Giáo án Ngữ văn 11 tiết 94+ 95: Tôi yêu em (A.Pu-skin)

Ngày soạn: 18/01/2008 TôI yêu em A..Pu-skin 
Tiết: 94.95 ------------------------------------
A. MụC đích yêu cầu: giúp học sinh :
- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng của bài thơ cả về nội dung tâm tình lẫn ngôn từ nghệ thuật.
-Bài thơ góp phần làm cho tình yêu có văn hoá, có tình người.
B.Các bước lên lớp:
ổn định tổ chức: sĩ số
Kiểm tra bài cũ: 
Bài mới:
Hoạt động của T và H
Nội dung 
Tiểu dẫn 
( HS đọc SGK)
- Nêu tóm tắt nội dung phần tiểu dẫn SGK .
 - Đặc điểm thơ của Pu- skin
( HS đọc SGK) .
 - xác định bố cục và ý mỗi phần.
- Xác định chủ để của bài thơ.
 ( HS đọc 4 cầu đầu - SGK 
Tâm trạng nhân vật thể hiện ở 4 câu thơ đầu như thế nào?.
Em có suy nghĩ gì về tâm trạng ấy của nhân vật trữ tình?.
 HS đọc câu 5 và 6.
- Nối đau khổ tuyệt vọng được thể hiện như thế nào?.
Hãy phân tích làm rõ tâm trạng đau khổ, tuyệt vọng ấy?.
HS đọc hai câu 7+8 SGK 
– Lời cầu chúc ở cuối bài thơ thể hiện như thế nào?
Hãy phân tích để làm nổi rõ. 
- Học xong bài này em thấy cái đẹp, sức hấp dẫn ở chỗ nào?.
-Bài thơ gợi cho em suy nghĩ về tâm hồn Pu – skin như thế nào? về tình yêu ra sao?.
Điệp khúc nào thể hiện cảm xúc chủ đạo của bài thơ” hãy phân tích?.
 I.Giới thiệu chung:
- Phần tiểu dẫn giới thiệu vài nét về Puskin và đặc điểm thơ của ông.
1. Tác giả :
+ A- lếch – xan - đrơ Xéc- ghê – ê- vich pu –skin sinh năm 1799 trong một gia đình quý tộc lâu đời ở Mát- xcơ- va. Từ 1811 ( năm 12 tuổi ) đến 1817 ( năm 18 tuổi ) học ở trường trung học dành cho con em quý tộc. Pu-skin sớm tiếp thu tư tưởng tư tưởng cán bộ, sớm nồi tiếng với những bài thơ yêu nước, ngợi ca sức mạnh vĩ đại của nhân dân Nga trong cuộc chiến tranh chỗng xâm lược Na- pô - lê - ông ( 1812) . Vĩ những bài thưo báng bổ Nga haòng, pu-skin bị đầy đI phương Nam rồi phương bắc ( 1820 – 1826) Năm 1827 hạn đI đày được giảm , pu-skin trở về kinh đô, nhưng mâu thuẫn giữa ông với chính quyền càng trở nên gay gắt. Năm 1837, Pu-skin bị sát hại trong cuộc đấu súng giữa oogn và tên Pháp sống lưu vong Đăng - téc, do chính quyền Nga hoàng chủ mưu. năm đó ông mới ba mươI tám tuổi. Chính phủ Nga hoàng cũng chỉ cáo phó bằng dòng tin ngắn ngủi. “ Mặt trời thi ca Nga đã lặn rồi”.
* Tác phẩm :
+ Về văn học, Pu- skin viết nhiều thể loại :
+ Hơn 800 bài thơ trữ tình 
* Tiểu thuyết bằng thơ ép – ghê – nhi Ô- nhê – ghin 
+ Nhiều trường ca nổi tiếng: Ru – xlan và Li- út mi –la, ngưòi tù cáp ca dơ.
* Tác phẩm Con gái viên đai đại uý là cốn tiểu thuyết lịch sử.
