Giáo án Ngữ văn 10 tiết 3: Tiếng việt Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

GIÁO ÁN GIẢNG DẠY
 Tiết : 3
Phân môn : Tiếng việt
 Ngày soạn : 15/7/2010
 HOAÏT ÑOÄNG GIAO TIEÁP BAÈNG NGOÂN NGÖÕ
I . MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC 
 1. Kiến thức :
 Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc kieán thöùc cô baûn veà hoïat ñoäng giao tieáp naâng cao kó naêng taïo laäp, phaân tích lónh hoäi trong giao tieáp 
 - Khái niệm về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ
 -Hai hoạt động trong giao tiếp bằng ngôn ngữ: tạo lập văn bản và lĩnh hội văn bản
-Các nhân tố trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ
2. Kĩ năng :
- Vận dụng , xác định đúng nhân tố trong hoạt động giao tiếp
- Những kĩ năng trong hoạt động giao tiếp : nghe, nói, đọc , viết , hiểu
3. Tư tưởng tình cảm :
- Giao tiếp có thái đọ hòa nhã , lịch thiệp
II . THIẾT BỊ ĐỒ DÙNG DẠY HỌC 
 - SGK , SGV .
 - Thieát keá baøi hoïc .
- GV toå chöùc giôø daïy hoïc theo caùch keát hôïp caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän , traû lôøi caùc caâu hoûi .
III. TIEÁN TRÌNH DAÏY HOÏC .
 1 . Ổn định - Kieåm tra baøi cuõ ( hình thức vấn đáp)(2p )
- GV : gọi HS trình bày 
 1) Tiến trình văn học VN được cấu tạo thành từ bộ phận cơ bản nào ?
 2) Văn học viết phát triển qua các thời kì lịch sử ?
- HS : thực hiện theo trí nhớ và tái hiện kiến thức bài Tổng quan nền văn học
 2 . Giôùi thieäu baøi môùi (2p)
Trong cuoäc soáng haøng ngaøy , con ngöôøi giao tieáp vôùi nhau baèng phöông tieän voâ cuøng quan troïng. Ñoù laø ngoân ngöõ .Khoâng coù ngoân ngöõ thì khoâng theå coù keát quûa cao cuûa baát cöù hoøan caûnh giao tieáp naøo . Bôiû vì giao tieáp luoân luoân phuï thuoäc vaøo hoøan caûnh vaø nhaân vaät giao tieáp Ñeå thaáy ñöôïc ñieàu ñoù , chuùng ta tìm hieåu baøi hoïat ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ .
 3 . Tổ chức giờ dạy : (35 p )
Hoïat ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh
 Yeâu caàu caàn ñaït
Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu về hoạt động giao tiếp bằng ngôn 
Mục tiêu : 
- HS nắm vững hoạt động giao tiếp là gì ?
- GV hướng dẫn HS tìm hiểu ngữ liệu SGK để rút ra kết luận chung về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ
- Hiểu và năm vững hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ qua văn bản
Tổ chức thực hiện :
* Thao tác 1: Goïi HS ñoïc vaø nhaéc caû lôùp theo doõi phaàn vaên baûn sgk .Vaên baûn thöù nhaát .
 - GV yêu cầu HS lần lượt trả lời các câu hỏi SGK : a, b,c,d,e 
- HS : chia 4 nhóm tiến hành thảo luận ( 5 p) và lần lượt trả lời 
Bước 1: Nhóm 1 trả lời câu a: Nhân vật giao tieáp naøo tham giatrong hoïat ñoäng giao tieáp ? Hai beân coù cöông vò vaø quan heä vôùi nhau nhö theá naøo 
+ HS trả lời : Hoïat ñoäng giao tieáp ñöôïc vaên baûn ghi laïi dieãn ra giöõa vua Traàn vaø caùc boâ laõo
- Moãi beân coù cöông vò khaùc nhau : Vua laø ngöôøi cai quaûn ñaát nöôùc , chaên daét traêm hoï ( ngöôøi laõnh ñaïo toái cao cuûa ñaát nöôùc ) . Caùc boâ laõo laø nhöõng ngöôøi coù tuoåi ñaõ töøng giöõõ nhöõng troïng traùch nay veà nghæ, hoaëc ñöôïc vua môøi ñeán tham döï hoäi nghò ( ñaïi dieän cho taàng lôùp nhaân daân ) .
