Giáo án Ngữ văn 12 tiết 67+ 68: Những đứa con trong gia đình - Nguyễn Thi

NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH
67-68--------------------------------------------------------------------------------------------Nguyễn Thi
A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh:
- Hiểu được hiện thực đau thương, đầy hy sinh gian khổ nhưng rất đỗi anh dũng, kiên cường, bất khuất của nhân dân miền Nam trong những năm chống Mỹ cứu nước. Sự gắn bó sâu nặng giữa tình cảm gia đình và yêu nước, tình CM, giữa truyền thống gia đình và truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
- Biết trân trọng, yêu thương và cảm phục những con người bình thường mà giàu lòng nhân hậu, vô cùng dũng cảm đã đem máu xương để giữ gìn, bảo vệ đất nước.
- Nắm được những đặc sắc về nghệ thuật của thiên truyện, nghệ thuật trần thuật đặc sắc, khắc họa tính cách và miêu tả tâm lý sắc sảo, ngôn ngữ phong phú, góc cạnh, giàu giá trị tạo hình và đậm chất Nam Bộ.
B. Phương tiện thực hiện : Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham khảo,Thiết kế giáo án
C. Phương pháp thực hiện: Diễn giảng, phát vấn, thảo luận, gợi mở, đàm thoại.
D. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp - kiểm tra bài cũ:
2. Bài mới:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung cần đạt
*Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu phần tiểu dẫn trong SGK
Dựa vào phần tiểu dẫn hãy tóm tắt vài dòng về tiểu sử của tác giả Nguyễn Thi?
HS đọc phần tiểu dẫn
Học sinh tóm tắt trả lời
HS nêu ý chính
I. Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
a. Tiểu sử:SGK
b. Tư tưởng - phong cách
- Gắn bó sâu sắc với nhân dân Nam Bộ, là nhà văn của nhân dân Nam Bộ thời kỳ chống Mỹ
- Nhân vật tiêu biểu:
Người nông dân Nam Bộ với những nét tính cách tiêu biểu
- Hiểu biết của em về hoàn cảnh ra đời, giá trị tác phẩm "Những đứa con trong gia đình
HS trả lời
2. Tác phẩm "Những đứa con trong gia đình".
- Truyện ngắn xuất sắc - ra đời trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ
*Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc, tìm hiểu văn bản
Hs đọc văn bản theo hướng dẫn của GV
III. Đọc, hiểu văn bản
- Truyện "Những đứa con trong gia đình" được trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn của nhân vật nào?
- HS suy nghĩ trả lời
1. Cảm nhận chung
- Kể chuyện: tự sự qua dòng hồi tưởng của Việt khi bị trọng thương nằm lại 1 mình ở chiến trường, trong bóng tối.
GV tiếp tục bổ sung, giảng giải, kết luận
- HS lắng nghe
 nhà văn có điều kiện nhập sâu vào thế giới nội tâm nhân vật để dẫn dắt câu chuyện.
 Diễn biến câu chuyện biến đổi linh hoạt, tự nhiên.
- Sự hòa quyện, gắn bó giữa tình cảm gia đình với tình yêu đất nước, những truyền thống gia đình với truyền thống dân tộc tạo nên sức mạnh to lớn của người Việt nam, dân tộc Việt nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
- Những nét thống nhất tạo nên nét truyền thống của gia đình Việt - Chiến?
Cho HS phân nhóm, trả lời GV bổ sung, giảng giải, kết luận.
HS suy nghĩ, thảo luận, trả lời
Đại diện nhóm, trả lời
2. Hình tượng nhân vật:
a. Nét chung thống nhất của gia đình:
+ Căm thù giặc sâu sắc
+ Gan góc, dũng cảm, khao khát, chiến đấu, giết giặc.
+ Giàu tình nghĩa, rất mực thủy chung son sắt với quê hương, Cách mạng.
 truyền thống gia đình trong mối quan hệ với truyền thống Cách mạng, dân tộc tạo nên 1 dòng sông truyền thống.
b. Nét riêng tiêu biểu từng thành viên
- Tìm những chi tiết trong tác phẩm đề cập đến hình tượng chú Năm? Trong số những chi tiết ấy em ấn tượng với chi tiết nào nhất? Vì sao?
GV bình chi tiết tiếng hò
Từ đó nêu những nhận xét khái quát của em về nhân vật này?
GV nhận xét, bổ sung
HS hệ thống, trả lời
HS thảo luận trả lời.
(1) Chú Năm:
- Hay kể về sự tích gia đình, tác giải của cuốn biên niên sử gia đình.
- Dặn dò các cháu
- Tiếng hò đầy tâm tư: tha thiết,nhắn nhủ, lời thề, trái tim, tâm hồn
+ Luôn hướng về truyền thống, đại diện và lưu giữ truyền thống. Ông là khúc thượng nguồn của dòng sông truyền thống, là nơi kết tinh đầy đủ hơn cả truyền thống của gia đình
- Hình tượng người mẹ được nhắc đến như thế nào trong tác phẩm? Vì sao bảo người mẹ chính là hiện thân của truyền thống?
HS thảo luận theo nhóm, đại diện nhóm trả lời
(2) Má Việt - Chiến:
- Hiện thân của truyền thống:
+ Tảo tần, đảm đang, tháo vát thương yêu chồng con hết mực.
+ ghìm nén đau thương đời mình để sống chở che cho đàn con và chiến đấu
.èBà là biểu tượng về người phụ nữ nông dân Nam Bộ thời chống Mỹ
- So với mẹ, chị Chiến có những điểm nào giống và khác? Nguyễn Thi có dụng ý như thế nào trong việc xây dựng hình tượng chị Chiến?
HS tìm những chi tiết tiêu biểu, nhận xét
(3) Chị Chiến:
* Giống mẹ: Vóc dáng; Đức tính: gan góc, đảm đang
- Tính cách
- Vừa trẻ con: tranh công bắt ếch,tranh đi tòng quân, tranh công bắt tàu giặc
- Vừa người lớn:
 + thương em,lo cho em, nhường nhịn em
è1 cô bé hồn nhiên, vô tư ở tuổi mới lớn
*Khác mẹ
 + trẻ trung, thích làm dáng
 + có điều kiện trực tiếp cầm súng đánh giặc trả thù nhà, thực hiện lời thề sắt đá.
è biết kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của gia đình và dân tộc
- Em ấn tượng ở nhân vật Việt bởi những nét tính cách tiêu biểu nào?
GV gợi ý, phân tích, bình 1 vài chi tiết
HS lựa chọn, suy nghĩ, trả lời.
HS lắng nghe
(4) Việt
- Tính tình hồn nhiên, trẻ con
+ Luôn giữ trong mình cái ná thun, cho tới khi đã vào bộ đội
+ Vị thương rất nặng tới lần 2 "trong bóng đêm vắng lặng và lạnh lẽo", Việt không sợ chết mà lại sợ ma và bóng đêm.
+ Yêu chị nhưng hay tranh giành với chị.
+ Rất yêu quý đồng đội nhưng không nói thật là mình có chị, sợ mất chị, phải giấu chị.
- Có tình thương yêu gia đình sâu đậm:
+ Tình cảm chi em, đối với linh hồn má, với chú Năm.
+ Hình ảnh cha mẹ thân yêu luôn chập chờn trong hồi ức khi bị thương.
- Tính chất anh hùng, tinh thần chiến đấu dũng cảm:
+ Luôn ý thức phải sống và chiến đấu để trả thù nhà, đền nợ nước xứng đáng với truyền thống gia đình.
+ Can đảm chịu đựng khi bị thương.
+ Tư thế luôn sẵn sàng chiến đấu dù đang bị kiệt sức.
 1 con sóng vươn xa nhất trong dòng sông truyền thống, người tiêu biểu cho tinh thần tiến công cách mạng.
- Em có kết luận như thế nào về "những đứa con trong gia đình"?
HS thảo luận theo nhóm, đại diện trả lời
Tiểu kết:
Mỗi con người trong gia đình là một khúc sông trong dòng sông truyền thống. Mỗi khúc sông có một đặc điểm riêng nhưng họ vẫn hướng về tô đậm hơn, phát huy hơn truyền thống gia đình gắn chặt trong mối tình đất nước thời kháng chiến chống Mỹ
- Khái quát những nét cơ bản về ngôn ngữ nghệ thuật của tác phẩm?
HS suy nghĩ trả lời
3. Ngôn ngữ nghệ thuật:
- Xây dựng nhân vật bằng chi tiết cụ thể, làm rõ góc cạnh của cuộc sống, tạo nên không khí chân thực và có linh hồn.
- Đọc xong truyện ngắn, em có ấn tượng với chi tiết nào nhất? Vì sao?
GV bình
HS chọn, trả lời
HS lắng nghe
+ Chi tiết đắt giá nhất: "Chị em Chiến khiêng bàn thờ má sang gởi nhà chú Năm tập quán lâu đời gợi sự thiêng liêng, nhân vật trở nên trưởng thành hơn.
- Ngôn ngữ mang đậm chất Nam Bộ.
- Phát huy tối đa ngôn ngữ độc thoại nội tâm.
 tài năng Nguyễn Thi trong nghệ thuật kể chuyện
*Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh tổng kết
HS lưu ý phần ghi nhớ, đúc kết, ghi chép
III. Tổng kết, củng cố:
- Nghệ thuật trần thuât độc đáo
- Truyện phản ánh, ngợi ca tinh thần bất khuất, truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc và đồng bào Nam Bộ
3. Củng cố - Dặn dò: 
- Nắm cốt truyện, nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.
- Chuẩn bị bài "Chiếc thuyền ngoài xa" 
4. Rút kinh nghiệm, bổ sung: