Giáo án môn Ngữ văn lớp 12 - Luyện tập vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận

Tuần 13
Tiết 38 Ngày dạy: 17 -11 -2010
LUYỆN TẬP VẬN DỤNG KẾT HỢP CÁC PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN 
I.MỤC TIÊU :	
1. Kiến thức:
- Thấy được sự cần thiết phải vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận.
- Biết cách vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong một đoạn văn, bài văn nghị luận.
2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng giao tiếp, tư duy sáng tạo
- Rèn luyện kỹ năng vận dụng kết hợp các phương thức miêu tả, biểu cảm, thuyết minh trong một bài văn nghị luận để nâng cao hiệu quả của bài văn nghị luận đĩ
3. Thái độ: Diễn đạt nghiêm túc. 
II. TRỌNG TÂM:
1. Kiến thức:
- Yêu cầu và tầm quan trọng của việc vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận.
- Cách vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận.
2. Kĩ năng:
 - Nhận diện được tính phù hợp và hiệu quả của việc vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong một số văn bản.
- Vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt để viết bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí, về một hiện tượng đời sống, về một tác phẩm văn học và về một ý kiến bàn về văn học ( với độ dài ít nhất 700 chữ trong thời gian 90 phút)
III. CHUẨN BỊ 
1. GV: Giáo án, SGK,SGV, hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng
2. HS: Đọc sgk và nắm nội dung cơ bản, định hướng tìm hiểu các câu hỏi theo các câu hỏi hướng dẫn học bài.
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp:
 	kiểm tra sĩ số:
12A2	12B4	 
2. Kiểm tra bài cũ: 
*Đối tượng và cách làm bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học? 
- Đối tượng của một bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học rất đa dạng: về văn học lịch sử, về lí luận văn học, về tác phẩm văn học
- Việc nghị luận về một ý kiến bàn về văn học thường tập trung vào giải thích, nêu ý nghĩa và tác dụng của ý kiến đó đối với văn học và đời sống 
3. Bài mới
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Hoạt động 1: Tạo tâm thế cho học sinh
Vào bài: 
 Tiết học hơm nay cô sẽ giúp các em luyện tập để biết cách vận dụng tổng hợp hài hồ các thao tác lập luận trong văn nghị luận. 
 Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện tập trên lớp
 - GV yêu cầu HS nhắc lại những kiến thức cơ bản về các phương thức biểu đạt 
- HS: Gồm: tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, nghị luận và hành chính – cơng vụ.
* GV: Nhấn mạnh: Mỗi phương thức biểu đạt đều cĩ sức mạnh riêng ưu thế nổi trội riêng : 
 + Nắm được diễn biến các sự việc , sự kiện (tự sự)
 + Cảm nhận được chi tiết, cụ thể sự việc, sự kiện (miêu tả) 
 + Hiểu được thái độ, tình cảm của người viết đối với sự vật, hiện tượng (biểu cảm)
 + Nhận thức được đối tượng với những thơng tin chính xác, khách quan (thuyết minh)
 + Tạo lập quan hệ xã hội trong khuơn khổ pháp luật (hành chính – cơng vụ) 
- Thao tác 1: Thực hành việc đưa các yếu tố biểu cảm, tự sự, miêu tả vào bài văn nghị luận 
+ GV gọi HS đọc bài tập 1.
+ GV: tổ chức cho HS trả lời các câu hỏi a, b (SGK trang 158):
 o Vì sao trong một bài hoặc một đoạn văn nghị luận, cần vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả và biểu cảm?
 o Để việc vận dụng các phương thức biểu đạt đĩ thực sự cĩ tác dụng nâng cao hiệu quả nghị luận, chúng ta cần chú ý điều gì? Nêu ví dụ? 
+ GV: Gọi HS trình bày và các HS khác nhận xét - bổ sung (nếu cĩ)
- Thao tác 2 : Thực hành việc đưa yếu tố thuyết minh vào bài văn nghị luận 
+ GV: Tổ chức cho HS lần lượt trả lời các câu hỏi được nêu trong SGK:
 o Nội dung văn bản nĩi gì ?
 o Tìm các yếu tố thuyết minh ? 
 o Hiệu quả của sự kết hợp yếu tố thuyết minh trong bài nghị luận ?
