Luyện tập về nhân vật giao tiếp
A. Mục tiêu bài học
Giúp HS:
- Biết vận dụng những hiểu biết về nhân vật giao tiếp vào việc đọc-hiểu và tạo lập văn bản.
- Rèn kĩ năng tìm hiểu, phân tích nhân vật giao tiếp.
- Có ý thức trong việc tìm hiểu nhân vật giao tiếp trong tác phẩm văn chương.
B. Phương tiện thực hiện
SGK, SGV, TLtham khảo, Thiết kế bài dạy
C. Tiến trình thực hiện
- Kiểm tra bài cũ
- Giới thiệu bài mới
TIẾT 81 Ngày soạn: 07/02/09 Luyện tập về nhân vật giao tiếp A. Mục tiêu bài học Giúp HS: - Biết vận dụng những hiểu biết về nhân vật giao tiếp vào việc đọc-hiểu và tạo lập văn bản. - Rèn kĩ năng tìm hiểu, phân tích nhân vật giao tiếp. - Có ý thức trong việc tìm hiểu nhân vật giao tiếp trong tác phẩm văn chương. B. Phương tiện thực hiện SGK, SGV, TLtham khảo, Thiết kế bài dạy C. Tiến trình thực hiện - Kiểm tra bài cũ - Giới thiệu bài mới Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bài tập 1. So sánh ngôn ngữ của ông Lí và anh Mịch trong đoạn trích - HS đọc yêu cầu của bài tập 1 (SGK) - Lời lẽ của của anh Mịch và ông Lí trái ngược nhau như thế nào? - Giải thích lí do của sự trái ngược đó - Lời của anh Mịch: Nhún nhường, cầu xin, quỵ luỵ: lạy ông- xưng con - Lời của ông Lí: Hách dịch, doạ dẫm, ra lệnh: kệ mày, kệ chúng bay, tao gô cổ- xưng tao Do vị thế xã hội: - Anh Mịch: là dân đen thấp cổ bé họng - Ông Lí: Là lí trưởng trong làng, có quyền thế Bài tập 2 Lời lẽ, cử chỉ của Huấn Cao và viên quản ngục trong đoạn trích khác biệt nhau như thế nào? - HS đọc bài tập 2 (SGK) - Huấn Cao là tử tù, có tài, có học thức. Lời nói trang nghiêm, chân thành, tôn trọng quản ngục: xưng ta- thầy Quản. Khuyên răn quản ngục bằng cả tấm lòng mình. Cử chỉ đàng hoàng, đĩnh đạc. - Quản ngục: lời nói nghẹn ngào, xúc động, khiêm nhường. Tự xưng là kẻ mê muội. Cử chỉ khúm núm, thụ động trước Huấn Cao - Tại sao lại như vậy? - Huấn Cao là người có tài, khí phách, không chấp nhận cường quyền, đối diện trước cái chết cũng không hề run sợ. Mặt khác ông có cái tâm trong sáng, biết quý trọng thiên lương, hiểu và thông cảm quản ngục - Là cai ngục nhưng không kiêu căng, tự phụ, ý thức được mình, biết yêu, trân trọng và tôn thờ cái đẹp Bài tập 3 Phân tích sự thay đổi thái độ của chị Dậu đối với tên cai lệ qua ba câu nói của chị trong đoạn trích. - HS đọc yêu cầu bài tập 3 - Ban đầu chị Dậu sợ hãi, van xin: Xám mặt, van