Giáo án Ngữ văn 12 tiết 54, 55: Hồn trương ba, da hàng thịt - Lưu Quang Vũ

Ngày: 
Tiết: 54,55
HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT
 LƯU QUANG VŨ
A.Mục tiêu cần đạt: 
Giúp H: 
- Thấy được tình cảnh trớ trêu, đau khổ của nhân vật Trương Ba khi tâm hồn thanh cao phải nấp trong 
thân xác anh hàng thịt, từ đó lí giải quyết định giải thoát của nhân vật này.
- Hiểu được ý nghĩa phê phán, chiều sâu tư tưởng nhân văn của vở kịch cùng nghệ thuật dựng cảnh, dựng đối thoại của Lưu Quang Vũ. 
B/ Chuẩn bị:
GV: SGK, SGV, Thiết kế bài học
HS: SGK; đọc hiểu bài “ Hồn Trương Ba, da hàng thịt”
C/ Phương pháp
Hướng dẫn H cách đọc kịch bản văn học, thảo luận và trả lời câu hỏi.
D/ Tiến trình dạy học
1/ Ổn định tổ chức: Kiểm diện HS
2/ Bài cũ: 
Đặc điểm của vốn văn hóa dân tộc được thể hiện qua những phương diện nào? (II.2)
 Em có nhận xét gì về con người VN?( II.2*)
Ảnh hưởng của tôn giáo đến truyền thống văn hóa VN như thế nào? (II.3) 
3/ Bài mới: 
* Giới thiệu
HOẠT ĐỘNG CỦA G & H
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
* H đọc tiểu dẫn.
- Hãy trình bày vắn tắt về tiểu sử tác giả?
Tóm tắt truyện dân gian và phân tích sự sáng tạo của tác giả 
* G hướng dẫn H đọc phân vai.
- Ý nghĩa ẩn dụ đoạn đối thoại Hồn Trương Ba - xác anh hàng thịt? 
- Chốt lại ý chính và nhấn mạnh vấn đề
- Tính cách Trương Ba có thay đổi không ?
- Phân tích các đối thoại với người thân?
- Thái độ của Trương Ba khi Đế Thích cho ông tiếp tục sống?
- Hướng dẫn tìm hiểu đoạn kết
- Phân tích ý nghĩa đoạn kết?
- Chốt lại vấn đề
- Hướng dẫn H tổng kết
I. Tìm hiểu chung :
 1. Tác giả : Lưu Quang Vũ (1948 – 1988)
- Lưu Quang Vũ – nhà viết kịch xuất sắc của nước ta sau năm 1975. Kịch của ông phản ánh nhiều vấn đề nóng bỏng có tính chất thực sự của đời sống -> đóng góp thiết thực vào công cuộc đổi mới đất nước.
- Đặc sắc trong số của tác giả: Tái dựng tình huống, kết hợp tính muôn thuở và tính thời sự, tính kịch và chất thơ. Ngôn ngữ nghệ thuật trau chuốt gợi cảm có chiếu sâu. Xung đột kịch xoay quanh xung đột trong cách sống và trong quan niệm sống.
- Tác phẩm tiêu biểu (SGK/203)
2. Tác phẩm:
 Có hư cấu độc đáo dựa vào cốt truyện dân gian, nhưng có nhiều sáng tạo, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng, triết lý và nhân văn sâu sắc.
a/ Xuất xứ:
Đoạn trích thuộc cảnh VII và đoạn kết của vở kịch.
II/ Đọc – hiểu :
1) Ý nghĩa ẩn dụ đoạn đối thoại Hồn Trương Ba - xác anh hàng thịt:
- Trước hết đó là hoạt động kịch đã đầy ><, xung đột kịch tới cao trào. Xác anh hàng thịt tỏ ra lấn át hồn Trương Ba à sỉ nhục hồn Trương Ba à hồn Trương Ba đau khổ đến cực độ à không thể chịu được nữa.
- ý nghĩa ẩn dụ của đoạn đối thoại:
+ Xác anh hàng thịt: ẩn dụ về thể xác của con người.
+ Hồn Trương Ba: ẩn dụ về linh hồn của con người à cuộc đối thoại đó là cuộc đấu tranh giữa thể xác và linh hồn trong moọt con người. 
à đó là hai thực thể có quan hệ hữu cơ với nhau.
+ Thể xác có tính độc lập tương đối, có tiếng nói, có khả năng tác động vào linh hồn.
+ Linh hồn phải đấu tranh với những đòi hỏi không chính đáng của thể xác à để hoàn thiện nhân cách.
2) Đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và gia đình:
- Trong đoạn đối thoại đó tính cách Trương Ba đã có sự thay đổi 
à trở nên thô vụng hơn: làm gãy cây, gẫy diều à trở nên xa lạ hơn với người thân: vợ, con, cháu không muốn gần gũi vì tính tình của Trương Ba đã thay đổi.rước sự đổi thay đó hồn Trương Ba có nhận ra à ông cảm thấy không thể sống như vậy được nữa, không thể khuất phục trước thể xác là tự đánh mất mình.
3) Thái độ của Trương Ba khi Đế Thích có ý định cho nhập vào Cu Tị - một em bé hàng xóm vừa chết.
- Trước hết Trương Ba rất thương yêu Cu Tị - một em bé hàng xóm vừa chết, bạn của cháu nội yêu quý của ông.
- Ông không thể chấp nhận sự tái diễn bi kịch sống trong thân xác của người khác: “Không thể bên trong một đằng bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn à Hồn Trương Ba đã xin cho Cu Tị được sống, còn mình thì xin được chết à Hành động đó chứng minh cho ý thức về sự hợp nhất giữa linh hồn và thể xác.
4) Đoạn kết:
- Thể hiện rõ nhất quan niệm sống của Trương Ba đồng thời cũng khẳng định được nhân cách cao thượng của ông và tư tưởng nhân văn cao cả của tác phẩm.
- Đoạn kết: Đầy chất thơ và có đủ ba với hình ảnh của sự sống: 2 đưa trẻ và sự bất tử của linh hồn trong sự sống trong lòng người: “Lời Trương Ba nói với vợ”
III. TỔNG KẾT:
Qua đoạn trích vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” Lưu Quang Vũ muốn gửi tới người đọc: Được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống đúng là mình , sống trọn vẹn với những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với sự hài hoà giữa thể xác và tâm hồn. Con người phải luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục, để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.
4. Củng cố : 
 - Tóm tắt đoạn trích
5/.Hướng dẫn H tự học ở nhà:
 - Học bài. Soạn bài: Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS, 1 - 12 - 2003
+ Tìm hiểu tác giả. 
+ Trả lời câu hỏi theo phần hướng dẫn học bài. 
D.Rút kinh nghiệm:
  ..
 .. .. ..
  ..
  ..
 .. .. ..
  ..