Giáo án Ngữ văn lớp 12 tiết 90: Phát biểu tự do

PHÁT BIỂU TỰ DO
Tuần: 32
Tiết: 90
A. Kết quả cần đạt:
Về kiến thức: 
 + Cã nh÷ng hiÓu biÕt ®Çu tiªn vÒ ph¸t biÓu tù do (kh¸i niÖm, nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau so víi ph¸t biÓu theo chñ ®Ò).
 + N¾m ®­îc mét sè nguyªn t¾c vµ yªu cÇu cña ph¸t biÓu tù do. 
Về kĩ năng: B­íc ®Çu vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng ®ã vµo c«ng viÖc ph¸t biÓu tù do vÒ mét chñ ®Ò mµ c¸c em thÊy høng thó vµ cã mong muèn ®­îc trao ®æi ý kiÕn víi ng­êi nghe.
Giáo dục tư tưởng: 
B. Chuẩn bị:
Giáo viên: Đọc kĩ SGK, xác định trọng tâm kiến thức, soạn giáo án cho phù hợp đối tượng học sinh từng lớp, làm ĐDDH.
 + Phương pháp: Thảo luận nhóm
Học sinh: Đọc kĩ SGK, soạn bài trước ở nhà
C. Nội dung, tiến trình giờ dạy: 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Hoạt động 1:
 1. Ổn định lớp:
 2. Kiểm tra bài cũ:
Hoạt động 2: 
Giới thiệu vào bài.
Hoạt động 3:
Hướng dẫn HS tìm hiểu
1- GV nªu yªu cÇu: 
H·y t×m mét vµi vÝ dô ë ®êi sèng quanh m×nh ®Ó chøng tá r»ng: trong thùc tÕ, kh«ng ph¶i lóc nµo con ng­êi còng chØ ph¸t biÓu nh÷ng ý kiÕn mµ m×nh ®· chuÈn bÞ kÜ cµng, theo nh÷ng chñ ®Ò ®Þnh s¾n.
- HS dùa vµo phÇn gîi ý trong SGK ®Ó t×m vÝ dô.
- GV nhËn xÐt vµ nªu thªm mét sè vÝ dô kh¸c.
2- GV nªu vÊn ®Ò:
Tõ nh÷ng vÝ dô nªu trªn, anh (chÞ) h·y tr¶ lêi c©u hái: V× sao con ng­êi lu«n cã nhu cÇu ®­îc (hay ph¶i) ph¸t biÓu tù do?
- HS dùa vµo vÝ dô vµ t×nh huèng nªu ra trong SGK ®Ó ph¸t biÓu.
3- GV nªu c©u hái tr¾c nghiÖm:
 Lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t biÓu tù do thµnh c«ng?
a) Kh«ng ®­îc ph¸t biÓu vÒ nh÷ng g× m×nh kh«ng hiÓu biÕt vµ thÝch thó.
b) Ph¶i b¸m ch¾c chñ ®Ò, kh«ng ®Ó bÞ xa ®Ò hoÆc l¹c ®Ò.
c) Ph¶i tù rÌn luyÖn ®Ó cã thÓ nhanh chãnh t×m ý vµ s¾p xÕp ý. 
d) Nªn x©y dùng lêi ph¸t biÓu thµnh mét bµi hoµn chØnh.
e) ChØ nªn tËp trung vµo nh÷ng néi dung cã kh¶ n¨ng lµm cho ng­êi nghe c¶m thÊy míi mÎ vµ thó vÞ.
g) Lu«n lu«n quan s¸t nÐt mÆt, cö chØ cña ng­êi nghe ®Ó cã sù ®iÒu chØnh kÞp thêi.
- HS dùa vµo kinh nghiÖm b¶n th©n vµ nh÷ng ®iÒu t×m hiÓu trªn ®©y ®Ó cã nh÷ng lùa chän thÝch hîp.
1- GV cã thÓ ®­a môc (4) trong SGK vµo phÇn luyÖn tËp ®Ó kh¾c s©u nh÷ng ®iÒu cÇn ghi nhí ë môc (3).
- Trªn c¬ së môc (3), HS cô thÓ hãa nh÷ng ®iÒu ®Æt ra ë môc (4).
2. GV h­íng dÉn HS thùc hiÖn c¸c bµi luyÖn tËp trong SGK.
3. GV cã thÓ chän mét chñ ®Ò bÊt ngê vµ khuyÕn khÝch nh÷ng häc sinh cã høng thó vµ hiÓu biÕt thùc hµnh- c¶ líp nghe vµ nhËn xÐt, gãp ý.