Bước 2: Nhóm 2 trả lời câu b
b. Ngöôøi noùi nhôø ngoân ngöõ bieåu ñaït noäi dung tö tuôûng tình caûm cuûa mình thì ngöôøi ñoái thoïai laøm gì ñeå lónh hoäi ñöôïc noäi dung ñoù ? Hai beân laàn löôït ñoåi vai giao tieáp cho nhau nhö theá naøo?
+ HS trả lời : Caùc boâ laõo nghe vua Traàn Nhaân Toâng hoûi, noäi dung hoûi : Lieäu tính nhö theá naøo khi quaân Moâng Coå traøn ñeán .( Hai beân laàn löôït ñoåi vai cho nhau) . Caùc boâ laõo xoân xao tranh nhau noùi . Luùc aáy vua laïi laø ngöôøi nghe .Tieáp tuïc vua hoûi- Boâ laõo nghe; Boâ laõo traû lôøi- Vua nghe.
Bước 3: HS trả lời câu c:
 c. Hoïat ñoäng giao tieáp ño ùdieãn ra trong hoøan caûnh naøo? ( ôû ñaâu ? vaøo luùc naøo ? khi ñoù ôû nöôùc ta coù söï kieän lòch söû xaõ hoäi gì ?) 
+ HS trả lời : Luùc naøy quaân Nguyeân Moâng keùo 50 vaïn quaân oà aït sang xaâm löôïc nöôùc ta laàn 2(L1:1257,l2: 1285,l3:1288).
Bước 4: HS trả lời câu d, e :
d .Hoïat ñoäng giao tieáp ñoù höôùng vaøo noäi dung gì ? ñeà caäp tôùi vaán ñeà gì ? Muïc ñích cuûa giao tieáp laø gì ? cuoäc giao tieáp coù ñaït ñöôïc muïc ñích ñoù khoâng ?
+ HS trả lời : Hoøa hay ñaùnh , noù ñeà caäp ñeán vaán ñeà heä troïng coøn hay maát cuûa quoác gia daân toäc , maïng soáng con ngöôøi . Taát caû ñeàu nhaát trí : “Ñaùnh” laø saùch löïôïc duy nhaát .
 * Xử lí thông tin : HS làm việc nhóm - GV theo sát hướng dẫn nhóm làm việc
 * Kết quả xử lí thông tin :
- GV : nhận xét - đánh giá và định hướng chung 
- HS : chú ý theo dõi ghi nhận lại kiến thức
Thao tác 2: Tìm hiểu Qua baøi : “ Toång quan veà vaên hoïc Vieät Nam” haõy cho bieát
- GV : chia 4 nhóm và giao nhóm trưởng thảo luận – trình bày trước lớp 
-HS : làm việc nhóm ( 5phút) :
Bước 1: Nhóm 1 trả lời câu a :
 a. Caùc nhaân vaät giao tieáp qua baøi naøy?
+ HS trả lời : SGK - HS
+ GV định hướng :
Ngöôøi vieát ôû löùa tuoåi cao hôn , co ùvoán soáng , coù trình ñoä hieåu bieát ( nhaát laø hieåu bieát veà vaên hoïc ) caoù hôn , coù ngheà nghieäp laø nghieân cöùu giaûng daïy vaên hoïc . Coøn ngöôøi ñoïc laø HS lôùp 10 , treû tuoåi hôn , coùvoán soáng vaø trình ñoä hieåu bieát thaáp hôn 
Bước 2: Nhóm 2 trả lời câu hỏi b :
b . Hoïat ñoäng giao tieáp ñoù dieãn ra trong hoøan caûnh naøo ?
+ HS trả lời : Tiết văn học sử
Bước 3: Nhóm 3 trả lời câu c
c. Noäi dung giao tieáp ? Veà ñeà taøi gì ? bao goàm nhöõng vaán ñeà cô baûn naøo ?
+ HS trả lời : Dàn ý SGK
Bước 4 : Nhóm 4 trả lời câu d :
d . Muïc ñích giao tieáp ? Phöông tieän giao tieáp ñöôïc theå hieän nhö theá naøo ?
