Giáo án Ngữ văn 12 tiết 91+ 92 Tiếng Việt: Phong cách ngôn ngữ hành chính

GIÁO ÁN GIẢNG DẠY
 Tuần 33
Phõn mụn : Tiếng việt 
 Tiết 91 -92 
Ngày soạn : 16/3/2010
Phong cách ngôn ngữ hành chính
 I . Mục tiêu bài học
 - Nắm vững đặc điểm của ngôn ngữ dựng trong các văn bản hành chính để phân biệt với các phong cách ngôn ngữ khác : chính luận khoa học và nghệ thuật.
 - Có kỹ năng hoàn chỉnh văn bản theo mẫu in sẵn của nhà nước, hoặc có thể tự soạn thảo những văn bản thông dụng như : đơn từ, biên bản, .... khi cần thiết.
II. chuẩn bị DẠY VÀ HỌC 
 1. GV : : SGK, GA, Phiếu học tập ...
 2. HS : SGK, SBT , soạn bài và tư liệu về văn bản hành chớnh
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 
 Hoạt động của gv
Hoạt động của HS
 Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới( 3 phỳt )
Mục tiờu : Tao tõm thế và phương hướng tiếp cận văn bản hành chớnh
Cỏch thức tiến hành : 
Cho HS xem cỏc văn bản hành chớnh thụng dụng
giải thớch vài chi tiết vố PCNNHC trong văn bản SGK để minh chứng cho HS hỡnh dung về văn bản hành chớnh
Nhấn mạnh : Gớa trị của văn bản hành chớnh trong đời sống con người
Hoạt động 2: Tỡm hiểu văn bản hành chớnh và ngụn ngữ hành chớnh ( 12 phỳt )
Mục tiờu : hiểu và vận dụng , phõn biệt được thế nào là văn bản hành chớnh 
Cỏch thức tiến hành :
bước 1: Tìm hiểu một số văn bản 
GV lần lượt chỉ định từng HS đọc to các văn bản trong SGK, sau đó nêu câu hỏi tìm hiểu:
a) Kể thêm các văn bản cùng loại với các văn bản trên.
b) Điểm giống nhau và khác nhau giữa các văn bản trên là gì?
Nhấn mạnh : Điểm giống và điểm khỏc nhau :
+ Giống nhau : Văn bản hành chỏnh
+ khỏc nhau : pham vi và quyền hạn đối tượng khỏc nhau
Bước 2: Tổ chức tìm hiểu ngôn ngữ hành chính trong văn bản hành chính GV yêu cầu HS tìm hiểu ngôn ngữ được sử dụng trong các văn bản:
a) Đặc điểm kết cấu, trình bày.
b) Đặc điểm từ ngữ, câu văn.
Nhấn mạnh : Nhìn chung, văn bản hành chính cần chính xác bởi vì đa số đều có giá trị pháp lí. Mỗi câu, chữ, con số dấu chấm dấu phảy đều phải chính xác để khỏi gây phiền phức về sau. Ngôn ngữ hành chính không phải là ngôn ngữ biểu cảm nên các từ ngữ biểu cảm hạn chế sử dụng. Tuy nhiên, văn bản hành chính cần sự trang trọng nên thường sử dụng những từ Hán- Việt.
Bước 3: Tổ chức tìm hiểu khái niệm phong cách ngôn ngữ hành chính
Từ việc tìm hiểu các văn bản trên, GV hướng dẫn HS rút ra khái niệm phong cách ngôn ngữ hành chính.
