Giáo án môn Ngữ văn lớp 12 - Tiết 10: Đọc văn: Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Tiết 10, Đọc văn: 
NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU, NGÔI SAO SÁNG 
TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC
Phạm Văn Đồng
 A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
-Nắm được những kiến giải s/sắc của t/giả về những giá trị lớn lao của thơ văn NĐC.
-Thấy được vẻ đẹp của áng văn chính luận:Cách nêu vấnđề độc đáo,giọng văn hùng hồn,giàu sức biểu cảm.
1.Kieán thöùc: 
-Những đánh giá vừa sâu sắc,mới mẻ,vừa có lí có tình của PVĐ về cuộc đời và thơ văn NĐC,giá trị của thơ văn NĐC đ/v đương thời và ngày nay.
-NT viết văn NL:Lí lẽ xác đáng,lập luận chặt chẽ,ngôn từ trong sáng,gợi cảm,giàu h/ ảnh.
 2.Kó naêng:
-Hoàn thiện và nâng cao kĩ năng đọc-hiểu văn bản NL theo đặc trưng thể loại.
-Vận dụng cách NL giàu sức thuyết phục của tác giả để phát triển các kĩ năng làm văn NL..
 3.Thaùi ñoä:
-Yêu mến,quý trọng một Đồ chiểu tài năng,có cái nhìn đúng đắn về giá trị thơ văn ĐC.
B.CHUẨN BỊ BÀI HỌC:
1. Giáo viên: - nhóm,diễn giảng,bình luận.
- 
2. Học sinh:
C.HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
1.Ổn định lớp: kiểm tra ss, vs
2.Kiểm tra bài cũ: Làm thế nào để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt?
3. Giới thiệu bài mới: Nguyễn Đình Chiểu từ lâu đã đi vào cuộc đời của mỗi người dân Nam Bộ và thơ ca của dân tộc. Đánh giá về những đóng góp của nhà thơ cũng có nhiều biểu hiện khác nhau, nhất là vào những năm chống Mĩ. Hôm nay, chúng ta cùng nhìn nhận lại vấn đề qua bài viết của Phạm Văn Đồng.
Hoạt Động của GV và HS
Nội dung kiến thức
HĐ 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu chung về tg, tp
- Gọi hs đọc tdẫn -> nêu những nét chính về tg PVĐ 
- Gợi ý để hs rút ra mục đích sáng tác của tác phẩm (PVĐ viết tác phẩm này có phải chỉ để kỉ niệm ngày mất của NĐC ? ) 
-Nêu câu hỏi 1 SGK, yêu cầu HS trả lời
- So với trật tự thông thường, cách sắp xếp các luận điểm đó có gì khác?
Hoạt động 2 Hướng dẫn HS đọc hiểu văn bản
* Nêu yêu cầu đọc nhận xét, chỉnh sửa (đọc mẫu một đoạn)
* Mở bài
- Yêu cầu hs giaỉ thích ndyn câu văn “trên trời...... cũng vậy”
- Tại sao ngôi sao NĐC chưa sáng tỏ hơn trong bầu trời vn dân tộc
- Nx cách nêu vđ
* Thân bài
- Tổ chức, hướng dẫn hs hoạt động tương tác theo nhóm 
+ Chia nhóm theo tổ
+ Nêu yc thảo luận (câu hỏi 3 HDHB) cho từng nhóm
Nhóm1: 3.1
Nhóm2v3: 3.2
Nhóm4: 3.3
+ Định hướng gợi ý cho từng nhóm:
N1: cuộc sống, quan niệm vch của NĐC có gì khác thường?
N2:,3 Ở đoạn 2 vì sao tác giả dựng lại hoàn cảnh lịch sử VN từ 1860-1880? Cơ sở để khẳng định “thơ văn yêu nước..... những bài văn tế” là điều “không phải ngẫu nhiên”? tại sao tác giả lại nhấn mạnh đến VTNSCG? Ấn tượng của bản thân về đoạn 2?
N4: Nguyên nhân nào khiến “Lục Vân Tiên” trở thánh tp lớn nhất của NĐC và có ahg rộng? TÁc giả dã bàn luận như thế nào về những điều mà nhiều người cho là hạn chế của tp này? Chúng ta học tập được gì về quan điểm đánh giá tp vh? Cách lập luận ở đoạn 3 này có gì khác các đoạn trước? 