+ GV: Gọi HS trình bày và các HS khác nhận xét - bổ sung (nếu cĩ) 
Hoạt động 3 : Tổ chức cho HS luyện tập ở lớp
- GV: Cho HS làm bài tập 3 trong SGK (5 phút) 
 - GV: Gọi 1 học sinh đọc phần Ghi nhớ (SGK , trang 161)
I. Luyện tập trên lớp : 
Vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận 
1 . Đưa các yếu tố biểu cảm, tự sự, miêu tả vào bài văn nghị luận 
- Bài tập 1 : 
 + Việc đưa các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm vào bài văn nghị luận là rất cần thiết, làm cho bài văn sinh động, thuyết phục.
 + Khi đưa các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm vào bài văn nghị luận cần đúng lúc đúng cách, mỗi yếu tố đĩ sẽ giúp cho bài văn cĩ sức thuyết phục cả về nhận thức và tình cảm.
 + Ví dụ : “Trái đất là ngơi nhà chung của nhân loại . Ngơi nhà chung của nhân loại cần được bảo vệ . Muốn bảo vệ ngơi nhà chung ấy thì phải bảo vê mơi trường . Mỗi người,mỗi dân tộc phải cùng nhau giữ cho nguồn nước ao hồ, sơng biển được trong sạch, bầu khí quyển được trong lành, rừng khơng bị đốt phá, muơn thú khơng bị săn bắt bừa bãi . Giữ gìn và khai thác tài nguyên một cách hợp lí, bảo vệ mơi trường là vấn đề sống cịn của mỗi quốc gia. Hãy cùng nhau gìn giữ ngơi nhà chung của chúng ta luơn xanh, sạch, đẹp ! “
 2. Đưa yếu tố thuyết minh vào bài văn nghị luận : 
Bài tập 2:
- Đoạn trích là một văn bản nghị luận về vấn đề : 
Cĩ nên chỉ đưa vào chỉ số GDP để đánh giá thu nhập hàng năm của người dân VN hay khơng hay cần tính tới chỉ số GNP nữa?
- Tuy nhiên văn bản nghị luận này cịn cĩ sự tham gia của yếu tố thuyết minh:
 Yếu tố đĩ hiện diên rõ rệt nhất trong những kiến thức mà tác giả cung cấp cho người đọc về GDP, GNP.
 - Hiệu quả của yếu tố thuyết minh:
 Hỗ trợ đắc lực cho sự bàn luận của tác giả, vì nĩ đưa những tri thức khách quan, khoa học và mới mẻ giúp người đọc cĩ thể hiểu biết chính xác và rõ ràng hơn về vấn đề kinh tế xã hội đang được nêu ra thảo luận .
=> Như vậy:
 - Việc kết hợp vận dụng phương thức thuyết minh trong bài nghị luận là cần thiết.
 - Tác dụng: Tạo sự thuyết phục cho luận điểm bằng việc trình bày một cách chính xác khách quan, khoa học vấn đề ở nhiều gĩc nhìn ( Lí thuyết, thực tiễn...)
II. Tổ chức cho HS luyện tập :
Bài tập 3 :
- Cĩ thể viết về một nhà thơ hoặc nhà văn đã học trong chương trình hoặc thường xuyên đọc và nắm vững.
- Đưa ra những ý kiến nhận định, đánh giá và thuyết phục người đọc qua việc vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt.
=> Ghi nhớ : ( SGK )
4. Củng cố, luyện tập: 
*Hiệu quả của việc vận dụng các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận?
- Việc vận dụng các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận là cần thiết.
- Việc vận dụng các phương thức biểu đạt phải xuất phát từ yêu cầu và mục đích nghị luận.
- Kết hợp nhuần nhuyễn các phương thức người viết cĩ thể làm cho bài văn nghị luận đặc sắc, hấp dẫn.
5. Hướng dẫn tự học:
- Đối với bài học ở tiết này:
 - Hiệu quả của việc vận dụng các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận?
- Hồn thành các bài tập cịn lại 
- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: 
- Chuẩn bị bài: Đàn ghi ta của Lor-ca (Thanh Thảo) 
 + Giới thiệu đơi nét về nhà thơ Thanh Thảo
+ Tìm hiểu ý nghĩa của các hình ảnh tương trưng trong mỗi khổ thơ?
+ Qua đĩ, nêu cảm nhận của em về thiên tài Lor-ca?
+ Em nhận ra được những tình cảm nào của nhà thơ Thanh Thảo dành cho Lor-ca?
V. Rút kinh nghiệm: