Giáo án Ngữ văn 12 tiết 85, 86: Hồn trương ba , da hàng thịt (1981) Lưu Quang Vũ

Tuần 29	
Tiết 85-86
HỒN TRƯƠNG BA , DA HÀNG THỊT
 (1981) Lưu Quang Vũ
A-Mục tiêu cần đạt:
 -Cảm nhận được : bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh phải sống nhờ , sống tạm và trái tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu , thanh cao bị nhiễm độc & tha hóa trước sự lấn át của thể xác thô lỗ , phàm tục , vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chốn lại sự giả tạo & dung tục , bảo vệ quyền được sống đích thực & khát vọng hòan thiện nhân cách .
 -Thấy được kịch Lưu Quang Vũ đặc sắc trên nhiều phuương diện : sự hấp dẫn của kịch bản VH & nghệ thuật sân khấu , sự kết hợp giữa tính hiện đại với các giá trị truyền thống , sự phê phán mạnh mẽ & chất trữ tình đằm thắm , bay bổng.
B-Phương pháp & phương tiện :
 -GV tham khảo : SGV Ngữ văn 12 , Thiết kế bài giảng NV 12 , Thư viện bài giảng điện tử, Giới thiệu giáo án NV 12, Ôn luyện NV 12.
 -P.pháp: đọc phân vai, thảo luận, phát vấn, đàm thoại, diễn giảng.
 -HS chuẩn bị : đọc tiểu dẫn, đọc đọan trích , trả lời 5 câu hỏi SGK & bài luyện tập.
C-Tiến trình dạy học:
 1-Oån định nề nếp, sĩ số
 2-Kiểm tra bài cũ:
 -Trong chương trình lớp 10-11, em đã học trích đoạn những vở kịch nào? Em có ấn tượng gì về nhữn trích đoạn kịch ấy ? (Vĩnh biệt Cửu Trùng đài trích kịch Vũ Như Tô của Ng. Huy Tưởng, Tình yêu & thù hận trích kịch Rô-mê-ô và Giu-li-ét của Sếch –xpia.Aán tượng về những nhân vật, xung đột, mâu thuẫn, ngôn ngữ đối thoại)
 3-Bài mới: giới thiệu bài à Hiện tượng Lưu Quang Vũ là sự thăng hoa của tài năng cùng không khí sôi động của xã hội VN những năm 80 & tinh thần nhân văn, dân chủ trong đời sống XH lúc bấy giờ.Hồn Trương Ba , da hàng thịt là 1 trong những vở kịch nổi tiếng mang nhiều ý nghĩa sâu sắc.
*HĐ 1: GV hướng dẫn HS đọc Tiểu dẫn ,tìm hiểu về cuộc đời & SN stác của LQV.
-Nêu những nét chính về cuộc đời & các giai đoạn stác của LQV?
-Kể tên những vở kịch nổi tiếng của ông ?
-Giới thiệu vài nét về vở kịch ? Tìm bố cục đoạn trích , đại ý?
*HĐ 2: GV hướng dẫn HS đọc phân vai & phân tích đoạn trích.
-Qua đoạn đối thoại giữa xác hàng thịt & hồn TBa , tác giả gởi gắm hàm ý gì ?
-Thái độ & tình cảm của những người thân đối với TBa ?Nguyên nhân nào khiến cho họ & cả TBa rơi vào nghịch cảnh bất ổn, đau khổ?
-Thái độ TBa trước những rắc rối đó?
-Chjỉ ra sự khác nhau giữa quan niệm 2 người về sự sống & cái chết?Dẫn chứng? Màn đối thoại nầy toát lên ý nghĩa gì?
-Tại sao TBa không đồng ý nhập vào xác cu Tị?
-Cảm nhận của em khi đọc đoạn kết? Em có đồng ý với TBa như thế không ? Tại sao?
_Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn kịch ? 
I-Tìm hiểu chung:
1-Tác giả: LQV (1948-1988)
-Quê gốc Đà Nẵng , sinh ở Phú Thọ, trong 1 gia đình trí thức.
-Từ 1965-1970:vào bộ đội, được biết đến với tư cách 1 nhà thơ tài năng, đầy hứa hẹn.
-Từ 1970-1978:xuất ngũ,làm nhiều nghề để mưu sinh.
-Từ 1978-1988: biên tập viên Tạp chí sân khấu, bắt đầu sáng tác kịch & trở thành 1 hiện tượng đặc biệt với những vở kịch đặc sắc(SGK).
-Là 1 nghệ sĩ đa tài:làm thơ,vẽ tranh,viếttruyện,tiểuluậnnhưng thành công nhất là kịch.
àÔâng là 1 trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của VHNT VN hiện đại, được giải thưởng HCM năm 2000.
2-Vở kịch: viết năm 1981 nhưng 1984 được công diễn & trình diễn nhiều nước trên TG(Mỹ,Đức,Ca-na-da)
-Từ 1 vở kịch dân gian ,tác giả xây dựng thành công 1 vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ,có ý nghĩa tư tưởng ,triết lý & nhân văn sâu sắc.