ông. Xưng cháu- ông - Sau khi bị cai lệ đánh, chị Dậu liều mạng, phản kháng. Xưng tôi- ông. - Cai lệ tiếp tục đánh chị và bắt anh Dậu chị phản kháng quyết liệt, thách thức. Xưng bà- mày - Tại sao lại như vậy? Sức chịu đựng của con người là có hạn, tức nước ắt vỡ bờ. Bài tập 4 Đoạn trích kể chuyện một người đàn bà bị chồng đánh đạp tàn nhẫn, được triệu tập đến toà án. - Người đàn bà có điệu bộ khác, ngôn ngữ khác như thế nào? Tại sao lại có sự thay đổi như vậy? - HS đọc bài tập 4 SGK, trả lời câu hỏi. - Ban đầu xưng con, thưa quý toà, giọng van xin thảm hại (con lạy quý toà, chắp tay vái lia lịa) - Nhưng sau đó nói năng cử chỉ thay đổi: Không cúi gục xuống nữa mà ngẩng lên và nhìn thẳng vào quý toà, với cách nói tự chủ (lần lượt từng người một); đổi xưng hô thành chị với các chú. Xưng con là vị thế thấp hơn, xưng chị, gọi chú là ở cị thế cao hơn, thân mật hơn. - Người đàn bà muốn chuyển sự đối thoại từ quan hệ vị thế (quan toà với dân) sang quan hệ thân sơ (quan hệ giừa những người đã quen biết nhau) Bài tập 5 - Gv nhận xét, chốt - HS đọc đoạn hội thoại ngắn (đã chuẩn bị) - HS nhận xét TiÕt 82 So¹n ngµy 07/02/09 Lµm v¨n lùa chän vµ nªu luËn ®iÓm A. Môc tiªu cÇn ®¹t Gióp häc sinh: - BiÕt lùa chän vµ nªu luËn ®iÓm x¸c ®¸ng cho bµi v¨n nghÞ luËn. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng chän vµ nªu luËn ®iÓm trong viÖc lµm v¨n nghÞ luËn. B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn, gi¸o ¸n. C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc - Trao ®æi th¶o luËn, thùc hµnh. D. TiÕn tr×nh d¹y häc Ho¹t ®éng cña thÇy- trß Néi dung cÇn ®¹t 1. C¸ch lùa chon luËn ®iÓm Yªu cÇu häc sinh ®äc phÇn (1) SGK Ho¹t ®éng 1: - LuËn ®iÓm cã vai trß nh thÕ nµo ®èi víi bµi v¨n nghÞ luËn? LuËn ®iÓm lµ cña ai? - Cã vai trß rÊt quan träng, lµ linh hån cña bµi v¨n nghÞ luËn. LuËn ®iÓm lµ c¬ së ®Ó triÓn khai sù lËp luËn cña ngêi viÕt tríc mét vÊn ®Ò cô thÓ. Ngêi lµm v¨n ph¶i x¸c ®Þnh ®îc luËn ®iÓm trong bµi viÕt cña m×nh. Ho¹t ®éng 2: - §èi víi ®Ò v¨n nghÞ luËn, sau khi t×m hiÓu ®Ò ph¶i lµm g×? - T×m ý, t×m luËn ®iÓm VÝ dô minh ho¹: “ThËt thµ lµ d¹i ch¨ng?” - Em h·y nªu c¸c luËn ®iÓm theo suy nghÜ cña m×nh? - Theo em nh÷ng luËn ®iÓm nµo lµ ®óng? - Yªu cÇu: ph¸t biÓu, b×nh luËn - C¸c luËn ®iÓm nh sau: 1. ThËt thµ lµ mét ®øc tÝnh tèt 2. ThËt thµ lµ béc lé m×nh mét c¸ch tù nhiªn, kh«ng gi¶ t¹o, gi¶ dèi, tham lam. 3. ThËt thµ nãi chung lµ tèt, nhng cã lóc d¹i dét 4. ThËt thµ lµ tèt, nhng béc lé hÕt m×nh lµ s¬ hë, lµ d¹i. - C¸c luËn ®iÓm 1,2 lµ ®óng. 2. C¸ch nªu luËn ®iÓm Yªu cÇu h/s ®äc phÇn (2) SGK Ho¹t ®éng 3: - Em h·y cho biÕt cã nh÷ng c¸ch nªu luËn ®iÓm nµo? Nªu vÝ dô? - Nªu luËn ®iÓm kh«ng t¸ch rêi víi c¸ch nh×n vµ c¸ch lËp luËn. VÝ dô: Suy nghÜ vÒ mèi quan hÖ gi÷a “Tuæi trÎ vµ x· héi”. + CÇn hiÓu kh¸i niÖm tuæi trÎ vµ x· héi lµ g×? + Mèi quan hÖ cña chóng ra sao? + VËn dung thao t¸c lËp luËn g×? + X¸c ®Þnh luËn ®iÓm trung t©m, luËn ®iÓm bé phËn. - Mäi thao t¸c lËp luËn cã thÓ ®îc dïng lµm c¬ së ®Ó nªu luËn ®iÓm. VÝ dô: LÊy thao t¸c gi¶i thÝch, nªu ®Þnh nghÜa lµm c¨n cø ®Ó nªu luËn ®iÓm. Tríc ®Ò bµi “H¹nh phóc lµ g×?” TriÓn khai luËn ®iÓm tõ thao t¸c gi¶i thÝch: - H¹nh phóc lµ ®Êu tranh (M¸c) - H¹nh phóc lµ lµm viÖc thiÖn, lµ ®em l¹i h¹nh phóc cho mäi ngêi 3. LuyÖn tËp H/s tr×nh bµy bµi tËp ®· chuÈn bÞ tríc ë nhµ Lµm v¨n TiÕt 83-84; So¹n ngµy 08/2/09 Bµi viÕt sè 5 NghÞ luËn v¨n häc A. Môc tiªu cÇn ®¹t - N¾m v÷ng c¸ch thøc lµm bµi v¨n nghÞ luËn v¨n häc vÒ mét t¸c phÈm, mét ®o¹n trÝch v¨n xu«i - BiÕt vËn dông hiÓu biÕt vÓ c¸c t¸c phÈm vµ ®o¹n trÝch v¨n xu«i ®· häc ®Ó viÕt bµi; cã kÜ n¨ng ph©n tÝch truyÖn.. B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn - Ra ®Ò thi, coi thi nghiªm tóc C. TiÕn tr×nh thùc hiÖn §Ò bµi: C©u 1: (2 ®iÓm) ý nghÜa nhan ®Ò Vî nhÆt trong truyÖn ng¾n cïng tªn cña nhµ v¨n Kim L©n. C©u 2: (8 ®iÓm) Ph©n tÝch diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt MÞ (Vî chång A Phñ- T« Hoµi) trong ®ªm t×nh mïa xu©n. Yªu cÇu: - N¾m v÷ng kÜ n¨ng lµm bµi v¨n nghÞ luËn - Bµi viÕt cã bè côc râ rµng, rµnh m¹ch, lËp luËn chÆt chÏ C¸c ý chÝnh C©u 1: - “NhÆt” g¾n víi nh÷ng sù vËt rÎ róng, kh«ng ra g×. Sè phËn con ngêi rÎ róng nh c¸i r¬m cäng cá cã thÓ nhÆt bÊt cø ë ®©u, khi nµo. Sè phËn con ngêi ë tËn cïng cña sù ®au khæ - “Vî”- sù tr©n träng, yªu th¬ng. => Dï hoµn c¶nh cã bi ®¸t nh thÕ nµo, con ngêi vÉn yªu th¬ng ®ïm bäc, cu mang l©n nhau => Nhan ®Ò thÓ hiÖn gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ nh©n ®¹o. C©u 2: - Giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm. - Ngßi bót miªu t¶ t©m tr¹ng nh©n vËt MÞ ch©n thùc, s¾c s¶o cña nhµ v¨n trong ®ªm t×nh mïa xu©n. §ã lµ t©m tr¹ng phøc t¹p do sù t¸c ®éng cña hoµn c¶nh, sù hèi thóc cña néi t©m. - Nªu ®îc c¸c luËn ®iÓm vµ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hîp lÝ, s©u s¾c - Nªu ®îc gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ nh©n ®¹o qua viÖc x©y dùng h×nh tîng nh©n vËt §äc v¨n: TiÕt 85- 86 So¹n ngµy 8/2/09 Rõng Xµ Nu NguyÔn Trung Thµnh A. Môc tiªu - N¾m v÷ng ®Ò tµi, cèt truyÖn , c¸c chi tiÕt sù viÖc tiªu biÓu vµ h×nh tîng nh©n vËt chÝnh ; trªn c¬ së ®ã , nh©n râ chñ ®Ò cïng ý nghÜa ®Ñp ®Ï , lín lao cña truyÖn ng¾n ®èi víi thêi ®¹i bÊy giê vµ ®èi víi thêi ®¹i ngµy nay . - ThÊy ®îc tµi n¨ng cña NguyÔn Trung Thµnh trong viÖc t¹o dùng cho t¸c phÈm mét kh«ng khÝ ®Ëm ®µ h¬ng s¾c T©y Nguyªn , mét chÊt sö thi bi tr¸ng vµ mét ng«n ng÷ nghÖ thuËt ®îc chau chuèt kÜ cµng . - Thµnh thôc h¬n trong c«ng viÖc vËn dông c¸c kÜ n¨ng ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n ch¬ng tù sù . B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc - S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn - Tµi liÖu tham kh¶o - ThiÕt kÕ bµi häc C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc - Nªu vÊn ®Ó, trao ®æi, th¶o luËn D. TiÕn tr×nh d¹y häc Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t I. T×m hiÓu chung 1. Yªu cÇu HS ®äc phÇn TiÓu dÉn (SGK) vµ tr×nh bµy nh÷ng nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm 1. T¸c gi¶ + Tªn khai sinh cña NguyÔn Trung Thµnh (Nguyªn Ngäc) lµ NguyÔn Ngäc B¸u. ¤ng sinh n¨m 1932, quª ë Th¨ng B×nh, Qu¶ng Nam. + NguyÔn Trung Thµnh lµ bót danh ®îc nhµ v¨n Nguyªn Ngäc dïng trong thêi gian ho¹t ®éng ë chiÕn trêng miÒn Nam thêi chèng MÜ. + N¨m 1950, «ng vµo bé ®éi, sau ®ã lµm phãng viªn b¸o qu©n ®éi nh©n d©n liªn khu V. N¨m 1962, «ng t×nh nguyÖn trë vÒ chiÕn trêng miÒn Nam. + T¸c phÈm: §Êt níc ®øng lªn- gi¶i nhÊt, gi¶i thëng Héi v¨n nghÖ ViÖt Nam n¨m 1954- 1955; Trªn quª h¬ng nh÷ng anh hïng §iÖn Ngäc (1969); §Êt Qu¶ng (1971- 1974); + N¨m 2000, «ng ®îc tÆng gi¶i thëng Nhµ níc vÒ v¨n häc nghÖ thuËt. 2. XuÊt xø Rõng xµ nu (1965) ra m¾t lÇn ®Çu tiªn trªn T¹p chÝ v¨n nghÖ qu©n gi¶i phãng miÒn Trung Trung bé (sè 2- 1965), sau ®ã ®îc in trong tËp Trªn quª h¬ng nh÷ng anh hïng §iÖn Ngäc. 2. GV ®äc mÉu. HS ®äc tiÕp mét sè ®o¹n vµ nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c. II. §äc-hiÓu 1. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c vµ c¶m høng chñ ®¹o 3. Nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c vµ c¶m høng chñ ®¹o cña truyÖn? (HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do). GV ®Þnh híng, nhËn xÐt vµ ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n. + Sau chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, hiÖp ®Þnh Gi¬-ne-v¬ ®îc kÝ kÕt, ®Êt níc chia lµm hai miÒn. KÎ thï ph¸ ho¹i hiÖp ®Þnh, khñng bè, th¶m s¸t, lª m¸y chÐm ®i kh¾p miÒn Nam. C¸ch m¹ng r¬i vµo thêi k× ®en tèi. + §Çu n¨m 1965, MÜ ®æ qu©n å ¹t vµo miÒn Nam vµ tiÕn hµnh ®¸nh ph¸ ¸c liÖt ra miÒn B¾c. NguyÔn Trung Thµnh vµ c¸c nhµ v¨n miÒn Nam lóc ®ã muèn viÕt "hÞch thêi ®¸nh MÜ". Rõng xµ nu ®îc viÕt vµo ®óng thêi ®iÓm mµ c¶ níc ta trong kh«ng khÝ sôc s«i ®¸nh MÜ. T¸c phÈm ®îc hoµn thµnh ë khu c¨n cø cña chiÕn trêng miÒn Trung Trung bé. + MÆc dï Rõng xµ nu viÕt vÒ sù kiÖn næi dËy cña bu«n lµng T©y Nguyªn trong thêi k× ®ång khëi tríc 1960 nhng chñ ®Ò t tëng cña t¸c phÈm vÉn cã quan hÖ mËt thiÕt víi t×nh h×nh thêi sù cña cuéc kh¸ng chiÕn lóc t¸c phÈm ra ®êi. 4. C¶m nhËn cña em vÒ nhan ®Ò t¸c phÈm ? (th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do). GV ®Þnh híng, nhËn xÐt vµ ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh ý c¬ b¶n. 2. Nhan ®Ò t¸c phÈm + Nhµ v¨n cã thÓ ®Æt tªn cho t¸c phÈm cña m×nh lµ "lµng X« Man" hay ®¬n gi¶n h¬n lµ "Tnó"- nh©n vËt chÝnh cña truyÖn. Nhng nÕu nh vËy t¸c phÈm sÏ mÊt ®i søc kh¸i qu¸t vµ sù gîi më. + §Æt tªn cho t¸c phÈm lµ Rõng xµ nu dêng nh ®· chøa ®ùng ®îc c¶m xóc cña nhµ v¨n vµ linh hån t tëng chñ ®Ò t¸c phÈm. + H¬n n÷a, Rõng xµ nu cßn Èn chøa c¸i khÝ vÞ khã quªn cña ®Êt rõng T©y Nguyªn, gîi lªn vÎ ®Ñp hïng tr¸ng, man d¹i- mét søc sèng bÊt diÖt cña c©y vµ tinh thÇn bÊt khuÊt cña ngêi. + Bëi vËy, Rõng xµ nu mang nhiÒu tÇng nghÜa bao gåm c¶ ý nghÜa t¶ thùc lÉn ý nghÜa tîng trng. Hai líp ý nghÜa nµy xuyªn thÊm vµo nhau to¸t lªn h×nh tîng sinh ®éng cña xµ nu, ®a l¹i kh«ng khÝ T©y Nguyªn rÊt ®Ëm ®µ cho t¸c phÈm. 5. H×nh tîng c©y Xµ Nu ®îc miªu t¶ ntn? Nªu vÞ trÝ cña h×nh tîng vµ ý nghÜa biÓu tîng cña h×nh tîng? - HS th¶o luËn theo nhãm, cö ®¹i diÖn tr×nh bµy vµ tranh luËn víi c¸c nhãm kh¸c. - GV ®Þnh híng, nhËn xÐt vµ ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh ý c¬ b¶n. 3. H×nh tîng c©y xµ nu a. VÞ trÝ cña h×nh tîng: lµ h×nh tîng næi bËt vµ xuyªn suèt t/p - Më ®Çu vµ kÕt thóc lµ “®åi” vµ “rõng” xµ nu - C©y xµ nu hiÖn diÖn trong suèt c©u chuyÖn vÒ Tnó vµ d©n lµng X« Man. - C©u xµ nu cã mÆt trong ®êi sèng h»ng ngµy cña ®©n lµng: Ngän löa trong bÕp, trong nhµ ng khi häp d©n lµng, ng«n ®uèc trong rõng ®ªm, khãi xµ nu lµm b¶ng cho Tnó vµ Mai häc ch÷... - C©y xµ nu tham dù vµo nh÷ng sù kiÖn träng ®¹i cña lµng X« Man: §uèc xµ nu ch¸y trong tay cô MÕt vµ d©n lµng trong ®ªm vµo rõng lÊy gi¸o m¸c chuÈn bÞ næi dËy; trong ®ªm ngêi d©n thøc dËy díi ¸nh xµ nu mµi vò khÝ; giÆc ®èt bµn tay cña Tnó b»ng giÎ tÈm dÇu xµ nu; ngon löa xµ nu soi râ x¸c chÕt cña giÆc... b. H×nh tîng c©y xµ nu biÓu tîng cho cuéc sèng vµ phÈm chÊt cña d©n lµng X« Man - C©y xµ nu ®îc miªu t¶ trong sù øng chiÕu víi con ngêi, biÓu tîng cho ®êi sèng vµ phÈm c¸ch cña con ngêi T©y Nguyªn - C©y xµ nu chÞu nhiÒu ®au th¬ng nhng yªu tù do, cã søc sèng m·nh liÖt + C©y XN ham ¸nh s¸ng vµ khÝ trêi “nã phãng lªn rÊt nhanh ®Ó tiÕp lÊy ¸nh s¸ng” -> Còng nh d©n lµng X« man yªu tù do + Rõng XN còng nh d©n lµng X« Man chÞu nhiÒu d©u th¬ng bëi sù tµn ph¸ cña giÆc “C¶ rõng xµ nu... côc m¸u lín” + C©y XN cã søc sèng m·nh liÖt còng nh c¸c thÕ hÖ d©n lµng X« Man bÊt khuÊt “C¹nh mét c©y xµ nu...lao th¼ng lªn bÇu trêi” c. NghÖ thuËt miªu t¶: Tõ c¸i nh×n bao qu¸t ®Õn c¸i nh×n cô thÓ; tõ t¶ thùc ®Õn biÓu tîng. 6. Cuéc ®êi Tnó ®îc miªu t¶ ntn? Chó ý: - PhÈm chÊt cña ngêi anh hïng Tnó. - V× sao trong c©u chuyÖn bi tr¸ng vÒ cuéc ®êi Tnó, cô MÕt 4 lÇn nh¾c tíi ý: "Tnó kh«ng cøu ®îc vî con" ®Ó råi ghi t¹c vµo t©m trÝ ngêi nghe c©u nãi: "Chóng nã ®· cÇm sóng, m×nh ph¶i cÇm gi¸o". - C¶m nhËn vÒ cuéc ®êi Tnó vµ cuéc næi dËy cña d©n lµng X« Man. - HS th¶o luËn theo nhãm, cö ®¹i diÖn tr×nh bµy vµ tranh luËn víi c¸c nhãm kh¸c. - GV ®Þnh híng, nhËn xÐt vµ ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh ý c¬ b¶n. 4. Cuéc ®êi Tnó vµ cuéc næi dËy cña d©n lµng X« Man Cuéc ®êi Tnó g¾n liÒn víi cuéc ®êi lµng X« Man. ¢m hëng sö thi chi phèi t¸c gi¶ trong khi x©y dùng nh©n vËt nµy. Tnó cã cuéc ®êi t nhng kh«ng ®îc quan s¸t tõ c¸i nh×n ®êi t. T¸c gi¶ xuÊt ph¸t tõ vÊn ®Ò céng ®ång ®Ó ph¶n ¸nh ®êi t cña Tnó. + PhÈm chÊt, tÝnh c¸ch cña ngêi anh hïng: - Gan gãc, t¸o b¹o, dòng c¶m, trung thùc (khi cßn nhá cïng Mai vµo rõng tiÕp tÕ cho anh QuyÕt). - Lßng trung thµnh víi c¸ch m¹ng ®îc béc lé qua thö th¸ch (bÞ giÆc b¾t, tra tÊn, lng Tnó ngang däc vÕt dao chÐm cña kÎ thï nhng anh vÉn gan gãc, trung thµnh). - Sè phËn ®au th¬ng: kh«ng cøu ®îc vî con, b¶n th©n bÞ b¾t, bÞ tra tÊn (Chó ý ph©n tÝch h×nh ¶nh ®«i bµn tay cña Tnó). - QuËt khëi ®øng dËy cÇm vò khÝ tiªu diÖt bän ¸c «n. + "Tnó kh«ng cøu ®îc vî con"- cô MÕt nh¾c tíi 4 lÇn ®Ó nhÊn m¹nh: khi cha cÇm vò khÝ, Tnó chØ cã hai bµn tay kh«ng th× ngay c¶ nh÷ng ngêi th¬ng yªu nhÊt Tnó còng kh«ng cøu ®îc. C©u nãi ®ã cña cô MÕt ®· kh¾c s©u mét ch©n lÝ: chØ cã cÇm vò khÝ ®øng lªn míi lµ con ®êng sèng duy nhÊt, míi b¶o vÖ ®îc nh÷ng g× th©n yªu, thiªng liªng nhÊt. Ch©n lÝ c¸ch m¹ng ®i ra tõ chÝnh thùc tÕ m¸u x¬ng, tÝnh m¹ng cña d©n téc, cña nh÷ng ngêi th¬ng yªu nªn ch©n lÝ Êy ph¶i ghi t¹c vµo x¬ng cèt, t©m kh¶m vµ truyÒn l¹i cho c¸c thÕ hÖ tiÕp nèi. + Sè phËn cña ngêi anh hïng g¾n liÒn víi sè phËn céng ®ång. Cuéc ®êi Tnó ®i tõ ®au th¬ng ®Õn cÇm vò khÝ th× cuéc ®êi cña lµng X« Man còng vËy. - Khi cha cÇm vò khÝ, lµng X« Man còng ®Çy ®au th¬ng: Bän giÆc ®i lïng nh hïm beo, tiÕng cêi "s»ng sÆc" cña nh÷ng th»ng ¸c «n, tiÕng gËy s¾t nÖn "hï hù" xuèng th©n ngêi. Anh Xót bÞ treo cæ. Bµ Nhan bÞ chÆt ®Çu. MÑ con Mai bÞ chÕt rÊt th¶m. Tnó bÞ ®èt 10 ®Çu ngãn tay. - Cuéc sèng ngét ng¹t dßn nÐn ®au th¬ng, c¨m thï. §ªn Tnó bÞ ®èt 10 ®Çu ngãn tay, lµng X« Man ®· næi dËy "µo µo rung ®éng", "x¸c mêi tªn giÆc ngæn ngang", tiÕng cô MÕt nh mÖnh lÖnh chiÕn ®Êu: "ThÕ lµ b¾t ®Çu råi, ®èt löa lªn!" §ã lµ sù næi dËy ®ång khëi lµm rung chuyÓn nói rõng. C©u chuyÖn vÒ cuéc ®êi mét con ngêi trë thµnh c©u chuyÖn mét thêi, mét níc. Nh vËy, c©u chuyÖn vÒ cuéc ®êi Tnó ®· mang ý nghÜa cuéc ®êi mét d©n téc. Nh©n vËt sö thi cña NguyÔn Trung Thµnh g¸nh trªn vai sø mÖnh lÞch sö to lín. 7. HS nhËn xÐt vÒ c¸c nh©n vËt: cô MÕt, Mai, DÝt, Heng (GV gîi ý: C¸c nh©n vËt nµy cã ®ãng gãp g× cho viÖc kh¾c häa nh©n vËt chÝnh vµ lµm næi bËt t tëng c¬ b¶n cña t¸c phÈm?). 5. Vai trß cña c¸c nh©n vËt: cô MÕt, Mai, DÝt, Heng. + Cô MÕt, Mai, DÝt, bÐ Heng lµ sù tiÕp nèi c¸c thÕ hÖ lµm næi bËt tinh thÇn bÊt khuÊt cña lµng X« Man nãi riªng, cña T©y Nguyªn nãi chung. + Cô MÕt "qu¾c thíc nh mét c©y xµ nu lín" lµ hiÖn th©n cho truyÒn thèng thiªng liªng, biÓu tîng cho søc m¹nh tËp hîp ®Ó næi dËy ®ång khëi. + Mai, DÝt lµ thÕ hÖ hiÖn t¹i. Trong DÝt cã Mai cña thêi tríc vµ cã DÝt cña h«m nay. VÎ ®Ñp cña DÝt lµ vÎ ®Ñp cña sù kiªn ®Þnh, v÷ng vµng trong b·o t¸p chiÕn tranh. + BÐ Heng lµ thÕ hÖ tiÕp nèi, kÕ tôc cha anh ®Ó ®a cuéc chiÕn tíi th¾ng lîi cuèi cïng. Dêng nh cuéc chiÕn khèc liÖt nµy ®ßi hái mçi ngêi ViÖt Nam ph¶i cã søc trçi dËy cña mét Phï §æng Thiªn V¬ng. 8. Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn, HS ph¸t biÓu chñ ®Ò cña truyÖn. GV ®iÒu chØnh vµ nhÊn m¹nh. 6. Chñ ®Ò t¸c phÈm Chñ ®Ò t¸c phÈm ®îc ph¸t biÓu trùc tiÕp qua lêi cô MÕt:Chóng nã ®· cÇm sóng, m×nh ph¶i cÇm gi¸o!", tøc lµ ph¶i dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng chèng l¹i b¹o lùc ph¶n c¸ch m¹ng. §ã lµ con ®êng gi¶i phãng d©n téc cña thêi ®¹i c¸ch m¹ng. 9. VÎ ®Ñp nghÖ thuËt cña t/p? 7. VÎ ®Ñp nghÖ thuËt cña t¸c phÈm + Khuynh híng sö thi thÓ hiÖn ®Ëm nÐt ë tÊt c¶ c¸c ph¬ng diÖn: ®Ò tµi, chñ ®Ò, h×nh tîng, hÖ thèng nh©n vËt, giäng ®iÖu, + C¶m høng l·ng m¹n: tÝnh l·ng m¹n thÓ hiÖn ë c¶m xóc cña t¸c gi¶ béc lé trong lêi trÇn thuËt, thÓ hiÖn ë viÖc ®Ò cao vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn vµ con ngêi trong sù ®èi lËp víi sù tµn b¹o cña kÎ thï. + C¸ch thøc trÇn thuËt: kÓ theo håi tëng qua lêi kÓ cña cô MÕt (giµ lµng), kÓ bªn bÕp löa gîi nhí lèi kÓ " khan" sö thi cña c¸c d©n téc T©y Nguyªn, nh÷ng bµi "khan" ®îc kÓ nh nh÷ng bµi h¸t dµi h¸t suèt ®ªm. + NghÖ thuËt x©y dùng h×nh tîng - Nh©n vËt vÎ vÎ ®Ñp lÝ tëng, cã tÝnh sö thi - H×nh tîng c©y XN víi ý nghÜa biÓu tîng ®îc miªu t¶ b»ng thñ ph¸p so s¸nh, nh©n ho¸... + Ng«n ng÷ vµ giäng ®iÖu - Ng«n ng÷ mang mµu s¾c T©y Nguyªn râ nÐt, giµu h×nh ¶nh, ®Ëm chÊt th¬ - Giäng ®iÖu sö thi mang tÝnh chÊt ngîi ca, kh¼ng ®Þnh NhËn xÐt chung vÒ t¸c phÈm IV. Tæng kÕt + Qua truyÖn g¾n Rõng xµ nu, ta nhËn thÊy ®Æc ®iÓm phong c¸ch sö thi NguyÔn Trung Thµnh: híng vµo nh÷ng vÊn ®Ò träng ®¹i cña ®êi sèng d©n téc víi c¸i nh×n lÞch sö vµ quan ®iÓm céng ®éng. + Rõng xµ nu lµ thiªn sö thi cña thêi ®¹i míi. T¸c phÈm ®· ®Æt ra vÊn ®Ò cã ý nghÜa lín lao cña d©n téc vµ thêi ®¹i: ph¶i cÇm vò khÝ ®øng lªn tiªu diÖt kÎ thï b¹o tµn ®Ó b¶o vÖ sù sèng cña ®Êt níc, nh©n d©n. Cho h/s th¶o luËn vµ tr×nh bµy theo nhãm Bµi tËp n©ng Cao §Æc ®iÓm khuynh híng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n cña phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Trung Thµnh qua Rõng xµ nu. - Kh¸i niÖm c¶m høng sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n - Nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ: §Ò tµi, chñ ®Ò, hÖ thèng h×nh tîng, giäng ®iÖu, c¶m xóc...
Tài liệu đính kèm: