIẾT 1: 
Nội dung
Lớp 12A1
Lớp 12A2
Lớp 12A3
Kiểm diện
Kiểm tra bài cũ
Hoạt động 1: Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ:
*Hỏi:
Hoạt động 2: Vào bài mới: Có nhiều cách thể hiện hình ảnh anh bộ đội cụ Hồ trong kháng chiến chống Pháp. Nhưng ấn tượng và độc đáo, sáng tạo nhất có lẽ đó là cách mà nhà thơ Quang Dũng đã làm trong bài thơ “Tây Tiến”. Sự mới mẻ trong cách thể hiện ấy đã một thời gây rắc rối cho ông. Mặc dù vậy, giá trị vĩnh hằng mà ông để lại cho đời vẫn thật đáng trân trọng.. 2 tiết học hôm nay, các em hãy cùng thầy tìm hiểu những giá trị ấy của thi phẩm tuyệt vời này.
Hoạt động của GV&HS
Yêu cầu cần đạt
Hoạt động 3:
Hỏi: Nhớ về Quang Dũng, chúng ta ghi nhận những nét cơ bản nào?
Hỏi: Hoàn cảnh và mục đích sáng tác bài thơ?
Hỏi: Tìm bố cục của bài thơ?
Hỏi: Cảm hứng chính của bài thơ là gì? 
Hỏi: Chủ đề:của bài thơ? 
TIẾT 2: Hoạt động 4:
*Đọc:Gọi 2 HS đọc diễn cảm bài thơ->GV nhận xét, uốn nắn cách đọc.
Hỏi: Theo em, nội dung trọng tâm cần xác định của bài thơ là gì?
Hỏi: Mạch cảm xúc của bài thơ bắt đầu bằng chi tiết nào? Hãy phân tích mạch cảm xúc ấy? (Mạch cảm xúc của bài thơ bắt đầu từ nỗi nhớ. Đó là nỗi nhớ đồng đội.)
-> Giáo viên bình: Nhà thơ nhớ về "Tây Tiến" là nhớ về tuổi trẻ - một thời say mê, hào hùng. Đến lúc này (1948), mặc dù đã xa đơn vị, xa những người đồng đội thân yêu, xa miền Tây Bắc của Tổ quốc, Quang Dũng đã bộc lộ nỗi nhớ bằng sự khẳng định không bao giờ quên..
Hỏi: Câu thơ 3, 4 gợi cho em nhận thức gì? 
Hỏi: Em hiểu gì về tinh thần bi tráng và cảm hứng lãng mạn trong bài thơ? 
Hỏi: Em có nhận xét gì về bút pháp nghệ thuật của đoạn thơ này và tác dụng của nó? 
+”Đoàn binh”chứ không phải là đoàn quân. Đoàn binh tạo ra âm vang mạnh mẽ hơn ba tiếng “không mọc tóc" gợi nét ngang tàng, độc đáo. Cả câu thơ tạo hình ảnh hiên ngang, dữ dội, lẫm liệt của người lính Tây Tiến. 
Hỏi: Hai câu thơ cuối đoạn gợi cho em suy nghĩ gì? 
(HS đọc phần Ghi nhớ Sgk).
I. Tìm hiểu chung. 
1. Tiểu dẫn. 
a. Tác giả: (1921-1988)
- Tên khai sinh: Bùi Đình Diệm. 
- Bút danh: Quang Dũng. 
- Quê: Phưọng Trì, Đan Phượng, Hà Tây.
- Xuất thân trong một gia đình nho học. 
- Là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, viết văn, vẽ tranh, soạn nhạc. 
 ÞMột hồn thơ phóng khoáng, lãng mạn và tài hoa. Đặc biệt là khi ông viết về người lính. 
b. Tác phẩm:
 - Hoàn cảnh và mục đích sáng tác:
 + Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1948: Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác ® nhớ đồng đội cũ®Tại Phù Lưu Chanh (Hà Đông), ông viết bài thơ này. 
 + Mục đích sáng tác: Ghi lại những kỉ niệm một thời của những người lính Tây Tiến.
- Bố cục: Chia làm bốn đoạn:
+ Đoạn 1: Nhớ về những cuộc hành quân của đoàn quân Tây Tiến và khung cảnh thiên nhiên miền Tây.
+ Đoạn 2: Nhớ những kỉ niệm đẹp (Đêm liên hoan và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng)
+ Đoạn 3: Nhớ về những đồng đội Tây Tiến (chân dung người lính TT).
+ Đoạn 4: Lời thề gắn bó với Tây Tiến và miền Tây.
- Cảm hứng chính của bài thơ là cảm hứng lãng mạn và tinh thần bi tráng gắn bó với nhau để làm nên linh hồn, sắc điệu của bài thơ. 
