Giáo án Ngữ văn 10 tiết 36: Tiếng việt Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt

GIÁO ÁN GIẢNG DẠY
 Tiết 36 
Soạn ngày 22/10/10
Môn : tiếng việt 
PHONG CAÙCH NGOÂN NGÖÕ SINH HOAÏT
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 
1.Kiến thức : Giuùp hoïc sinh :
 - Naém ñöôïc khaùi nieäm ngoân ngöõ sinh hoaït : lời ăn tiếng nói hằng ngày , dùng để thông tin, trao đổi ý nghĩ , tình cảm đáp ứng những nhu cầu trong cuộc sống thường nhật
 - Hai dạng ngôn ngữ sinh hoạt : chủ yếu ở dạng nói ( khẩu ngữ), dddoi khi ở dạng viết ( thư từ , nhật kí , nhắn tin,.. ) 
 - ba đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ sinh hoạt ( tính cụ thể , tính cảm xúc , tính cá thể) và các đặc điểm về phương tiện ngôn ngữ phù hợp với ba đặc trưng.
2. Kĩ năng :
- Naâng cao kó naêng phaân tích vaø söû duïng ngoân ngöõ theo phong caùch ngoân ngöõ sinh hoaït.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 
1.GV : SGK,SGV, thieát keá
2. HS : SGK, SBT, tư liệu về phong cách sinh hoạt
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 
1. Kiểm tra bài cũ: 3p
Bài: “KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX”
Yêu cầu:
a. Văn học trung đại bao gồm các bộ phận nào? Giải thích về hai bộ phận đó?
b. Văn học trung đại bao gồm những bộ phận nào? Giai đoạn nào có thể được xem là phát triển rực rỡ nhất của văn học trung đại?
c. Trình bày những đặc điểm lớn của văn học trung đại về mặt nội dung?
d. Văn học trung đại có những đặc điểm nghệ thuật nào nổi bật?
2. Bài mới: 2p
Lời vào bài:
 Như ta đã biết, trong cuộc sống, con người giao tiếp với nhau bằng một công cụ vô cùng quan trọng, đó là ngôn ngữ. Ngôn ngữ ta thấy nó tồn tại ở hai dạng nói và viết. Trong đó, nói là hình thức giao tiếp mà ai cũng có thể thực hiện được. Dể hiểu rõ hơn về ngôn ngữ nói, ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay.
3.Tổ chức dạy học
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS 
KIẾN THỨC CẦN ĐẠT
 Hoạt động 1 : Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về ngôn ngữ sinh hoạt 
Mục tiêu :
 Hiểu rõ phong cách sinh hoạt 
Vận dụng để giao tiếp trong đời sống và học tập
Tổ chức dạy học 
- Thao tác 1 : Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt 
+ GV: Gọi HS đọc ngữ liệu ở SGK. Yêu cầu đọc: to, rõ, có ngữ điệu phù hợp với một cuộc giao tiếp.
+ HS: Đọc ngữ liệu.
+ GV: Nhận xét cách đọc 
+ GV: Hướng dẫn học sinh trả lời lần lượt các yêu cầu của ngữ liệu.
* Kết quả :
 GV định hướng : Phaân tích ñoaïn hoäi thoaïi ?
+ Khoâng gian , thôøi gian? ( buoåi tröa ôû khu taäp theå )
+ Nhaân vaät giao tieáp? ( Lan- Höông – Huøng : baïn cuøng lôùp ; meï Höông; ngöôøi haøng xoùmcuøng khu taäp theå vôùi gia ñình Höông)
+ Noäi dung giao tieáp? ( Lan , Huøng goïi Höông ñi hoïc. Lôøi hoäi thoaïi xoay quanh caâu chuyeän naøy . Meï Höông + ngöôøi haøng xoùm: nhaéc caùc con noùi nhoû , traùnh laøm oàn aûnh höôûng ñeán ngöôøi khaùc. 
+ Töø ngöõ coù ñaëc ñieåm gì? (Lan , Höông , Huøng : caâu vaên tænh löôïc toái ña; Meï Höông : oân toàn.; Ngöôøi haøng xoùm: caùu gaét , böïc doïc )
HS lắng nghe và ghi nhận . Ruùt ra khaùi nieäm
Thao tác 2: Các biểu hiện PCNN S. Hoạt
GV nêu câu hỏi : Trong đoạn đối thoại trên, em thấy ngôn ngữ sinh hoạt thể hiện ở dạng nào? Ngoài ra, ngôn ngữ sinh hoạt còn tồn tại ở dạng nào khác?
+ HS: Trả lời 
* Kết luận : 
- GV định hướng về biểu hiện phong cách sinh hoạt : 
- HS ghi bài
Hoạt động 2: Luyện tập
Mục tiêu :
Vận dụng bài học vào rèn luyện 
Giải được BT trong SGK
Phân biệt được và nhìn nhận về PCNNSH
Tổ chức dạy học 
Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh giải bài tập1.
Bước 1 : câu a
+ GV: gọi học sinh đọc to bài tập. Ý nghĩa về nội dung của câu ca dao 1 là gì?
