Giáo án Ngữ văn 12 nâng cao tiết 89 Đọc thêm: Đất - Anh Đức

Tiết: 89
Ngày dạy: 
Đọc thêm: ĐẤT
 ANH ĐỨC
A/.MỤC TIÊU:
Giúp H:
    – Cảm nhận được tình yêu quê hương sâu sắc, lòng trung thành với lí tưởng cách mạng của con người Nam Bộ trong những năm tháng đấu tranh quyết liệt chống lại chính sách dựng "ấp chiến lược" của bè lũ Mĩ – nguỵ qua nhân vật ông Tám.
    – Hiểu được cách kết cấu, xây dựng tình huống và nghệ thuật dẫn truyện đặc sắc của Anh Đức.
B/.CHUẨN BỊ:
* GV:SGK, SGV, thiết kế bi học.
* HS:SGK; đọc hiểu bài “Đất”, tiểu dẫn, phần chú thích.
C/.PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi tìm; kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi.
D/.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1/ Ổn định tổ chức: kiểm diện HS.
2/ Kiểm tra bài cũ: “Rừng xà nu”
- Phân tích hình ảnh những con người anh hùng trong TP “RXN”? (II.2)
- Cảm nghĩ của em về câu chuyện bi tráng của Tnú và Mai? (II.3)
3/ Giảng bài mới:
* Giới thiệu:
HOẠT ĐỘNG CỦA G VÀ H
NỘI DUNG BI HỌC
- H đọc Tiểu dẫn trong SGK/64, tóm tắt những nét cơ bản về tác giả.
- H nêu xuất xứ tp?
- Truyện Đất có kết cấu thế nào?
- Tình huống truyện, phát triển cao độ ở đoạn nào?
* GV cần nhắc HS chú ý tới vị trí nhà ông Tám (ngay đầu xóm) để thấy vai trò của ông trong cuộc đấu tranh chống lại chủ trương dồn dân lập ấp của kẻ thù, chú ý tới hành động ngày càng ráo riết của lũ giặc khi vấp phải sự chống đối quyết liệt của nhân dân. Đến khi thằng Đởm, "chánh cống ác ôn" được đổi về Xẻo Đước thì chắc chắn cuộc xung đột giữa hai bên sẽ càng quyết liệt.
- Qua truyện, em hiểu thế nào về cuộc đấu tranh của nhân dân miền Nam những năm chống lại chính sách lập ấp chiến lược của Mỹ- Ngụy?
- Hãy nêu suy nghĩ của em về phần kết thúc của TP? GV nên gợi ý cho HS suy nghĩ theo hướng :
 – Cuộc sống của con người Nam Bộ, của mỗi chúng ta hôm nay được tạo dựng từ đâu ? Mỗi chúng ta cần có nhận thức, tình cảm như thế nào về cội nguồn, về tổ tiên ?
- Phát biểu ý nghĩa tư tưởng của truyện?
- Chủ đề?
I/. GIỚI THIỆU:
1/ Tác giả: Anh Đức (xem tiểu dẫn SGK/64) 
2/ Tác phẩm 
a) Xuất xứ 
    - Đất nằm trong tập Bức thư Cà Mau, tập truyện và kí của Anh Đức xuất bản năm 1965. 
- Tác phẩm này ra đời giữa những ngày tháng khốc liệt của thời kì đầu cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ 3/1964. Lúc này, bè lũ Mĩ – nguỵ ra sức dồn dân, lập "ấp chiến lược" để dễ bề kiểm soát nhân dân, cách li quần chúng với lực lượng vũ trang cách mạng. Cuộc đấu tranh chống lại chủ trương, hành động này vô cùng quyết liệt, thử thách tình yêu quê hương, tinh thần kiên cường bám đất, lòng trung thành với lí tưởng cách mạng của đồng bào miền Nam ta.
b) Tóm tắt: H tự tóm tắt. 
II/.ĐỌC – HIỂU: 
1. Về kết cấu truyện ngắn Đất : Tác phẩm được kết cấu theo lối chuyện trong chuyện. Câu chuyện của anh Hai Cần về cái chết của ba mình (ông Tám) được lồng vào câu chuyện của nhân vật tôi.
    – Nhân vật tôi (tác giả) kể chuyện để tạo bối cảnh (thời gian, mục đích chuyến về thăm Xẻo Đước, không khí kháng chiến ở đó), để giới thiệu các nhân vật (gia đình ông Tám từng giúp đỡ mình trong những năm ác liệt trước đây).
    – Khi nhân vật tôi ngỡ ngàng trước chuyện ông Tám đã mất từ năm ngoái thì anh Hai Cần mới chậm rãi kể lại chuyện đấu tranh và cái chết của ba mình. Người trần thuật từ đây được thay đổi. Nội dung chính của truyện ngắn chính là câu chuyện của anh Hai Cần.
    Kết cấu truyện như thế thể hiện cách dẫn chuyện tự nhiên, chuẩn bị cho người đọc tâm thế để cùng nghe, cùng chứng kiến. Tác giả đã "nhường" cho chính người trong cuộc thuật lại câu chuyện về cái chết quyết liệt, cứng cỏi của ông Tám. Nội dung tác phẩm vì thế càng trở nên gần gũi, người đọc như được sống trong không khí nóng bỏng của những ngày tháng quyết tâm bám đất của đồng bào Nam Bộ, trong không khí vừa nóng bỏng vừa trang trọng của buổi ông Tám đối chọi với thằng đồn trưởng ác ôn.
    Kết cấu truyện như thế cũng tạo điều kiện cho tác giả bộc lộ những cảm nghĩ, liên tưởng của mình về vẻ đẹp con người Nam Bộ, về giá trị của cuộc sống hiện tại.
    2. Về sự phát triển của tình huống truyện và tính cách của nhân vật ông Tám :
       Tình huống truyện dần dần căng cao trong cuộc đối chọi giữa ông Tám với thằng đồn trưởng ác ôn. Ông Tám đã dự tính hết, như đã chuẩn bị cho cái chết của mình. (Cần chú ý những lời nói, hành động rất từ từ, đĩnh đạc của ông Tám) Tình huống lên cao độ khi ông Tám đã khấn xong trước bàn thờ, sẵn sàng đối chọi với kẻ thù, khi khoảng cách giữa ông và thằng đồn trưởng Đởm dần được rút ngắn
    Hành động, lời nói của ông Tám trước bàn thờ thật cẩn thận, trang trọng, tạo nên một không khí thiêng liêng đặc biệt Từ đây ta nhận ra tình yêu đất đai, quê hương sâu sắc, nhận ra tấm lòng thành kính trước tổ tiên, thuỷ chung với cách mạng của ông. Vẻ đẹp tính cách của nhân vật ông Tám tiêu biểu cho người nông dân cách mạng Nam Bộ. Đó là những con người kiên trung, cương trực, trọng đạo nghĩa, sẵn sàng sống chết với lí tưởng, với niềm tin của mình.
    3. Truyện ngắn Đất tái hiện những năm tháng khốc liệt của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ ở Nam Bộ. Kẻ thù ráo riết, điên cuồng thực hiện chủ trương dồn dân dựng "ấp chiến lược". Tác phẩm phản ánh cuộc đấu tranh giữ đất gay go, ca ngợi khí thế cách mạng của đồng bào ta qua các hình ảnh, nhân vật sinh động.
    4. Về phần kết thúc truyện ngắn và ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm 
   – Truyện ngắn kết thúc bằng cảm nghĩ, tâm tưởng của nhân vật tôi như thế sẽ có hiệu quả nghệ thuật như thế nào ? Câu chuyện đau thương mà hào hùng của quá khứ đang được sống dậy rõ ràng trong hiện tại.=> là sự nối kết giữa quá khứ với hiện tại một cách tự nhiên.
   –Ý nghĩa tư tưởng của truyện: TP đã thể hiện được tình yêu đất, yêu quê hương sâu sắc, lòng trung thành với lí tưởng CM của con người Nam Bộ trong những năm tháng đấu tranh quyết liệt chống lại chính sách “dồn dân lập ấp chiến lược” của bè lũ Mỹ- Ngụy.
 III/. CHỦ ĐỀ:
TP vừa p/ánh tội ác tàn bạo của bọn Mĩ- Ngụy vừa ca ngợi CN anh hùng CM cao đẹp của nhân dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
4/. Củng cố và luyện tập:
 Tóm lược truyện và nêu chủ đề?
5/ Hướng dẫn H tự học ở nhà:
 - Học bài. Chuẩn bị bài: Luyện tập về cách sửa chữa văn bản..
 + Đọc kĩ các câu hỏi và trả lời vào vở bài soạn.
E/.RÚT KINH NGHIỆM;