 - Chủ đề: Bài thơ miêu tả nổi nhớ da diết của tác giả về đồng đội trong những chặng đường hành quân chiến đấu gian khổ, đầy thử thách, hi sinh trên cái nền của thiên nhiên miền Tây Bắc Bắc Bộ vừa hùng vĩ, dữ dội Đồng thời thể hiện những kỉ niệm đẹp về tình quân dân và khắc sâu lí tưởng chiến đấu của người lính Tây Tiến.
 II. Đọc -hiểu văn bản.
1. Nỗi nhớ Tây Tiến:
 "Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
 Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi" 
- Hai câu thơ mở đầu đã cụ thể cho cảm xúc của toàn bài thơ Sông Mã đại diện cho vùng đất miền Tây. Hai hình tượng song song kết động nỗi nhớ. Đó là miền Tây Bắc Bắc Bộ và người lính Tây Tiến. 
- "Nhớ chơi vơi"® tái hiện những kí ức trong nhân vật trữ tình những kỉ niệm đẹp đẽ, hào hùng của tuổi trẻ. Nỗi nhớ đã tạo nên cảm xúc mãnh liệt. 
2. Hình ảnh người lính Tây Tiến:
* Người lính Tây Tiến giữa khung cảnh hùng vĩ, dữ dội: 
 - Câu thơ 3, 4 gợi tên đất, tên làng. Đó là Sài Khao, Mường Lát:
 "Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi 
 Mường Lát hoa về trong đêm hơi" 
=> Mang vẻ hấp dẫn của xứ lạ huyền ảo. Người lính Tây Tiến hiện lên giữa thiên nhiên hùng vĩ. 
 - Hành quân chiến đấu đầy gian khổ, thử thách và hi sinh:
 "Dốc lên khúc khuỷ, dốc thăm thẳm 
 Heo hút cồn mây súng ngửi trời 
  mũ bỏ quên đời !
 Chiều chiều oai linh thác gầm thét 
 Đêm cọp trêu người 
 Nhớ ôi ! Tây Tiến cơm lên khói 
 Mai Châu mùa em thơm nếp xôi"
- Cuộc hành quân đi qua núi cao, vực thẳm => giữa khó nhọc, gian khổ vẫn luôn thấy niềm vui tinh nghịch của người lính: "Súng ngửi trời", cọp trêu người
*Người lính Tây Tiến giữa khung cảnh núi rừng thơ mộng:
"Doanh trại bừng hội đuốc hoa. 
Kìa em xiêm áo tự bao giờ .
Khèn lên man điệu nàng e ấp, 
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ"
®Bút pháp lãng mạn tìm đến những liên tưởng giúp người đọc nhận ra niềm vui tràn ngập, tình tứ qua từ ngữ (đuốc hoa, em, nàng e ấp).
*Tâm hồn lãng mạn: 
 Đêm mơ Hà Nội dáng Kiều thơm.
* Sự hy sinh thầm lặng:
"Rải rác biên cương mồ viễn xứ 
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành" 
*Hình ảnh"Quân xanh màu lá dữ oai hùm" tô đậm thêm nét kiêu hùng của người lính. Cảm hứng lãng mạn đầy chất tráng ca ® Khắc hoạ được bức chân dung người lính Tây Tiến bằng những nét vẽ phi thường, độc đáo vượt lên mọi khổ ải, thiếu thốn. 
=> Đó là nét vẻ hào hoa, lãng mạn đầy thơ mộng của những chàng trai Hà Nội. 
3. Khẳng định lí tưởng chiến đấu và tinh thần đồng đội.
"Tây Tiến người đi không hẹn ước 
Đường lên thăm thẳm một chia phôi 
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy 
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi"
®Khẳng định tình cảm của tác giả với đồng đội 
- Mặt khác, đoạn thơ kết bài thể hiện lí tưởng chiến đấu "một đi không về" của người lính. Họ ra đi chiến đấu không hẹn ngày về. 
III. Tổng kết: 
 Có thể nói Tây Tiến là tuợng đài bất tử về người chiến sĩ vô danh đã hy sinh vì nước, phản ánh cuộc chiến đấu bi hùng của người lính những năm đầu kháng chiến chống Pháp; thể hiện tâm tình của những thanh niên trí thức yêu nước vừa xếp bút nghiên đi theo tiếng gọi của non sông. Anh hùng và lãng mạn, đó là nét đẹp rất riêng của họ.
 Hoạt động 5: Củng cố-Dặn dò:
- GV yêu cầu HS học thuộc lòng bài thơ; phải nắm và phân tích được nội dung chính của bài học (ở phần Ghi nhớ-tr.90)
- GV dặn HS chuẩn bị bài làm văn "Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học"./.
PHAÀN RUÙT KINH NGHIEÄM:
.