+ HS: đọc to, rõ.
* Kết luận : 
GV định hướng : 
Câu 1 : Nói như thế nào để mọi người nghe - hiểu để vui vẻ và đồng tình 
--Lời khuyên chân thành trong hội thoại - mọi người phải tôn trọng phép lịch sự ( Phương châm hội thoại - mọi người phải tôn trọng phép lịch sự)
- Bước 2: Câu 2
+ Muốn biết vàng tốt phải thử lửa 
+ Chuông ta phải thử tiếng để thấy độ vang 
+ Con người qua lời nói để biết được tính tình 
- HS ghi nhận
Thao tác 2: Bài tập 2 
+ GV: Cho HS đọc đoạn văn bản bài tập ở SGK. Ngôn ngữ sinh hoạt được biểu hiện ở dạng nào? Dấu hiệu nhận biết ngôn ngữ?
+ HS: Phát biểu.
* Kết quả : 
GV định hướng : Đoạn trích “Bắt Sấu rừng U Minh Hạ ”
- Ngôn ngữ sinh hoạt được biểu hiện ở dạng tái hiện có sáng tạo 
- Dấu hiệu nhận biết: Cách dùng từ ngữ hàng ngày: 
+ Đi ghe xuồng 
+ Ngặt tôi không mang thứ phú quý đó
+ Cực lòng biết bao khi nghe miệt Rạch Giá 
Hoạt động 4: Tổng kết bài 
Mục tiêu
 Nhấn mạnh ý chính của PCNN S.H
Khắc sâu kiến thức về PCNNSH
Tổ chức thực hiện
GV gọi HS đọc ghi nhớ 
HS ghi nhớ bài 
I.Ngoân ngöõ sinh hoaït
1.Khaùi nieäm ngoân ngöõ sinh hoaït:
 Ngoân ngöõ sinh hoïat laø lôøi aên tieáng noùi haøng ngaøy duøng ñeå thoâng tin, trao ñoåi yù nghó, tình caûm ñaùp öùng nhöõng nhu caàu trong cuoäc soáng.
2. Caùc daïng bieåu hieän cuûa ngoân ngöõ sinh hoaït :
- Daïng noùi ( chuû yeáu) vôùi caùc hình thöùc :
 + Ñoái thoaïi
 + Ñoäc thoaïi
- Daïng vieát ( trong moät soá tít tröôønbg hôïp)
 + nhaät kí
 + Hoài öùc caùc nhaân
 + thö töø
II. Luyện tập
1. Bài tập 1:
Lôøi noùi chaúng maát tieàn mua 
 Löïa lôøi maø noùi cho vöøa loøng nhau.
-> Khuyeân con ngöôøi thaän troïng suy nghó, löïa choïn töø ngöõ phuø hôïp tröôùc khi noùi ñeå khoâng laøm maát loøng ngöôøi khaùc.
-Vaøng thì thöû löûa thöû than
Chim khoân thöû tieáng ngöôøi ngoan thöû lôøi.
 -> Lôøi noùi theå hieän tính caùch ñaïo ñöùc, phaåm chaát trí tueä cuûa con ngöôøi.
 Bài 2 . Ngoân ngöõ sinh hoaït ôû ñaây ñöôïc bieåu hieän döôùi daïng taùi hieän coù saùng taïo trong taùc phaåm ngheä thuaät:
ND: Vaán ñeà quen thuoäc trong cuoäc soáng haøng ngaøy ôû ñaây : caù saáu , vieäc baét caù saáu 
Töø ngöõ : tieáng ñòa phöông, nhieàu teân rieâng cuï theå 
Moâ phoûng ngoân ngöõ söû duïng ôû vuøng nam Boä vaø ngoân ngöõ keå chuyeän cuûa nhöng ngöôøi chuyeân baét caù saáu laøm sinh ñoäng ngoân ngöõ keå chuyeän , giôùi thieäu nhöõng ñaëc ñieåm ñòa phöông NB vaø con ngöôøi soáng ôû ñaây. 
IV. GHI NHỚ 
- SGK
3.Cuûng coá:1p
 GV coù theå laáy theâm ví duï ñeå hoïc sinh phaân tích .
4. Daën doø : 1p
 Hoïc baøi 
 -Chuaån bò baøi: Toû loøng 
Câu hỏi:
Đọc phần “Tiểu dẫn” của sách giáo khoa trang 115 và tóm tắt những nét chính về tác giả và tác phẩm?
Đọc văn bản bài thơ và xác định thể loại, bố cục bài thơ?
Câu thơ đầu cho ta hình dung được hình ảnh của người tráng sĩ với tư thế như thế nào?
Câu thơ tiếp theo khái quát được sức mạnh như thế nào của quân và dân thời Trần?
Phạm Ngũ Lão có quan niệm như thế nào về hai chữ “công danh”?
Câu thơ cuối cho em hình dung được gì về con người Phạm Ngũ Lão?
Cái hay của bài thơ theo cảm nhận của em là gì?