* Pu-skin còn viết nhiểu vở kịch và truyện cổ tích bằng thơ.
*Đặc điểm thơ P.
+ Đặc điểm tho của Puskin .
+ Thơ Pu- skin khơi nguồn cảm hứng từ hiện thực đời sống Nga, con người Nga đương thời Nhà văn Gô - gôn ( 1819 – 1852) nhận xét : “ Qua thơ của Pu- skin, thiên nhiên Nga, lịch sử Nga con người Nga, tâm hồn Nga hiện lên thuần khiết đẹp tới mức nhu được soi qua một thấu kính diệu kỳ”. Vì thế đề tài trong thơ ông hết sức đa dạng. Song có hai chủ đề cơ bản xuyên xuốt dòng chuông thi ca của ông là cảm hứng tự do và tình yêu.
“ Ta sẽ mãi được nhân dân yêu mến 
Vì thơ ta đánh thức những tình cảm tốt lành 
Vì trong thế kỉ bạo tàn ta đã ca ngợi tự do 
Và gợi từ tâm đối với kẻ sa cơ”
Sức hấp dẫn trong thơ tình yêu của Pu-skin là cảm xúc phong phú, rung động sâu xa và chân thành cao thượng trong tình cảm tất cả được diễn tả qua nghệ thuật ngôn từ vừa giản dị, vùa tính hướng nội, kín đáo. Cấu từ thơ rất mạch lạc, rõ ràng. Chúng ta có thể thấy những đặc điểm này trong bài Tôi yêu em.
2. Văn bản 
a. Bố cục 
- Bài thơ chia làm 3 phần 
+ Phần 1 ( bốn câu đầu ) thể hiện những > < giằng xé trong tâm trạng của nhân vật trữ tình.
+ Phần 2 ( câu 5 + 6 ) thể hiện nỗi khổ đau tuyệt vọng.
+ Phần 3 ( hai câu còn lại ) thể hiện sự chân thành, vi tha, cao thượng của nhân vật trữ tình.
b. Chủ đề :
Bài thơ giãi bày tâm trạng đầy mâu thuẫn giữa lý trí và tình cảm để từ đó bộc lộ khát vọng tình yêu mãnh liệt. Nỗi khổ đau, tuyệt vọng của tình yêu đơn phương. Đồng thời bài thơ là lời cấu chúc chân thành, cao thượng .
II. Đọc – hiểu :
1.
-Ba tiếng “ Tôi yêu em” mở đầu như một tín hiệu thẩm mĩ. Đây không phải là “ Tôi yêu cô”. 
“ Anh yêu em” mà “ Tôi yêu em” Ba tiếng ấy như giãi bày, như thú nhận một lời tự nhủ trực tiếp rất giản dị của nhân vật trữ tình. Tôi, mấy tiếng “ chừng có thể” nhân vật trữ tình thành thật bộc lộ lòng mình.
Tình yêu như ngọn lửa chưa hẳn đã lụi tàn:
 “Ngọn lửa tinh chưa hẳn đã tàn phai”
-Tình yêu ấy như ngọn lửa dai dẳng chảy và được ấp ủ. Câu 3 và 4 mạch thơ đột ngột chuyển hướng.
“ Nhưng không để em bận lòng thêm nữa 
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài”.
 “ Không để em phải bận lòng” nhấn mạnh quyết định dứt khoát, tinh táo của nhân vật trữ tình. Nhân vật trữ tình tự soi vào mình, dùng lý trí để làm ngừng xúc cảm. “ không để em bận lòng” .
“ Hồn em phải gợn bóng u hoài: . Tự buộc mình phải chối bỏ tình yêu của mình, dập tắt chút lửa tình còn âm ỉ.
- Tâm trạng của nhân vật trữ gình có mâu thuẫn . Đó là mâu thuẫn giữa lý trí và tình cảm.
- Nhân vật em phần nào đước hé mở qua các từ:
“ em bận lòng” , “ hồn em phải gợn bóng u hoài”. Những từ đó giúp ta nhận ra sự éo le trong quan hệ tình cảm. Phải chăng tình yêu của nhân vật tôI không mang lại niền hạnh phúc mà chỉ là nỗi buồn, bận lòng của em. Tôn trọng tình cảm người mà mình yêu, không muốn em buồn phiền vì bất cứ một điều gì. Nhân vật tôI tự chối bỏ tình yêu trong nỗi đau khổ của riêng mình. Đó là tình yêu đơn phương. Tình yêu về một phía. Thời kì ở Pê – téc – pua, Pu- skin thường lui tới nhà ông Chủ tịch Viện Hàn lân nghệ thuật Mát –xcơ - va. Tới đây vì nghệ thuật nhưng cũng vì Ô- lê –nhi –na ( con gái xinh đẹp của vị Chủ tịch ) Pu –skin đã dành nhiều những vần thơ đằm thắm:
+ “ Ngài và anh, cô và em”
+” Hết tồi tình đã vỡ tan”
+ “ Trên đồi Gra-di đêm xuống “.
Mùa hè năm 1828, nhà thơ ngỏ lời càu hôn nhưng khong được nàng nhận lời. Nam 1829 boài thơ ra đời như chuyện tình đơn phương thu nhỏ .
ở trên đời này, chuyện tình yêu không được đáp đến thì người con trai bực bội, oán trách than thở..ở đây Pu-skin ( nhân vật tôi) mặc dù bộc lộ tình cảm nồng cháy, mãnh liệt “ Tôi yêu em” đến nay chừng có có thể/ Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai” nhưng rút cục, tình yêu ấy không được đáp đền, Pu- skin tự nguyện rút lui mặc cho lòng mình bao giằng xé trong đau khổ. Bao nhiêu bận lòng, bao nhiêu u hoài, anh xin đón nhận “ Sương vương nắng dải mưa dầu.. anh” . Đấy là vẻ đẹp nhân tính tiềm ẩn trong trái tim nhận vật trữ tình.
2. Tâm trạng của nhân vật tôi có thể hiện nỗi đau khổ tuyệt vọng - Câu 5 và 6
“ Tôi yêu em âm thầm, không hi vọng 
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen”
Hàng loạt từ: âm thầm, không hi vọng rụt rè, hậm hực lòng ghen, mỗi từ như diễn ra đặm đặc trạng thái cảm xúc.
+ Âm thầm -> nỗi đâu ủ kín trong lòng mình không nói lên được.
+ Không hi vọng -> không còn niềm tin nào vào mối tình của mình nữa. Song sự đời, tình yêu càng âm thầm, ủ kín trong lòng thì tâm trạng càng mãnh liệt, sâu sắc, càng thương vụng nhớ thầm . Biết rằng không hi vọng mà vẫn chờ đón, khao khát luôn luôn đặt ra trong tâm trạng của nhân vật “ tôi” người đang ấp ủ mối tình đơn phương.
- Nỗi tuyệt vọng biểu hiện ở trạng thái “ Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen”. Yêu thường đi đôi với “ ghen” . Đã yêu thì pahỉ biết căm thù. Ai chạm đến cái gì mình yêu thường thì sống chết không thể nào không căm thù dữ dội. Song “ ghen” và yêu là hai trạng thái tình cảm đối lập mà không thống nhất. Vì ghen cũng là biểu hiện tình yêu. Nhưng đó là tình yêu ích kỷ. Lòng ghen tuông có thể đẩy con người tới sự mù quáng thấp hèn. Hai tiếng “ lòng ghen” gợi nột tâm trạng nặng nề u ám. Đọc hai câu thơ ta có cảm giác nhận vật tôI đang rơi vào đáy sâu của nỗi đau khổ giày vò hành hạ. Mười sáu tiếng của hai câu htơ đã thể hiện tất cr những cảm xúc ẩn chìm trong tâm trạng của nhân vật trữ tình. ởPu – skin ta chỉ thấy một tâm trạng nặng nề đau khổ, cuồng nhiệt mà vô vọng, đằm thắm mà lo âu. Một tâm hồn vật vã trăn trở không biết đến nhẹ nhõm yên bằng.
3.Lời cầu chúc chân thành , cao thượng.
- Hai câu kết bài thơ:
“ Tôi yêu em, yêu chân thành đằm thắm
 câù em được người tình như tôi đã yêu em:.
Nỗi buồn u tối trong tâm trạng được giải toả. Câu thơ . “ tôi yêu em yêu chân thành đằm thắm” như thế nhấn mạnh. Tôi đã yêu em, chân thành dịu dàng, hết mình như thếđó. Nhân vật trữ tình giữ lại tất cả sự dầu đau, thất vọng đã dâng lên hién một tấm lòng chân thành , cao thượng. Đây là sự thăng hoa của tình yêu. Nhân vật trữ tình cấu chúc.
“ Cầu em được người tình như tôi đã yêu em”.
 Trong lời cầu chúc đã xuất hiện sự so sánh. Mấy tiếng “ được người tình như tôi đã yêu em” không phải là sự so sánh hơn kém giữa tôi và người tình em đã chọn mà đây là sự khẳng định tình yêu chân thành đằm thắm của mình trong so sánh hàm ẩn một lời nhắn nhủ, cao thượng biết bao nhiêu.
Bài thơ tôn vinh phẩm giá con người . Đó là con người biết yêu say đắm, yêu hết mình nhưng cũng rất chân thành đằm thắm. Trong tình yêu cũng có lúc đau khổ, nhưng con người biết nhận tất cả đau khổ về mình, có lý trí sáng suốt , tỉnh táo để kìm nén tình cảm. Nhất là tình yêu đơn phương. Lời cầu chúc đã thay cho lời vĩnh biệt một tình yêu không thành. Trong lời cầu chúc ấy còn là sự so sánh để khẳng định tình cảm của mình, đạo đức của mình. Cái đẹp và sức hấp dẫn của bài thơ là ở chỗ đó.
- Bài thơ gợi cho ta nhiều suy nghĩ về nhân vật trữ tình Pu-skin. Đó là tâm hồn đậm một nỗi buồn trong sáng, yêu chân thành, mãnh liệt , nhân hậu và cao thượng trước tình yêu không thành.
- Tình yêu chỉ đẹp khi có nhiều trắc trở. Tình yêu chỉ vươn tới hạnh phúc khi cả khi cả hai bên đều hướng vào nhau. Dẫu tình yêu không thành nhưng nó để lại dấu ấn đẹp thì mãi vẫn là mối tình đáng ca ngợi, Pu-skin quả là người có tình cảm tốt đẹp ấy.
“ Hết rồi tình đã vỡ tan 
 Anh hôn lần chót đoi bàn chân em 
 Những lời chua xót thốt lên 
 Anh nghe đời đáp của em hết rồi”.
( Không để – Pu- skin )
 - Tôi yêu em là điệp khúc thể hiện cảm xúc chủ đạo của bài thơ TôI yêu em.
+ Gắn với quá trình tình yêu – vẫn còn hi vọng – là mâu thuẫn giữa lý trí và tình cảm, song rất chân thành.
+ Gắn với đau khổ, dằn vặt, thất vọng 
+ Gắn với tấm lòng cao thượng 
 III. Tổng kết:
-Về phương diện bài thơ: Phải là người có tài, rất tinh tế sâu sắc mới thể hiện được bức thông điệp ngắn gọn, kín dáo, hàm súc đến như vậy.
-Về tình cảm : Phải là người có trái tim trong sáng cao thượng, hết sức vị tha thì mới có thể bày tỏ được tình yêu nồng nàn mãnh liệt như vậy.
Củng cố: ghi nhớ
Hướng dẫn học bài: 
Rút kinh nghiệm :