Giáo án Ngữ văn 12 tiết 41 bài đọc thêm: Bác ơi

Tiết 41
BÀI ĐỌC THÊM: BÁC ƠI
I. Mục tiêu:
 Giúp HS thấy được:
- Kiến thức: 
+ Nỗi đau đớn, tiếc thương vô hạn của tác giả cũng như của nhân dân ta trước sự kiện Bác Hồ qua đời
+Phần nào trái tim mênh mông của Bác
..quyết tâm đi theo con đường Bác đã vạch ra
+ Lối thơ dạt dào tình cảm biết ơn, các biện pháp nghệ thuật như so sánh,..trong bài thơ.
- Kĩ năng:
+ Đọc hiểu ý khái quát của bài thơ
- Giáo dục:
+ Lòng kính yêu Bác và học tập, rèn luyện, sống theo tấm gương Bác Hồ
II. Tiến trình và nội dung bài dạy
Ổn định lớp
Kiểm tra bài cũ
Bài mới
Vào bài 
Hoạt động của GV – HS
Yêu cầu cần đạt
* GV:
 Dựa vào phần tiểu dẫn trong SGK, em hãy cho biết: Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?
* HS:
Trả lời như cột bên
* Chú ý: Cột bên là cái đích cần thiết về kiến thức nếu HS trả lời đủ thì khẳng định, nếu thiếu thì bổ sung, không đúng thì định hướng gợi ý.
* GV: 
- Nêu yêu cầu đọc theo cảm xúc của tác giả trong bài thơ?
- Gọi HS đọc và trả lời câu hỏi sau:
+ Hai khổ thơ 1, 2 và các chú thích 1, 2 cho thấy điều gì?
* GV: Em hiểu gì về nghĩa của hai từ chạy, lần trong bài thơ. Hai từ này nói lên điều gì?
* HS:
* GV: Con người thì như vậy, còn cảnh vật trước sự qua đời của Bác thì sao?
* HS trả lời
* GV: 
Em thấy gì qua khổ thơ thứ 3?
* HS
* Chú ý:
Tùy thời lượng cho phép có thể mở rộng hoặc thêm bớt.
* GV:
- Gọi HS đọc
- Hỏi: 
Hình tượng Bác Hồ được tác giả khắc họa trong 6 khổ thơ này ntn?
* HS đọc và trả lời
* GV: Trái tim mênh mông của Bác mà tác giả nói đến là trái tim ntn?
* HS: 
* GV:
- Cho HS ngâm hoặc bật băng cho nghe ngâm thơ 3 khổ cuối.
- Hỏi:
 Ý của 3 khổ thơ này ntn?
* GV: Em hiểu gì qua khổ thơ cuối cùng?
* HS trả lời như cột bên
I. Hoàn cảnh ra đời và giá trị của bài thơ
* Yêu cầu:
- Năm 1968 1969: CM miền Nam đang thắng lợi lớn
- Ngày 2.9.1969: Bác qua đời
- Tố Hữu đang điều trị tại bệnh viện Việt Xô được tin Bác mất, Ông vội chạy ngay đến khu nhà Sàn – nơi Bác ở và làm việc
- Bài thơ là “Bài điếu văn bi hùng bằng thơ” là sự đúc kết, suy nghĩ, chiêm nghiệm sâu sắc về Bác.
II. Đọc hiểu (Theo câu hỏi SGK)
1. Bốn khổ đầu
* Yêu cầu:
- Nỗi đau xót lớn lao của tác giả trước sự kiện Bác qua đời
+ Chạy về thăm Bác → Khẩn trương, vội vàng, chưa tin việc Bác mất là sự thật
+ Lần theo lối sỏi quen → Càng gần đến nhà Bác ở, tâm trạng của tác giả càng không ổn định. Vì đau đớn, bàng hoàng đến thẫn thờ, ngơ ngác. Không còn chạy, còn đi bình thường được nữa mà phải lần → Tình cảm sâu nặng của nhà thơ với Bác.
- Cảnh vật trở nên hoang vắng, lạnh lẽo, ngơ ngác hệt như đã bị lấy mất linh hồn.
+ Vườn rau ướt lạnh
+ Chuông không reo, phòng im lặng, đèn không sáng.
+ Trái bưởi, bông hoa, con đường mà hàng ngày Bác vẫn đi còn đó nhưng người thì đâu?
→ Cảnh vật trở nên vô nghĩa khi Bác không còn nữa.
- Vẫn là sự ngỡ ngàng bởi việc Bác qua đời 
+ Trời đẹp quá.
+ Miền Nam đang thắng lớn,muốn rước Bác vào thăm, muốn thấy Bác cười thỏa niềm mong ước của Bác.
→ Khổ thơ thể hiện nỗi day dứt về tính chất phi lý không thể chấp nhận được của sự mất mát.
2. Sáu khổ thơ tiếp theo
* Yêu cầu:
- Là cả cuộc đời luôn nghĩ và hành động vì đất nước, chỉ lúc ngủ là bớt đi một chút. “Nỗi thương đời“ → Đó là trái tim mênh mông của Bác
- Luôn suy nghĩ về đức, về con người
- Đau đớn vì dân, vì nước (gt), vì những bất ổn của phong trào cách mạng trên thời gian những năn 1960 (gt: Minh họa bằng bài: “Cánh chim không mỏi”
- Lo lắng như mẹ lo cho con
Lo cho hôm nay và cho cả mai sau
- Yêu thương, quan tâm: Ngọn lúa, cành hoa, tự do cho mỗi người, trẻ giành sữa, lụa tặng già
- Vui từ cái vui nhỏ nhất đến cái lớn lao cao cả: Vui mỗi mần non, trái chín
 Vui chung với cái vui của nhân loại hòa bình quên mình để nâng niu tất cả
3. Ba khổ cuối
*Yêu cầu:
- Mãi mãi nhớ Bác: Nghìn thu
- Nhớ lời Bác dặn ..”Còn non nước..”
→ Bác vẫn còn sống mãi trong tâm trí của chúng ta trong sự nghiệp chung của dân tộc
- Là nỗi nhớ, là công ơn đối với Bác
- Là lời hứa, là quyết tâm của tác giả cũng như của cả dân tộc ta với Người.
+ Trong sáng hơn
+ Nguyện theo gương Bác; Vươn tới mãi
 Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn.
4. Củng cố
* GV: Sau khi đọc thêm bài thơ này. Em đã thu hoạch được những gì?
* Yêu cầu:
- Nỗi đau xót lớn lao, nỗi tiếc thương vô hạn của tác giả trước việc Bác qua đời.
- Trái tim mênh mông của Bác
- Biết ơn Bác, hứa quyết tâm theo gương Bác.
5 Hướng dẫn
- Học thuộc bài thơ và những ý cơ bản
- Tìm đọc những bài thơ của Tố Hữu viết về Bác.