Giáo án môn Ngữ văn khối 12 - Bài 32: Thực hành một số phép tu từ ngữ âm

Tieỏt 32 Ngaứy daùy: 02-11 -2010
THệẽC HAỉNH MOÄT SOÁ PHEÙP TU Tệỉ NGệế AÂM
I.MUẽC TIEÂU :
1. Kieỏn thửực:
 - Cuỷng coỏ vaứ naõng cao hieồu bieỏt veà moọt soỏ pheựp tu tửứ ngửừ aõm ( taùo nhũp ủieọu vaứ aõm hửụỷng cho caõu: ủieọp aõm, ủieọp vaàn, ủieọp thanh)
 - Caỷm nhaọn vaứ phaõn tớch ủửụùc caực pheựp tu tửứ ngửừ aõm trong vaờn baỷn, thaỏy ủửụùc taực duùng ngheọ thuaọt cuỷa chuựng.
2. Kú naờng:
 - Nhaọn bieỏt pheựp tu tửứ ngửừ aõm trong vaờn baỷn.
 - Phaõn tớch taực duùng cuỷa pheựp tu tửứ ngửừ aõm trong vaờn baỷn: phaõn tớch muùc ủớch vaứ hieọu quaỷ cuỷa pheựp tu tửứ, sửù phoỏi hụùp vụựi caực pheựp tu tửứ khaực
 - Bửụực ủaàu bieỏt sửỷ duùng moọt soỏ pheựp tu tửứ ngửừ aõm trong nhửừng ngửừ caỷnh thớch hụùp.
 - Reứn kú naờng giao tieỏp, tử duy saựng taùo
3. Thaựi ủoọ: Vaọn duùng nghieõm tuực.
II. TROẽNG TAÂM: 
 1.Kieỏn thửực:
 - Phửụng thửực cụ baỷn trong moọt soỏ pheựp tu tửứ ngửừ aõm: Taùo aõm hửụỷng vaứ nhũp ủieọu cho caõu: ủieọp aõm, ủieọp vaàn, ủieọp thanh
 - Taực duùng ngheọ thuaọt cuỷa nhửừng pheựp tu tửứ ngửừ aõm noựi treõn
 2. Kú naờng:
 - Nhaọn bieỏt pheựp tu tửứ ngửừ aõm trong vaờn baỷn.
 - Phaõn tớch taực duùng cuỷa pheựp tu tửứ ngửừ aõm trong vaờn baỷn: phaõn tớch muùc ủớch vaứ hieọu quaỷ cuỷa pheựp tu tửứ, sửù phoỏi hụùp vụựi caực pheựp tu tửứ khaực
 - Bửụực ủaàu bieỏt sửỷ duùng moọt soỏ pheựp tu tửứ ngửừ aõm trong nhửừng ngửừ caỷnh thớch hụùp.
III. CHUAÅN Bề 
1. GV: Giaựo aựn, SGK,SGV, hửụựng daón chuaồn kieỏn thửực kú naờng
2. HS: Đọc sgk vaứ naộm noọi dung cụ baỷn, ủũnh hửụựng tỡm hieồu caực caõu hoỷi theo caực caõu hoỷi hửụựng daón hoùc baứi.
IV. TIẾN TRèNH DAẽY HOẽC:
1. Ổn ủịnh lớp:
 	kiểm tra sĩ số:
12A2	12B4	 
2. Kiểm tra baứi cũ: 
Neõu aỷnh hửụỷng cuỷa thụ truyeàn thoỏng ủoỏi vụựi thụ mụựi? 
	- Vaàn, haứi thanh: Keỏ thửứa vaứ linh hoaùt
	- Nhũp: Coự sửù linh hoaùt (2/3 -> 3/2)
3. Baứi mụựi
HOAẽT ẹOÄNG CUÛA GV VAỉ HS
NOÄI DUNG CAÀN ẹAẽT
Hoaùt ủoọng 1: Taùo taõm theỏ cho HS
Trong vaờn baỷn, ủeồ laứm noồi baọt noọi dung, sửực loõi cuoỏn vaứ haỏp daón, caực nhaứ vaờn, nhaứ thụ ủaừ sửỷ duùng moọt soỏ pheựp tu tửứ ngửừ aõm. ẹoự laứ nhửừng pheựp naứo? Hieọu quaỷ cuỷa noự ra sao?Hoõm nay chuựng ta seừ ủi vaứo tỡm hieồu baứi “Thửùc haứnh moọt soỏ pheựp tu tửứ ngửừ aõm.”
Hoaùt ủoọng 2: Hửụựng daón hoùc sinh tỡm hieồu taùo nhũp ủieọu vaứ aõm hửụỷng cho caõu
Baứi taọp 1
-GV: Nhận xột cỏch ngắt nhịp trong đoạn?
-GV: Nhịp dài cú tỏc dụng ra sao? 
-GV: Nhịp ngắn tạo nờn tỏc dụng gỡ ?
-GV: Cỏch phối hợp thanh điệu như thế nào, tỏc dụng của nú?
Baứi taọp 2
-GV:Điều gỡ nổi bật về nghệ thuật trong đoạn văn này?
-GV: Nhịp điệu khi nhanh, khi chậm thể hiện điều gỡ ?
Baứi taọp 3
-GV: Cỏch ngắt nhịp của đoạn văn như thế nào? Tạo nờn õm hưởng gỡ?
-GV: Cỏch ngắt nhịp của hai cõu cuối như thế nào? Tạo nờn õm hưởng gỡ?
Hoaùt ủoọng 3: Hửụựng daón HS tỡm hieồu ủieọp aõm, ủieọp vaàn, ủieọp thanh
Baứi taọp 1
-GV: Tỏc dụng của lặp õm đầu trong cõu thơ sau là gỡ?
Dưới trăng quyờn đó gọi hố
Đầu tường lửa lựu lập loố đõm bụng
-GV: Nếu thay từ búng thành từ ỏnh thỡ cõu thơ sau như thế nào?
Làn ao lúng lỏnh búng trăng loe
Baứi taọp 2
-GV: Sắc thỏi ý nghĩa của vần ang trong đoạn thơ sau là gỡ?
Lỏ bàng đang đỏ ngọn cõy.
Sếu giang mang lạnh đang bay ngang trời
Mựa đụng cũn hết em ơi
Mà con ộn đó gọi người sang xuõn !
Baứi taọp 3
-GV: Khung cảnh hiểm trở và sự gian lao vất vả được gợi ra nhờ những yếu tố nào? Phõn tớch?
I. Tạo nhip điệu và õm hưởng cho cõu:
1. Bài tập 1:
- Đoạn văn cú 4 nhịp: 2 nhịp dài, 2 nhịp ngắn phối hợp diễn tả nội dung đoạn:
 + Hai nhịp dài: thể hiện lũng kiờn trỡ và ý chớ quyết tõm dõn tộc trong đấu tranh vỡ tự do với thời gian dài.
 + Hai nhịp ngắn: khẳng định dứt khoỏt và đanh thộp quyền tự do và độc lập của dõn tộc 
- Sự thay đổi thanh điệu cuối nhịp:
 + Kết thỳc 3 nhịp đầu: thanh bằng và õm tiết mở tạo õm hưởng ngõn vang, lan xa. 
 + Nhịp cuối: thanh trắc và õm tiết khộp, tạo nờn õm hưởng mạnh mẽ, dứt khoỏt, phự hợp với lời khẳng định.
2. Bài tập 2:
Để tạo nờn sắc thỏi hựng hồn, thiờng liờng, đoạn văn phối hợp:
- Phộp điệp (lặp từ ngữ, kết cấu ngữ phỏp và nhịp điệu 4/2/4/2) + phộp đối (đối xứng từ ngữ, về nhịp điệu, về kết cấu ngữ phỏp)
- Cõu văn xuụi + cú vần (Cõu 1,2: bà / già, sỳng / sỳng)
- Nhịp ngắn, nhịp dài: cõu 1, 4.
à Tạo õm hưởng khi khoan thai, khi mạnh mẽ, thớch hợp với lời kờu gọi cứu nước.
3. Bài tập 3:
- Ngắt nhịp (dấu phẩy ở ba cõu đầu) khi cần liệt kờ.
- Cõu 3: 
 + Ngắt nhịp liờn tiếp
à như lời kể về từng chiến cụng của tre.
 + Nhịp ngắn trước, nhịp dài sau
à tạo õm hưởng du dương cho lời ngợi ca.
- Hai cõu cuối: ngắt nhịp giữa CN và VN
à Tạo õm hưởng mạnh mẽ, dứt khoỏt cho lời tuyờn dương cụng trạng, khẳng định ý chớ kiờn cường và chiến cụng vẻ vang của trẻ.
II. Điệp õm, điệp vần, điệp thanh:
1. Bài tập 1:
- Lặp õm đầu gợi cảm giỏc về hỡnh ảnh : hoa lựu như những đúm lửa nhỏ, đẹp và ẩn hiện trờn đầu tường.
- Lặp õm đầu gợi cảm giỏc phản chiếu của búng trăng như phỏt tỏn trong khụng gian và trờn mặt nước. 
2. Bài tập 2:
- Vần ang – õm thanh mở lặp lại nhiều nhất, xuất hiện 7 lần 
- Tỏc dụng:
+ Tạo cảm giỏc rộng lớn, chuyển động, kộo dài (đụng – xuõn)
+ Phự hợp với cảm xỳc chung: mựa đụng đang cũn tiếp diễn vậy mà đó cú lời mời gọi mựa xuõn.
3. Bài tập 3:
Khung cảnh hiểm trở và sự gian lao vất vả được gợi ra nhờ:
- Nhịp điệu: 4/3 ở 3 cõu đầu.
- Sự phối hợp: B – T ở 3 cõu đầu
 + Cõu 1: Thiờn về vần T
à Gợi khụng gian hiểm trở, mang màu sắc hựng trỏng, mạnh mẽ.
 + Cõu 4: Thiờn về vần B
à Gợi khụng khớ rộng lớn, thoỏng đóng trước mắt khi vượt qua con đường gian lao, vất vả.
- Từ lỏy gợi hỡnh, phộp đối, phộp lặp, phộp nhõn hoỏ (sỳng ngửi trời.)
- Lặp cỳ phỏp: cõu 1 và 3.
4. Cuỷng coỏ, luyeọn taọp:
 - Neõu moọt soỏ pheựp tu tửứ ngửừ aõm? Taùo aõm hửụỷng, nhũp ủieọu cho caõu, ủieọp aõm, ủieọp vaàn, ủieọp thanh
	Tỏc dụng của cỏc biện phỏp tu từ ngửừ aõm trong khi diễn đạt nội dung cõu văn? Noự goựp phaàn laứm noồi baọt noọi dung ủoaùn thụ, ủoaùn vaờn.
5. Hửụựng daón tửù hoùc: 
- ẹoỏi vụựi baứi hoùc ụỷ tieỏt naứy:
- Tỏc dụng của cỏc biện phỏp tu từ ngửừ aõm trong khi diễn đạt nội dung cõu văn.
- Luyện tập ở nhà: chỉ ra phộp tu từ ngữ õm và ý nghĩa của nú trong những đoạn thơ, đoạn văn đó học trong chương trỡnh.
- ẹoỏi vụựi baứi hoùc ụỷ tieỏt hoùc tieỏp theo: 
- Chuẩn bị bài mới: Đọc thờm : ẹaỏt nửụực ( Nguyeón ẹỡnh Thi), Doùn veà laứng, Tieỏng haựt con taứu, ẹoứ Leứn 
- Trả lời cõu hỏi sau cỏc văn bản đọc thờm.
12B4: Tửù choùn Vieọt Baộc – Toỏ Hửừu
Phaõn tớch ủoaùn thụ :
 Nhửừng ủửụứng Vieọt Baộc cuỷa ta...
Vui leõn Vieọt Baộc, ủeứo De, nuựi Hoàng
V. Ruựt kinh nghieọm