 + HS trả lời : tìm hiểu văn học sử - SGK
* Xử lí thông tin
 - GV : định hướng và nhận xét kết quả của HS các nhóm trả lừoi
- HS lắng nghe 
 * Kết quả thông tin : 
 - GV chốt lại ý cơ bản
 – HS ghi bài
Hoạt động 2: GHI NHỚ 
MỤC TIÊU :
HS khắc sâu tri thức về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ
Vận dụng tri thức vào đọc hiểu văn bản – hiểu được giá trị sử dụng ngôn ngữ trong sáng tạo văn chương
Tổ chức thực hiện :
GV : yêu cầu HS đọc ghi nhớ SGK
Hs : đọc ghi nhớ 
* Kết quả xử lí thông tin : 
HS ghi nhớ bài học
* Kết luận : GV nhấn mạnh hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ : có sự tương tác giữa người sản sinh văn bản và người lĩnh hội văn bản.
I . Theá naøo laø hoïat ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ ?
1 ) Tìm hiểu ngữ liệu SGK: 
Vaên baûn thöù nhaát : 
a. Vua vaø caùc boâ laõo laø nhaân vaät tham gia giao tieáp.
b . Ngöôøi tham gia giao tieáp ôû ñaây phaûi ñoïc hoaêïc nghe xem ngöôøi noùi, noùi nhöõng gì ñeå lónh hoäi noäi dung maø ngöôøi noùi phaùt ra.
 c . Hoïat ñoäng giao tieáp : dieãn ra ôû Ñieän Dieân Hoàng . 
 d. Noäi dung giao tieáp : Thaûo luaän veà tình hình ñaát nöôùc ñang bò giaëc ngoïai xaâm ñe doïa vaø baøn baïc veà saùch löôïc ñoái phoù : 
e. Muïc ñích giao tieáp : Baøn baïc ñeå tìm ra vaø thoáng nhaát saùch löôïc ñoái phoù vôùi quaân giaëc . Cuoäc giao tieáp ñaõ ñi ñeán söï thoáng nhaát haønh ñoäng , nghóa laø ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích. 
 Văn bản thöù hai : “ Toång quan veà vaên hoïc Vieät Nam” 
a. Nhaân vaät giao tieáp ôû ñaây laø taùc giaû SGK( ngöôøi vieát ) vaø HS lôùp 10 ( ngöôøi ñoïc ) . 
 b . Hoøan caûnh coù toå chöùc giaùo duïc , chöông trình qui ñònh chung heä thoáng tröôøng phoå thoâng.
c. Noäi dung giao tieáp bao goàm nhöõng vaán ñeà cô baûn ( ñaõ neâu thaønh heä thoáng ñeà muïc trong vaên baûn ) laø 
 + Caùc boä phaän hôïp thaønh cuûa vaên hoïc Vieät Nam .
 + Quùa trình hôïp thaønh cuûa vaên hoïc vieát Vieät Nam 
 + Con ngöôøi Vieät Nam qua vaên hoïc .
d . Muïc ñích giao tieáp : 
 + Ngöôøi soïan saùch muoán cung caáp tri thöùc caàn thieát cho ngöôøi ñoïc . Ngöôøi hoïc nhôø vaên baûn giao tieáp ñoù hieåu ñöôïc kieán thöùc cô baûn cuûa neàn vaên hoïc Vieät Nam .
Phöông tieän giao tieáp : Söû duïng ngoân ngöõ cuûa vaên baûn khoa hoïc .Ñoù laø khoa hoïc giaùo khoa.Vaên baûn coù boá cuïc roõ raøng . Nhöõng ñeà muïc coù heä thoáng . Lí leõ vaø daãn chöùng tieâu bieåu 
II. GHI NHỚ: SGK
 4 .Cuûng coá: (3 p)
 GV goïi 2 HS ñoïc phaàn ghi nhôù 
 + Theá naøo laø HÑGT?
 + Caùc quaù trình? Nhaân toá?
 5 .Daën doø : (2 p)
 - Hoïc baøi .
 - Laøm baøi taäp trong SGK