Hoạt động 4: Củng cố
Hoạt động 5: Dặn dò	
Lớp trưởng báo cáo sĩ số
I. T×m hiÓu vÒ ph¸t biÓu tù do
1. Nh÷ng tr­êng hîp ®­îc coi lµ ph¸t biÓu tù do.
+ Trong buæi giao l­u: "ch¸t víi 8X" cña ®µi truyÒn h×nh kÜ thuËt sè, khi ®­îc ng­êi dÉn ch­¬ng tr×nh gîi ý: "trong chuyÕn ®i ch©u ¢u, kØ niÖm nµo anh nhí nhÊt?", mét kh¸ch mêi (nh¹c sÜ) ®· ph¸t biÓu: "Cã rÊt nhiÒu kØ niÖm ®¸ng nhí trong chuyÕn ®i Êy: chôp ¶nh l­u niÖm víi b¹n bÌ; nh÷ng buæi biÓu diÔn; gÆp gì bµ con ViÖt KiÒu; Nh­ng cã lÏ kØ niÖm ®¸ng nhí nhÊt trong chuyÕn ®i Êy, v©ng, t«i nhí ra råi, ®ã lµ ®ªm biÓu diÔn cho bµ con ViÖt kiÒu ta ë Pa-ri ". Vµ cø thÕ, vÞ kh¸ch mêi ®· ph¸t biÓu rÊt say s­a nh÷ng c¶m nhËn cña m×nh vÒ ®ªm biÓu diÔn Êy: nh¹c sÜ biÓu diÔn ra sao, bµ con c¶m ®éng thÕ nµo, nh÷ng ng­êi n­íc ngoµi cã mÆt h«m Êy ®· ph¸t biÓu nh÷ng g×,
+ Mét b¹n häc sinh khi ®­îc c« gi¸o nªu vÊn ®Ò: "H·y ph¸t biÓu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ th¬ míi ViÖt Nam giai ®o¹n 30- 45" ®· gi¬ tay xin ý kiÕn: "Th­a c«, em chØ xin ph¸t biÓu vÒ m¶ng th¬ t×nh th«i ®­îc kh«ng ¹". §­îc sù ®ång ý cña c« gi¸o, b¹n häc sinh Êy ®· ph¸t biÓu mét c¸ch say s­a, hµo høng (tuy cã phÇn h¬i lan man) vÒ m¶ng th¬ t×nh trong phong trµo th¬ míi: nh÷ng nhµ th¬ cã nhiÒu th¬ t×nh, nh÷ng bµi th¬ t×nh tiªu biÓu, nh÷ng c¶m nhËn vÒ th¬ t×nh,
+ Trong buæi §¹i héi chi ®oµn, mÆc dï kh«ng ®­îc ph©n c«ng tham luËn nh­ng ngay sau khi nghe b¹n A ph¸t biÓu vÒ phong trµo "häc tËp vµ lµm theo tÊm g­¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh", b¹n B ®· xin ph¸t biÓu vµ b¹n ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn rÊt hay, rÊt bæ Ých, thËm chÝ cßn h¬n c¶ bµi ph¸t biÓu chuÈn bÞ s½n cña b¹n A.
Trªn ®©y lµ nh÷ng vÝ dô vÒ ph¸t biÓu tù do.
2. Nhu cÇu ®­îc (hay ph¶i) ph¸t biÓu tù do.
+ Trong qu¸ tr×nh sèng, häc tËp vµ lµm viÖc, con ng­êi cã rÊt nhiÒu ®iÒu say mª (hay buéc ph¶i t×m hiÓu). Tri thøc th× v« cïng mµ hiÓu biÕt cña mçi ng­êi cã h¹n nªn chia sÎ vµ ®­îc chia sÎ lµ ®iÒu vÉn th­êng gÆp.
+ "Con ng­êi lµ tæng hßa c¸c mèi quan hÖ x· héi". V× vËy, ph¸t biÓu tù do lµ mét nhu cÇu (muèn ng­êi kh¸c nghe m×nh nãi) ®ång thêi lµ mét yªu cÇu (ng­êi kh¸c muèn ®­îc nghe m×nh nãi). Qua ph¸t biÓu tù do, con ng­êi sÏ hiÓu ng­êi, hiÓu m×nh vµ hiÓu ®êi h¬n.
3. C¸ch ph¸t biÓu tù do
+ Ph¸t biÓu tù do lµ d¹ng ph¸t biÓu trong ®ã ng­êi ph¸t biÓu tr×nh bµy víi mäi ng­êi vÒ mét ®iÒu bÊt chît n¶y sinh do m×nh thÝch thó, say mª hoÆc do mäi ng­êi yªu cÇu.
+ V× bÊt ngê, ngÉu nhiªn, ngoµi dù tÝnh nªn ng­êi ph¸t biÓu kh«ng thÓ tøc thêi x©y dùng lêi ph¸t biÓu thµnh mét bµi hoµn chØnh cã sù chuÈn bÞ c«ng phu.
+ Ng­êi ph¸t biÓu sÏ kh«ng thµnh c«ng nÕu ph¸t biÓu vÒ mét ®Ò tµi mµ m×nh kh«ng hiÓu biÕt vµ thÝch thó. V× cã hiÓu biÕt míi nãi ®óng, cã thÝch thó míi nãi hay. Nh­ng høng thó kh«ng dÔ ®Õn, hiÓu biÕt th× cã h¹n, cµng kh«ng thÓ ®Õn mét c¸ch bÊt ngê. Muèn t¹o høng thó vµ cã vèn hiÓu biÕt, kh«ng cã c¸ch g× h¬n lµ say mª häc tËp, t×m hiÓu, sèng nhiÖt t×nh vµ say mª víi cuéc ®êi.
+ Ph¸t biÓu dï lµ tù do còng ph¶i cã ng­êi nghe. Ph¸t biÓu chØ thùc sù thµnh c«ng khi thùc sù h­íng tíi ng­êi nghe. Ng­êi ph¸t biÓu ph¶i chän ®Ò tµi phï hîp, cã c¸ch nãi phï hîp víi ng­êi nghe. Trong qu¸ tr×nh ph¸t biÓu cÇn quan s¸t nÐt mÆt, cö chØ, cña ng­êi nghe ®Ó cã sù ®iÒu chØnh kÞp thêi. Thµnh c«ng cña ph¸t biÓu tù do chØ thùc sù cã ®­îc khi høng thó cña ng­êi nãi b¾t gÆp vµ céng h­ëng víi høng thó cña ng­êi nghe. DÜ nhiªn, kh«ng ng­êi nghe nµo høng thó víi nh÷ng g× ®· lµm hä nhµm ch¸n trõ khi ®iÒu kh«ng míi ®­îc ph¸t biÓu b»ng c¸ch nãi míi.
Nh­ vËy, trong tÊt c¶ c¸c ph­¬ng ¸n trªn, chØ cã ph­¬ng ¸n (d) lµ kh«ng lùa chän cßn l¹i ®Òu lµ nh÷ng c¸ch khiÕn ph¸t biÓu tù do thµnh c«ng.
L­u ý: ®äc kÜ phÇn ghi nhí.
II. LuyÖn tËp
1. LuyÖn tËp t×nh huèng ph¸t biÓu tù do (môc 4- SGK) 
B­íc 1: Chän chñ ®Ò cô thÓ.
B­íc 2: KiÓm tra nhanh xem v× sao m×nh chän chñ ®Ò Êy (t©m ®¾c? ®­îc nhiÒu ng­êi t¸n thµnh? chñ ®Ò míi mÎ?... hay lµ tÊt c¶ nh÷ng lÝ do ®ã?).
B­íc 3: Ph¸c nhanh trong ãc nh÷ng ý chÝnh cña lêi ph¸t biÓu vµ s¾p xÕp chóng theo thø tù hîp lÝ.
B­íc 4: NghÜ c¸ch thu hót sù chó ý cña ng­êi nghe (nhÊn m¹nh nh÷ng chç cã ý nghÜa quan träng; ®­a ra nh÷ng th«ng tin míi, bÊt ngê, cã søc g©y Ên t­îng; lång néi dung ph¸t biÓu vµo nh÷ng c©u chuyÖn kÓ lÝ thó, hÊp dÉn; t×m c¸ch diÔn ®¹t dÔ tiÕp nhËn vµ trong hoµn c¶nh thÝch hîp cã thªm sù gîi c¶m hay hµi h­íc; thÓ iÖn sù hµo høng cña b¶n th©n qua ¸nh m¾t, giäng nãi, ®iÖu bé; t¹o c¶m gi¸c gÇn gòi, cã sù giao l­u gi÷a ng­êi nãi vµ ng­êi nghe).
2. PhÇn luyÖn tËp trong SGK
+ TiÕp tôc s­u tÇm nh÷ng lêi ph¸t biÓu tù do ®Æc s¾c (Bµi tËp 1).
+ Ghi l¹i lêi ph¸t biÓu tù do vÒ mét cuèn s¸ch ®ang ®­îc giíi trÎ quan t©m, yªu thÝch vµ ph©n tÝch:
- §ã ®· thËt sù lµ ph¸t biÓu tù do hay vÉn lµ ph¸t biÓu theo chñ ®Ò ®Þnh s½n?
- So víi nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra cho nh÷ng ý kiÕn ph¸t biÓu tù do th× lêi ph¸t biÓu cña b¶n th©n cã nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ g×?
L­u ý: cÇn b¸n s¸t kh¸i niÖm, nh÷ng yªu cÇu vµ c¸ch ph¸t biÓu tù do ®Ó ph©n tÝch.
3. Thùc hµnh ph¸t biÓu tù do
Cã thÓ chän mét trong c¸c ®Ò tµi sau:
+ Dßng nh¹c nµo ®ang ®­îc giíi trÎ ­a thÝch?
+ Quan niÖm thÕ nµo vÒ "v¨n hãa game"?
+ T×nh yªu tuæi häc ®­êng- nªn hay kh«ng nªn?
+ Ch­¬ng tr×nh truyÒn h×nh mµ b¹n yªu thÝch?
v. v