Nhấn mạnh : Văn bản hành chớnh dựng trong lĩnh vực hành chớnh , mang tớnh phỏp lớ.
kết luận : khỏi niệm ngụn ngữ hành chớnh ( ghi nhớ - SGK)
HS chỳ ý theo dừi , tiếp thu tri thức
HS thảo luận , cỏ nhõn phỏt biểu : Tìm hiểu văn bản 
a) Các văn bản cùng loại với 3 văn bản trên:
+ Văn bản 1 là nghị định của Chính phủ (Ban hành điều lệ bảo hiểm y tế). Gần với nghị định là các văn bản khác của các cơ quan Nhà nước (hoặc tổ chức chính trị, xã hội) như: thông tư, thông cáo, chỉ thị, quyết định, pháp lệnh, nghị quyết,
+ Văn bản 2 là giấy chứng nhận của thủ trưởng một cơ quan Nhà nước (Giấy chứng nhận tốt nghiệp THPT- tạm thời). Gần với giấy chứng nhận là các loại băn bản như: văn bằng, chứng chỉ, giấy khai sinh,
+ Văn bản 3 là đơn của một công dân gửi một cơ quan Nhà nước hay do Nhà nước quản lí (Đơn xin học nghề). Gần với đơn là các loại văn bản khác như: bản khai, báo cáo, biên bản,
 b) Điểm giống nhau và khác nhau giữa các văn bản:
+ Giống nhau: Các văn bản đều có tính pháp lí, là cơ sở để giải quyết những vấn đề mang tính hành chính, công vụ. 
+ Mỗi loại văn bản thuộc phạm vi, quyền hạn khác nhau, đối tượng thực hiện khác nhau.
HS chỳ ý theo dừi , ghi nhận 
HS làm việc cá nhân (khảo sát các văn bản) và trình bày trước lớp. Các HS khác có thể nhận xét, bổ sung (nếu cần): Ngôn ngữ hành chính trong văn bản hành chính
+ Về trình bày, kết cấu: Các văn bản đều được trình bày thống nhất. Mỗi văn bản thường gồm 3 phần theo một khuôn mẫu nhất định:
- Phần đầu: các tiêu mục của văn bản.
- Phần chính: nội dung văn bản.
- Phần cuối: các thủ tục cần thiết (thời gian, địa điểm, chữ kí,).
+ Về từ ngữ: Văn bản hành chính sử dụng những từ ngữ toàn dân một cách chính xác. Ngoài ra, có một lớp từ ngữ hành chính được sử dụng với tần số cao (căn cứ, được sự ủy nhiệm của, tại công văn số, nay quyết định, chịu quyết định, chịu trách nhiệm thi hành quyết định, có hiệu lực từ ngày, xin cam đoan
+ Về câu văn: có những văn bản tuy dài nhưng chỉ là kết cấu của một câu (Chính phủ căn cứ. Quyết định: điều 1, 2, 3,). Mỗi ý quan trọng thường được tách ra và xuống dòng, viết hoa đầu dòng. 
VD:
Tôi tên là:
Sinh ngày:
Nơi sinh:
HS lắng nghe , ghi nhận
HS phỏt biểu : Ngôn ngữ hành chính là gì?
Ngôn ngữ hành chính là ngôn ngữ dùng trong các văn bản hành chính để giao tiếp trong phạm vi các cơ quan Nhà nước hay các tổ chức chính trị, xã hội (gọi chung là cơ quan), hoặc giữa cơ quan với người dân và giữa người dân với cơ quan, hay giữa những người dân với nhau trên cơ sở pháp lí.
HS theo dừi ghi nhớ
Hoạt động 3 : Tổ chức tìm hiểu đặc trưng của phong cách ngôn ngữ hành chính ( 15 phỳt)
Mục tiờu : phỏt hiện và nhận thức đỳng đắn về đặc trưng PCNN HC 
cỏch thức tiến hành :
 Bước 1 : tớnh khuụn mẫu
1. GV yêu cầu HS đọc lại các văn bản ở tiết học trước và phân tích tính khuôn mẫu của các văn bản đó.
Nhấn mạnh : 
Chú ý: 
+ Nếu là đơn từ, kê khai thì phần cuối nhất thiết phải có chữ kí, họ tên đầy đủ của người làm đơn hoặc k khai.
+ Kết cấu 3 phần có thể "xê dịch" một vài điểm nhỏ tùy thuộc vào những loại văn bản khác nhau, song nhìn chung đều mang tính khuôn mẫu thống nhất
Bước 2 : Tớnh chớnh xỏc
GV đặt câu hỏi để HS thảo luận:
Câu hỏi: Tính minh xác của văn bản hành chính thể hiện ở những điểm nào? Nếu không đảm bảo tính minh xác thì điều gì sẽ xảy ra?
- GV nhận xét và khắc sâu một số ý cơ bản.
Nhấn mạnh : 
Chú ý:
Văn bản hành chính cần đảm bảo tính minh xác bởi vì văn bản được viết ra chủ yếu để thực thi. Ngôn từ chính là "chứng tích pháp lí".
VD: Nếu văn bằng mà không chính xác về gày sinh, họ, tên, đệm, quê, thì bị coi như không hợp lệ (không phải của mình).
Trong xã hội vẫn có hiện tượng mạo chữ kí, làm dấu giả để làm các giấy tờ giả: bằng giả, chứng minh thư giả, hợp đồng giả,
Bước 3 : Tớnh cụng vụ 
GV đặt câu hỏi để HS thảo luận:
Câu hỏi: Tính công vụ thể hiện như thế nào trong văn bản hành chính? Trong đơn xin nghỉ học, điều gì là quan trọng- cảm xúc của người viết hay xác nhận của cha mẹ, bệnh viện?
Nhấn mạnh : 
VD: kính chuyển, kính mong, trân trọng kính mời,
+ Trong đơn từ của cá nhân, người ta chú trọng đến những từ ngữ biểu ý hơn là các từ ngữ biểu cảm.
VD: trong đơn xin nghỉ học, xác nhận của cha mẹ, bệnh viện có giá trị hơn những lời trình bày có cảm xúc để được thông cảm.
HS làm việc cá nhân và trình bày trước lớp.
Tính khuôn mẫu thể hiện ở kết cấu 3 phần thống nhất:
a) Phần mở đầu gồm:
+ Quốc hiệu và tiêu ngữ.
+ Tên cơ quan, tổ chức ban hành văn bản.
+ Địa điểm, thời gian ban hành văn bản.
+ Tên văn bản- mục tiêu văn bản.
b) Phần chính: nội dung văn bản.
c) Phần cuối:
+ Địa điểm, thời gian (nếu chưa đặt ở phần đầu).
+ Chữ kí và dấu (nếu có thẩm quyền).
HS lắng nghe , ghi bài
HS thảo luận và phát biểu ý kiến.
Tính minh xác thể hiện ở:
+ Mỗi từ chỉ có một nghĩa, mỗi câu chỉ có một ý. Tính chính xác về ngôn từ đòi hỏi đến từng dấu chấm, dấu phẩy, con số, ngày tháng, chữ kí,
+ Văn bản hành chính không được dùng từ địa phương, từ khẩu ngữ, không dùng các biện pháp tu từ hoặc lối biểu đạt hàm ý, không xóa bỏ, thay đổi, sửa chữa.
HS lắng nghe , ghi nhận 
- HS thảo luận và phát biểu ý kiến.
Tính công vụ thể hiện ở:
+ Hạn chế tối đa những biểu đạt tình cảm cá nhân.
+ Các từ ngữ biểu cảm nếu dùng cũng chỉ mang tính ước lệ, khuôn mẫu.
HS lắng nghe và ghi nhận
Hoạt động 4 : Tổ chức luyện tập ( 55 phỳt)
Mục tiờu : vận dung tri thức về lớ thuyết - rốn luyện năng lực về PCNN HC và thực hiện BT về PCNN HC , viết văn bản HC
Cỏch thức tiến hành :
Bước 1: BT1 + BT2
Chia nhúm làm BT:
Nhúm 1: BT 1
Nhúm 2 : BT2
GV gợi ý, tổ chức cho HS các nhóm thi xem nhóm nào kể được nhiều và đúng.