-Vở kịch gồm 7 cảnh .Đoạn trích là phần lớn cảnh VII đến đoạn kết vở kịch (xung đột đến điểm đỉnh à gỡ nút.)
-Đại ý:Được sống đúng là mình thì cuộc sống mới có ý nghĩa + đấu tranh để được hòan thiện nhân cách .
II-Đọc & hiểu văn bản:
1-Đối thoại giữa xác hàng thịt với hồn trương Ba:
-TBa rơi vào 1 nghịch cảnh vô lí: linh hồn mình trú nhờ vào xác kẻ khác, đành phải chiều theo 1 số nhu cầu hiển nhiên của xác thịt phàm tục , dù anh không muốn.
-Đáng sợ hơn là linh hồn nhân hậu ,trong sạch , ngay thẳng ấy bị nhiễm độc .TBa quyết định chống lại , bị xác hàng thịt ve vuốt, thỏa hiệp,đấu lý TBa nổi giận,nhưng ngậm ngùi thấm thía cho nghịch cảnh đau đớn của mình ,tuyệt vọng .
àSống rất đáng quí nhưng sống như thế đáng hổ thẹn vì phải sống với sự dung tục & bị nó đồng hóa.Tác giả cảnh báo: con người sống trong dung tục sẽ bị ngự trị ,thắng thế lấn áp tàn phá tâm hồn trong sạch,đẹp đẽ,cao quí.
2-Đối thoại giữa TBa với người thân:
-Hồn TBa càng đau khổ ,thất vọng hơn khi ông hiểu những gì mình đã,đang,sẽ gây ra cho họ rất tệ hại dù ông không muốn (vợ trách móc, đau khổ hơn làchết,bỏ điCháu gái căm ghét,oán hận, nguyền rủa,xua đuổi ôngChỉ có cô con dâu là chính chắn,hiểu , cảm thông cho bố nhưng lo sợ & bất lực, không biết phải làm sao)
-Màn độc thoại của TBa àbi kịch đến điểm đỉnh “Có thật không còn cách nào khác” ànghe sao đầy chua chát & xót xa, nhưng cũng từ đó dẫn đến hành động quyết liệt : châm hương gọi Đế Thích xuất hiện.
3-Cuộc trò chuyện giữa 2 người:
-Tác giả gởi gấm vào đó quan niệm về hạnh phúc , lẽ sống & cái chết.Nó không những có ý nghĩa tư tưởng mà còn có ý nghĩa triết lý, xã hội & nhân văn sâu sắc.
Hồn & xác phải thống nhất,hài hòa, sống thực sự cho ra 1 con người không dễ dàng chút nào, sống nhờ, sống gởi thật là vô nghĩa TBa ý thức về nghịch cảnh trớ trêu của mình , nung nấu quyết tâm được giải thoát.
-Quyết định dứt khoát xin Đế Thích cho anh hàng thịt, cu Tị sống lại, mình được chết , không nhập hồn vào ai nữa để khỏi gây thêm bao rắc rối
-Nhận thức tỉnh táo, cảm thương tình mẫu tử thiêng liêng , quan tâm đến con trẻ giàu lòng tự trọng , đặt biệt :ø con người ý thức được ý nghĩa cuộc sống đó là vẻ đẹp tâm hồn của người dân lao động VN.
4-Màn kết:
-TBa trả lại xác cho anh hàng thịt ,chấp nhận cái chết để linh hồn trong sạch, hóa thân vào sự vật thân thương & cây cỏ trong vườn để tồn tại vĩnh viễn bên cạnh người thân, TBa như không chết.
-Cuộc sống lại tuần hoàn theo qui luật của muôn đời. Màn kết với chất thơ sâu lắng đem lại âm hưởng thanh thoát cho 1 bi kịch lạc quan + truyền đi thông điệp về sự chiến thắng của cái Thiện, cái Đẹp & của sự sống đích thực.
3-Nghệ thuật:
-Vở kịch nhiều mâu thuẫn ,xung đột đưa ra nhiều vấn đề nghịch lý,trái tự nhiên 
-Tính cách nhân vật bộc lộ qua hành động & ngôn ngữ đối thoại.
-Truyện dân gian mà nội dung hiện đại, kết hợp hài hòa tính phê phán mạnh mẽ, tính triết lý sâu sắc, chất thơ sâu lắng, bay bổng àsức hấp dẫn của kịch LQV.
III-Tổng kết : phần Ghi nhớ SGK.
 4-Củng cố:
 -Cho HS xem đọan trích vở kịch qua VCD sân khấu TW.
 -Nếu TBa sống vào xác cu Tị, em hình dung cuộc sống TBa sẽ như thế nào?
 -Viết 1 đoạn nêu cảm nhận của mình về ý nghĩa tư tưởng, triết lý,xã hội, nhân văn 
 qua đọan trích vở kịch?
 5-Dặn dò:
 -Tìm đọc toàn bộ vở kịch hoặc xem sân khấu kịch nói.
 -Soạn bài: Phát biểu tự do
 +Đọc các đoạn văn SGK & trả lời theo các yêu cầu
 +Làm 2 bài luyện tập + đọc thêm.
 *Phần rút kinh nghiệm & bổ sung: