Giáo án môn Ngữ văn 12 - Tiết 17: Văn tế nghĩa sĩ cần giuộc

TiÕt 17 Ngµy so¹n: 25/8/2011.
V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn giuéc
NguyƠn §×nh ChiĨu
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:Giĩp häc sinh: 
1. Kiến thức:
N¾m ®­ỵc nh÷ng nÐt chÝnh vỊ cuéc ®êi, nghÞ lùc, nh©n c¸ch vµ gi¸ trÞ th¬ v¨n cđa NguyƠn §×nh ChiĨu.
2. Kĩ năng:
- RÌn luyƯn vµ cđng cè c¸ch ®äc hiĨu, ph©n tÝch mét v¨n b¶n v¨n häc trung ®¹i. 
3. Thái độ:
 - Rĩt ra bµi häc tr©n träng con ng­êi, t×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc
 B. ChuÈn bÞ bµi häc:
 	- GV: ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y vµ häc
 	- HS: So¹n bµitheo h­íng dÉn SGK.
 C. Ho¹t ®éng DẠY vµ HỌC:
 1. Ổn định tổ chức lớp: 
 2. Kiểm tra bài cũ: 
 3. Bài mới: 
Ho¹t ®éng 1: T¹o t©m thÕ .
- Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh.
- KÜ thuËt: §éng n·o.
- Thêi gian: 7 phĩt 
Gi¸o viªn
Trß
KiÕn thøc cÇn ®¹t
Ghi chĩ
Ho¹t ®éng 1.
HS ®äc phÇn I SGK, tr¶ lêi c©u hái. GV chuÈn x¸c kiÕn thøc.
- Sư dơng ¶nh N§C
- Trong phÇn I SGK tr×nh bµy nh÷ng ®iĨm chÝnh nµo ?
+ N¨m sinh, n¨m mÊt.
+ Quª qu¸n.
+ Nh÷ng nÐt chÝnh vỊ cuéc ®êi.
- Theo em trong con ng­êi NguyƠn §×nhChiĨu cã sù kÕt hỵp cđa 3 tè chÊt nµo?
( Nhµ gi¸o/ Nhµ v¨n/ thÇy thuèc)
- Nghe, trao ®ỉi vµ ph¸t biĨu.
Nghe, ghi vë.
PhÇn mét: T¸c gi¶.
I. Cuéc ®êi.
- NguyƠn §×nh ChiĨu - §å ChiĨu( 1822 - 1888) Tù lµ M¹nh Tr¹ch, hiƯuTräng Phđ, Hèi Trai ( c¸i phßng tèi ) 
- Sinh t¹i quª mĐ: Lµng T©n Thíi, huyƯn B×nh D­¬ng, tØnh Gia §Þnh. 
- XuÊt th©n trong gia ®×nh nhµ nho. - Tõ nhá ®Õn lĩc ®ç tĩ tµi: ch¨m chØ häc víi mong ­íc ®ç ®¹t ®Ĩ thùc hiƯn lÝ t­ëng cđa m×nh- ®em tµi ®øc giĩp vua, giĩp ®êi.
- Tr­íc khi Ph¸p ®¸nh vµo Gia §Þnh cuộc đời gặp nhiều bất hạnh, mất mát: 
 - Là một con người giàu niềm tin và nghị lực
- Là người cĩ lịng yêu nước, thương dân, căm thù giặc cao độ:
à Cuéc ®êi «ng lµ mét tÊm g­¬ng s¸ng vỊ nghÞ lùc vµ ®¹o ®øc, suèt ®êi chiÕn ®Êu kh«ng biÕt mƯt mái cho lÏ ph¶i, cho quyỊn lỵi nh©n d©n.
Ho¹t ®éng 2: Tri gi¸c.
- Ph­¬ng ph¸p: §äc, thuyÕt tr×nh.
- KÜ thuËt:
- Thêi gian: 7 phĩt. 
Ho¹t ®éng 3: Ph©n tÝch, c¾t nghÜa.
- Ph­¬ng ph¸p: Ph©n tÝch, ®µm tho¹i, nªu vÊn ®Ị....
- KÜ thuËt:
- Thêi gian: 25 phĩt.
Gi¸o viªn
Trß
KiÕn thøc cÇn ®¹t
Ghi chĩ
Ho¹t ®éng 2.
HS trao ®ỉi vµ th¶o luËn nhãm.
Nªu nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong sù nghiƯp s¸ng t¸c cđa NguyƠn §×nh ChiĨu? 