Bài tập 1: Hãy kể tên một số loại văn bản hành chính thường liên quan đến công việc học tập trong nhà trường của anh (chị)
Nhấn mạnh : văn bản HC thụng dụng ( HS nờu đỳng )
Bài tập 2: Hãy nêu những đặc điểm tiêu biểu về trình bày văn bản, về từ ngữ, câu văn của văn bản hành chính (lược trích- SGK).
Nhấn mạnh : + Từ ngữ: dùng những từ ngữ hành chính (quyết định về việc, căn cứ nghị định, theo đề nghị của, quyết định, ban hành kèm theo quyết định, quy định trong chỉ thị, quyết định có hiệu lực, chịu trách nhiệm thi hành quyết định,
+ Câu: sử dụng câu văn hành chính (toàn bộ phần nội dung chỉ có một câu). 
HS thaỏ luận nhúm và trả lời : 
Bài tập 1: Một số loại văn bản hành chính thường liên quan đến công việc học tập trong nhà trường: Đơn xin nghỉ học, Biên bản sinh hoạt lớp, Đơn xin vào Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Giấy chứng nhận, Sơ yếu lí lịch, Bằng tốt nghiệp THCS, Giấy khai sinh, Học bạ, Giấy chứng nhận trúng tuyển vào lớp 10, Bản cam kết, Giấp mời họp,
Trên cơ sở nội dung bài học, GV gợi ý để HS phân tích: Bài tập 2: 
Những đặc điểm tiêu biểu:
+ Trình bày văn bản: 3 phần
- Phần đầu gồm: tên hiệu nước, tên cơ quan ra quyết định, số quyết định, ngày tháng năm, tên quyết định.
- Phần chính: Bộ trưởng căn cứ theo đề nghị quyết định: điều 1, điều 2, điều 3
- Phần cuối: người kí (kí tên đóng dấu), nơi nhận.
HS chỳ ý lắng nghe và ghi nhận
Bước 2: Bài tập 1 và bài tập 2: 
GV yêu cầu HS xem lại bài học để trả lời đầy đủ, chính xác.
Nhấn mạnh : Xem bài học mục III
Bước 3 :Bài tập 3 và bài tập 4:
 Bài tập thực hành nên HS có thể chuẩn bị trước ở nhà, trên cơ sở nội dung bài học ở lớp, HS có thể điều chỉnh, sửa chữa (nếu cần) 
Nhấn mạnh : 
Bài tập 3: 
Yêu cầu của biên bản một cuộc họp: chính xác về thời gian, địa điểm, thành phần. Nọi dung cuộc họp cần ghi vắn tắt nhưng rõ ràng. Cuối biên bản cần có chữ kí của chủ tọa và thư kí cuộc họp.
Bài tập 4:
Yêu cầu của đơn xin gia nhập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh:
+ Tiêu đề.
+ Kính gửi (Đoàn cấp trên).
+ Lí do xin gia nhập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
+ Những cam kết.
+ Địa điểm, ngày tháng năm
+ Người viết kí và ghi rõ họ tên.
Kết luận : HS làm ở nhà
Hoạt động 5 : Củng cố và dặn dũ ( 5 phỳt)
Mục tiờu : hệ thống bài học.Nhắc lại các kiến thức cơ bản- dặn dũ chuẩn bị bài mới
Cỏch thức tiến hành
Bước 1 : Củng cố 
Văn bản hành chớnh - Đặc trưng PCNN HC
Bước 2: Dặn dũ
 Hướng dẫn về nhà:
Học bài cũ và chuẩn bị bài mới
- HS làm việc cá nhân, xem lại bài, phát biểu ý kiến. Các HS khác nhận xét, bổ sung 
Tớnh khuụn, tớnh chớnh xỏc , cụng vụ, 
HS làm ở nhà 
HS lắng nghe và thực hiện ở nhà