- Gọi các nhóm trình bày kết quả thảo luận, bổ sung, góp ý
* Kết bài: Tác giả đã đưa ra những bài học nào từ cuộc đời và thơ văn của NĐC? nhận xét về cách kết bài 
HĐ3 HD hs tổng kết giá trị cơ bản của bài văn nghị luận này là gì? ( gv yc hs chọn và phân tích những câu văn tiêu biểu) 
- Gv chốt lại những ý chính theo mục tiêu của bài học
I/ Tìm hiểu chung
1/ Tác giả PVĐ ( 1906-2000) 
- Nhà CM, CT, NG lỗi lạc của cách mạng VN thế kỉ XX
- Nhà giáo dục, nhà lí luận vhoá vnghệ
2/ Văn bản 
a) Hoàn cảnh, mục đích sáng tác 
- 7/1963- Kỉ niệm 75 năm ngày mất NĐC 
- Để tưởng nhớ NĐC; định hướng, điều chỉnh cách nhìn nhận, đánh giá về NĐC và thơ văn của ông; khơi dậy tinh thần yêu nước trong thời đại chống Mĩ cứu nước
b) Bố cục
* Luận đề: NĐC , ngôi sao sáng trong bầu trời văn nghệ dân tộc
* Bố cục
- Mở bài: NĐC, nhà thơ lớn của dân tộc cần phải được nghiên cứu, tìm hiểu và đề cao hơn nữa
- Thân bài 
+ Đoạn 1: NĐC – nhà thơ yêu nước 
+ Đoạn 2: Thơ văn yêu nước của NĐC- tấm gương phản chiếu phong trào chống TD Pháp oanh liệt và bền bỉ của nhân dân Nam Bộ 
+ Đoạn 3: LVT, tác phẩm lớn nhất của NĐC, có 
ảnh hưởng sâu rộng trong dân gian nhất là ở miền Nam
- Kết bài: Cuộc đời và sự nghiệp thơ văn NĐC- tấm gương sáng của mọi thời đại.
II/ Đọc hiểu 
1/ Mở bài 
- Văn chương của NĐC có ánh sáng lạ thường 
- Vẫn còn những cách nhìn nhận chưa thoả đáng về thơ văn NĐC 
=> Bằng so sánh liên tưởng-> nêu vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa 
định hướng cho việc nghiên cứu, tiếp cận thơ văn NĐC: cần có cách nhìn nhận sâu sắc, khoa học, hợp lí 
2/ Thân bài
a) Con người và quan niệm sáng tác thơ văn của NĐC 
- Con người có khí tiết cao cả, nhất là trong hoàn cảnh 
đất nước đau thương.
- Quan niệm văn chương là vũ khí chiến đấu, văn là người 
=> Tác giả chỉ nhấn mạnh vào khí tiết, qnst của NĐC 
-> NĐC luôn gắn cuộc đời mình với vận mệnh đất nước,
 ngòi bút của một nhà thơ mù nhưng lại rất sáng suốt
b) Thơ văn yêu nước của NĐC
- Tái hiện một thời đau thương, khổ nhục mà vĩ đại của 
đất nước, nhân dân
- Ca ngợi......., than khóc......
- VTNSCG là một đóng góp lớn 
+ Khúc ca của người anh hùng thất thế nhưng vẫn hiên 
ngang
+ Lần đầu tiên, người nông dân di vào văn học viết, là 
hình tượng nghệ thuật trung tâm.
=> PVĐ đã đặt thơ văn yêu nước của NĐC trong mqh 
với hoàn cảnh lịch sử dất nước -> khẳng định: giá trị phản
 ánh hiện thực của thơ văn yêu nước của NĐC // ngợi ca,
 trân trọng tài năng, bầu nhiệt huyết, cảm xúc chân thành 
của một “Tâm hồn trung nghĩa” ó vốn hiểu biết sâu rộng, 
xúc cảm mạnh mẽ thái độ kính trọng, cảm thông sâu sắc của người viết 
c) Truyện LVT 
- Khẳng định cái hay cái đẹp của tác phẩm về cả nội
 dung và hình thức văn chương
- Bác bỏ một số ý kiến hiểu chưa đúng về tác phẩm LVT
=> Thao tác “đòn bẩy” -> định giá tác phẩm LVT không thể chỉ căn cứ ở bình diện nghệ thuật theo kiểu trau chuốt, 
gọt dũa mà phải đặt nó trong mối quan hệ với đời sống 
nhân dân
3) Kết bài
- Khẳng định,ngợi ca, tưởng nhớ NĐC 
- Bài học về mối quan hệ giữa văn học- nghệ thuật và đời sống, về sứ mạng của người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá,
 tư tưởng 
Cách kết thúc ngắn gọn nhưng có ý nghĩa gợi mở,
tạo sự đồng cảm ở người đọc.
III/ Tổng kết
1/ Giá trị nội dung: Mới mẻ, sâu sắc, xúc động
2/ Giá trị nghệ thuật
- Hệ thống luận điểm, luận cứ chặt chẽ
- Sử dụng nhiều thao tác lập luận 
- Đậm màu sắc biểu cảm: ngôn từ trong sáng, giàu hình ảnh, cảm hứng ngợi ca, giọng điệu hùng hồn
4. Củng cố :Ra bài tập nâng cao- Từ việc tìm đọc các sáng tác văn chương của NĐC, anh ( chị) có thêm những hiểu biết gì về quan niệm đạo đức, quan niệm văn chương của NĐC
 5. Dặn dò: - Học phần “ con người và sự nghiệp văn chương của NĐC”
- Soạn bài “Mấy ý nghĩ về thơ”, “ Đô- xtôi- ép- xki”