Nhãm 1.
- Mơc ®Ých s¸ng t¸c cđa N§C?
Nhãm 2.
- Trong th¬ v¨n cđa m×nh N§C th­êng ®Ị cËp ®Ên nh÷ng néi dung g×?
- LÝ t­ëng ®¹o ®øc nh©n nghÜa cđa NguyƠn §×nh ChiĨu chđ yÕu ®­ỵc x©y dùng trªn c¬ së t×nh c¶m nµo?
Nhãm 3.
H·y lÊy 1 dÉn chøng mµ em ®· ®­ỵc häc ( THCS ) minh häa cho néi dung yªu n­íc th­¬ng d©n trong th¬ v¨n NguyƠn §×nh ChiĨu?
Ho¹t ®éng 3.
- NghƯ thuËt ®Ỉc s¾c cđa th¬ v¨n NguyƠn §×nh ChiĨu ®­ỵc biĨu hiƯn ë nh÷ng ®iĨm nµo?
- Nghe, trao ®ỉi, th¶o luËn vµ ph¸t biĨu.
Nghe, ghi vë.
II. Sù nghiƯp th¬ v¨n.
1. T¸c phÈm chÝnh.
- Sự nghiệp sáng tác của NĐC chia làm hai giai đoạn:
Trước khi Pháp xâm lược
+ Lục Vân Tiên
+ Dương Từ - Hà Mậu
" Truyền bá đạo lí làm người.
Sau khi Pháp xâm lược
Chạy giặc; Văn tếCần Giuộc; Văn tế Trương Định; thơ điếu Trương Định; thơ điếu Phan Tịng; Ngư, Tiều y thuật vấn đáp,
" Lá cờ đầu của thơ văn yêu nước chống Pháp nửa cuối TK XIX.
- Quan ®iĨm s¸ng t¸c: B»ng ngßi bĩt «ng ®· chiÕn ®Êu ®Ĩ b¶o vƯ ®¹o ®øc, chÝnh nghÜa, ®éc lËp tù do cho d©n téc.
2. Néi dung th¬ v¨n.
- Lý t­ëng ®¹o ®øc nh©n nghÜa.
+ Nh©n: T×nh yªu th­¬ng con ng­êi, s½n sµng c­u mang con ng­êi trong c¬n ho¹n n¹n.
+ NghÜa: Lµ nh÷ng quan hƯ tèt ®Đp gi÷a con ng­êi víi con ng­êi trong x· héi.
à TÊt c¶ s¸ng t¸c cđa «ng ®Ịu ®Ỉc biƯt ®Ị cao ch÷ nghÜa, lµ nh÷ng bµi häc vỊ ®¹o lµm ng­êi. §¹o lÝ lµm ng­êi cđa NguyƠn §×nh ChiĨu mang tinh thÇn Nho gia, nh­ng l¹i rÊt ®Ëm ®µ tÝnh nh©n d©n vµ truyỊn thèng d©n téc. Nh÷ng nh©n vËt trong t¸c phÈm cđa «ng ®Ịu lµ nh­ng mÉu ng­êi lý t­ëng, sèng nh©n hËu, thđy chung, ngay th¼ng, d¸m x¶ th©n v× nghÜa lín...
- Lßng yªu n­íc th­¬ng d©n.
+ Th¬ v¨n «ng ghi l¹i ch©n thùc mét thêi ®¹i ®au th­¬ng cđa ®Êt n­íc, khÝch lƯ lßng c¨m thï giỈc vµ ý chÝ cøu n­íc cđa nh©n d©n. §ång thêi nhiƯt liƯt biĨu d­¬ng nh÷ng anh hïng nghÜa sÜ ®· chiÕn ®Êu, hi sinh cho Tỉ Quèc.
+ ¤ng cßn tè c¸o téi ¸c x©m l¨ng g©y bao th¶m häa cho nh©n d©n. ¤ng khãc than cho ®Êt n­íc gỈp buỉi ®au th­¬ng. ¤ng c¨n uÊt chưi th¼ng vµo mỈt kỴ thï. ¤ng dùng lªn bøc t­ỵng ®µi bÊt tư vỊ ng­êi n«ng d©n nghÜa sÜ.
à Th¬ v¨n NguyƠn §×nh ChiĨu ®· ®¸p øng xuÊt s¾c nh÷ng yªu cÇu cđa cuéc sèng vµ chiÕn ®Êu ®­¬ng thêi, cã t¸c dơng ®éng viªn, kÝch lƯ kh«ng nhá t×nh thÇn vµ ý chÝ cøu n­íc cđa nh©n d©n.
3. NghƯ thuËt th¬ v¨n.
- Cã nhiỊu ®ãng gãp, nhÊt lµ v¨n ch­¬ng tr÷ t×nh ®¹o ®øc. Bĩt ph¸p tr÷ t×nh xuÊt ph¸t tõ câi t©m trong s¸ng, nhiƯt thµnh, ®Çy t×nh yªu th­¬ng.
- Th¬ v¨n Nguyªn §×nh ChiĨu cßn mang ®Ëm chÊt Nam Bé: Tõ lêi ¨n tiÕng nãi méc m¹c, b×nh dÞ, ®Õn t©m hån nång nhiƯt, chÊt ph¸c.
- C¸c s¸ng t¸c thiªn vỊ chÊt chuyƯn kĨ, mang mµu s¾c diƠn x­íng rÊt phỉ biÕn trong v¨n häc d©n gian Nam Bé.
Th¬ v¨n NguyƠn §×nh ChiĨu ®­ỵc chia lµm mÊy giai ®o¹n, nh÷ng
t¸c phÈm t­¬ng øng víi tõng giai ®o¹n.
Hai häc sinh lªn tr×nh bµy vỊ néi dung trong th¬ v¨n NguyƠn §×nh ChiĨu .
Ho¹t ®éng 4: Tỉng hỵp, ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t
- Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, t×m tßi vµ thuyÕt tr×nh.....
- KÜ thuËt:
- Thêi gian: 7 phĩt.
Gi¸o viªn
Trß
KiÕn thøc cÇn ®¹t
Ghi chĩ
Ho¹t ®éng 3.
- HS ®äc ghi nhí SGK.
- HD HS tỉng kÕt.
Mét häc sinh ®äc, c¶ líp l¾ng nghe.
Nghe vµ ghi vë.
III. Tỉng kÕt:
H¬n mét thÕ kû tr«i qua, tiÕng th¬ §å ChiĨu vÉn ng©n vang gi÷a cuéc ®êi. Tªn tuỉi nhµ th¬ mï yªu n­íc xø §ång Nai vÉn rùc s¸ng trªn bÇu trêi v¨n nghƯ d©n téc bëi nh©n c¸ch cao ®Đp vµ nh÷ng cèng hiÕn lín lao cđa «ng cho v¨n häc n­íc nhµ.
IV. Ghi nhí.
-SGK.
 Ho¹t ®éng 5: LuyƯn tËp, cđng cè, béc lé kÕt qu¶ tiÕp nhËn.
- H×nh thøc tỉ chøc ho¹t ®éng: Chđ yÕu häc sinh lµm viƯc c¸ nh©n sau ®ã chia sỴ.
- Thêi gian: 7 phĩt.
- Quy tr×nh: häc sinh ®äc ®Ị bµi vµ nªu d÷ liƯu, yªu cÇu häc sinh thùc hiƯn, ph¸t biĨu, gi¸o viªn chèt l¹i.
TiÕt 18,19 
V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn giuéc
NguyƠn §×nh ChiĨu
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giĩp häc sinh: 
1. Kiến thức:
- C¶m nhËn ®­ỵc vỴ ®Đp bi tr¸ng cđa bøc t­ỵng ®µi n«ng d©n nghÜa sÜ cã mét kh«ng hai trong lÞch sư v¨n häc Trung ®¹i. C¶m nhËn ®­ỵc tiÕng khãc bi tr¸ng cđa NguyƠn §×nh ChiĨu trong mét thêi k× lÞch sư ®au th­¬ng nh­ng vÜ ®¹i cđa d©n téc.
- NhËn thøc ®­ỵc nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n vỊ thĨ v¨n tÕ vµ nghƯ thuËt x©y dùng h×nh t­ỵng nh©n vËt t¹o nªn gi¸ trÞ sư thi cđa bµi v¨n.
2. Kĩ năng:
- RÌn luyƯn vµ cđng cè c¸ch ®äc hiĨu, ph©n tÝch mét v¨n b¶n v¨n häc trung ®¹i. 
3. Thái độ:
 - Rĩt ra bµi häc tr©n träng con ng­êi, t×nh yªu quª h­¬ng, ®Êt n­íc
 B. ChuÈn bÞ bµi häc:
 	- GV: ThiÕt kÕ ho¹t ®éng d¹y vµ häc
 	- HS: So¹n bµitheo h­íng dÉn SGK.
 C. Ho¹t ®éng DẠY vµ HỌC:
 1. Ổn định tổ chức lớp: 
 2. Kiểm tra bài cũ: 
 3. Bài mới: 
Ho¹t ®éng 1: T¹o t©m thÕ .
- Ph­¬ng ph¸p: ThuyÕt tr×nh.
- KÜ thuËt: §éng n·o.
- Thêi gian: 7 phĩt 
Gi¸o viªn
Trß
KiÕn thøc cÇn ®¹t
Ghi chĩ
Ho¹t ®éng 1.
Nh¾c l¹i nh÷ng néi dung lín trong sù nghiƯp th¬ v¨n cđa NguyƠn §×nh ChiĨu ?
C¶ líp suy nghÜ, mét häc sinh tr¶ lêi, häc sinh kh¸c bỉ sung.
Ho¹t ®éng 2: Tri gi¸c.
- Ph­¬ng ph¸p: §äc, thuyÕt tr×nh.
- KÜ thuËt:
- Thêi gian: 7 phĩt. 
Gi¸o viªn
Trß
KiÕn thøc cÇn ®¹t
Ghi chĩ
TiÕt 2:
Ho¹t ®éng 1.
SH ®äc tiĨu dÉn SGK vµ tãm t¾t néi dung chÝnh.
- Em hiĨu thÕ nµo lµ thĨ v¨n tÕ ? 
- T×m bè cơc bµi v¨n tÕ?
- Chđ ®Ị bµi v¨n tÕ lµ g× ?
C¶ líp suy nghÜ, mét häc sinh tr¶ lêi, häc sinh kh¸c bỉ sung.
Nghe, ghi vë.
PhÇn hai : T¸c phÈm 
I. TiĨu dÉn.
1. XuÊt xø.
- CÇn Giuéc thuéc tØnh Long An. TrËn CÇn Giuéc lµ mét trËn ®¸nh lín cđa qu©n ta diƠn ra ®ªm 14/ 12/ 1861, h¬n 20 nghÜa qu©n ®· hi sinh anh dịng. TuÇn phđ Gia §Þnh lµ §ç Quang ®· yªu cÇu cơ §å ChiĨu viÕt bµi v¨n tÕ. Ngay sau ®ã vua Tù §øc ra lƯnh phỉ biÕn bµi v¨n tÕ trong c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c.
- Nh­ vËy V¨n tÕ nghÜa sÜ CÇn Giuéc kh«ng ®¬n thuÇn lµ s¶n phÈm cđa nghƯ thuËt c¸ nh©n mµ cßn lµ s¶n phÈm mang tÝnh chÊt nhµ n­íc, thêi ®¹i.
2. ThĨ lo¹i vµ bè cơc.
- V¨n tÕ: V¨n khãc, ®iÕu v¨n.
- Bè cơc: 4 phÇn.
+ Lung khëi: kh¸i qu¸t bèi c¶nh cđa thêi ®¹i vµ kh¼ng ®Þnh ý nghÜa c¸i chÕt bÊt tư cđa ng­êi n«ng d©n- nghÜa sÜ. 
+ ThÝch thùc: Håi t­ëng l¹i h×nh ¶nh vµ c«ng ®øc ng­êi n«ng d©n - nghÜa sÜ.
+ Ai v·n: Bµy tá lßng th­¬ng tiÕc, sù c¶m phơc cđa t¸c gi¶ ®èi víi ng­êi nghÜa sÜ.
+ Khèc tËn ( KÕt ): Ca ngỵi linh hån bÊt tư cđa c¸c nghÜa sÜ.
3. Chđ ®Ị.
V¨n tÕ nghÜa CÇn Giuéc cđa NguyƠn §×nh ChiĨu lµ mét bµi ca lín, nã ca ngỵi nh÷ng con ng­êi nghÌo khã theo Tr­¬ng C«ng §Þnh ®¸nh giỈc vµ hä ®· hi sinh anh dịng trong cuéc kh¸ng chiÕn CÇn Giuéc.
Ho¹t ®éng 3: Ph©n tÝch, c¾t nghÜa.
- Ph­¬ng ph¸p: Ph©n tÝch, ®µm tho¹i, nªu vÊn ®Ị....
- KÜ thuËt:
- Thêi gian: 25 phĩt.
Gi¸o viªn
Trß
KiÕn thøc cÇn ®¹t
Ghi chĩ
Ho¹t ®éng 2.
HD HS ®äc v¨n tÕ
- Trang träng, trÇm l¾ng, hµo høng s¶ng kho¸i, thµnh kÝnh, trang nghiªm.
Ho¹t ®éng 3
- §äc phÇn 1. Em cĩ nhận xét gì về từ mở đầu Hỡi ơi!? Nghệ thuật gì được sử dụng trong hai câu đầu? 
- Th¸i ®é, c¶m xĩc cđa ng­êi ®øng tÕ?
TiÕt 3:
- Tìm những chi tiết, hình ảnh nĩi lên hồn cảnh xuất thân của người nơng dân nghĩa sĩ? NhËn xÐt tõ l¸y cui cĩt?
- Vì là nơng dân thuần tuý, nên họ chỉ quen những gì và chưa hề biết đến những gì?
- §iỊu g× ®· khiÕn nh÷ng ng­êi n«ng d©n nµy thµnh nh÷ng nghÜa sÜ?
- Khi giặc Pháp đánh chiếm quê hương họ, họ cĩ thay đổi như thế nào về tâm trạng, thái độ, hành động?
- Cµng ®ỵi cµng v« Ých mµ téi ¸c cđa giỈc ngµy mét chång chÊt, ng­êi d©n ®· tá râ lßng c¨m thï cđa m×nh qua nh÷ng c©u v¨n nµo?
- Em cĩ nhận xét gì về cách dùng các động từ trong câu này? Tác dụng của nĩ?
- Ng­êi n«ng d©n ®· cã nhËn thøc nh­ thÕ nµo?
- Tõ lßng c¨m thï, tõ nhËn thøc ph¶i b¶p vƯ sù thèng nhÊt ®Êt n­íc, ng­êi d©n ®· cã nh÷ng hµnh ®éng cơ thĨ g×?
- Em cĩ nhận xét gì về quá trình chuyển hố của người nơng dân?
- Trong cuéc chiÕn ®Êu b¶o vƯ tỉ quèc, nh÷ng ng­êi nghÜa sÜ ®­ỵc trang bÞ nh÷ng g×?
- Sù ®èi lËp vỊ ®iỊu kiƯn chiÕn ®Êu Êy nãi lªn ®iỊu g× ?
- Nh÷ng ng­êi n«ng d©n - nghÜa sÜ Êy xung trËn víi khÝ thÕ nh­ thÕ nµo ?
- DÉn chøng ? Nh÷ng tÝn hiƯu nghƯ thuËt ?
Ho¹t ®éng 1.
- NhËn xÐt nhÞp ®iƯu, giäng v¨n ë phÇn ai v·n ?
- T¸c gi¶ ®Ị cao mét quan niƯm sèng cao ®Đp lµ g×?
Mét häc sinh ®äc, c¶ líp theo dâi.
- Nghe, trao ®ỉi, th¶o luËn vµ ph¸t biĨu.
Nghe, trao ®ỉi, th¶o luËn vµ ph¸t biĨu.
Mét häc sinh tr¶ lêi, häc sinh kh¸c bỉ sung.
Nghe, trao ®ỉi, th¶o luËn vµ ph¸t biĨu.
T×m chi tiÕt.
Suy nghÜ, th¶o luËn vµ ph¸t biĨu.
II. §äc- hiĨu v¨n b¶n.
1. PhÇn lung khëi (c©u 1-2):
- Mở đầu: Hỡi ơi!" Tiếng than quen thuéc, lay động lịng người " sù xãt xa, nghĐn ngµo trong lßng ng­êi ®øng tÕ.
- Nt: đối: Súng giặc đất rền – Lịng dân trời tỏ
" Phác häa lại một thời đại đau thương nhưng anh hùng. Thực dân Pháp xâm lược, hung bạo với vũ khí tối tân, ta chống lại giặc chỉ cĩ tấm lịng, chiến đấu vì chính nghĩa.
 Mười năm cơng  tiếng vang như mõ 
Thêi gian dµi kh«ng tg ng¾n, bÞ thÊt ®­ỵc l­u danh b¹i nh­ngl­u
 danh mu«n thuë 
" ý thức rõ con đường đánh Tây là hồn tồn đúng, vì nhân nghĩa, là hành động cao cả đáng biểu dương " Tình yêu thương đối với người nơng dân và cảm xúc to lớn của Nguyễn Đình Chiểu.
-> PhÇn lung khëi thÊy ®­ỵc bèi c¶nh cđa thêi ®¹i vµ nhËn thøc cđa ng­êi d©n. 
2. PhÇn thÝch thùc (c©u 3-15):
a. Hoµn c¶nh xuÊt th©n
- Cui cút làm ăn " tõ chÝnh x¸c gỵi ra sù lỴ loi, ®¬n ®éc, cỈm cơi lµm viƯc một cách âm thầm, lặng lẽ tội nghiệp ®Ĩ kiÕm sèng qua ngµy.
- Toan lo nghèo khĩ " Quanh năm lo làm ăn vất vả mà c¸i nghÌo, c¸i đãi vÉn b¸m riÕt lÊy hä nh­ mét ®Þnh mƯnh " c©u v¨n dån nÐn sù c¶m th­¬ng, thÊu hiĨu cđa t¸c gi¶ víi nh÷ng ng­êi d©n trong XHPK: Họ là những người nơng dân 100%, mà là nơng dân Nam Bộ giữa thể kỉ XIX - nền kinh tế nơng nghiệp lạc hậu.
- Họ biết: ruộng trâu, làng bộ, cày cấy, cuốc, bừa
Khơng hề biết: cung ngựa, trường nhung, tập khiêng, tập súng, tập mác, tập cờ, 
² Với những từ ngữ gợi tả, biệt pháp liệt kê, tác giả cho thấy cuộc đời của nghĩa sĩ là những người nơng dân nghèo khổ, lam lũ, chất phác, cần cù, gắn bĩ với làng quê thanh bình, chưa hề biết đến chiến trận binh đao. NĐC nĩi lên những điều rất bình thường của người nơng dân, nhưng nĩ là bước đệm cho lời khen của tác giả, họ khơng biết gì đến giặc mà phải đánh giặc, họ làm những điều khơng thuộc về họ. Họ cĩ lịng yêu nước sâu sắc.
b. Tinh thÇn yªu n­íc.
* Th¸i ®é:
Ban đầu: Tiếng phong hạcmưa
+ Họ sợ sệt, lo lắng, tr«ng ®ỵi ®Õn ch¸y gan ch¸y ruét vµo sù chèng tr¶ cđa triỊu ®×nh . 
+ C©u v¨n cßn lµ lêi o¸n tr¸ch lỈng lÏ cđa nh©n d©n, cđa chÝnh t¸c gi¶ víi nh÷ng ng­êi ®øng ®Çu ®Êt n­íc(niỊm t©m sù Êy cã ë trong mét sè bµi th¬ cđa N§C Hái  nµy) 
- Căm ghét: ghÐt thãi mäi như nhà nơng ghét cỏ " kiểu căm ghét rất nơng dân, tự nhiên, cụ thể.
- Căm thù cao độ: muốn tới ăn gan, muốn ra cắn cổ " 3 đt mạnh + 1 danh từ: Sự căm thù lên đến tột đỉnh, người nghĩa binh nơng dân càng đau đớn, xĩt xa khi nhìn thấy cảnh tổ quốc giang sơn hùng vĩ bị kẻ thù đoạt mất chủ quyền vµ muốn hành động một cách dứt khốt.
* Nhận thức: Một mối xa thưhá để ai chém rắn đuổi hươu; hai vầng nhật nguyệtđâu dung lũ treo dê bán chĩ " víi nh÷ng h×nh ¶nh k× vÜ kÕt hỵp víi nh÷ng h­ tõ lµm cho c©u v¨n trang träng, phï hỵp víi néi dung träng ®¹i: ng­êi d©n nhận thức, ý thức s©u s¾c vỊ mét ®Êt n­íc thèng nhÊt mèi xa th­ ®å sé, trách nhiệm cđa m×nh đối với sự nghiệp cứu nước: khi triỊu ®×nh khiÕp nh­ỵc ®Çu hµng th× hä tù ®éng hµnh ®éng.
* Hành động: Nào đợi ai địi ai bắtchẳng thèm trốn ngược, trốn xuơi; vèn ch¼ng  chiªu mé "c©u phđ ®Þnh nh»m kh¼ng ®Þnh tinh thÇn sẵn sàng chiến đấu vượt qua mọi khĩ khăn gian khổ, tù nguyƯn hi sinh v× chÝnh nghÜa
² Đây là sự chuyển hố phi thường từ người nơng dân hiền lành chất phác, trở thành nghÜa sÜ phi th­êng cĩ ý thức trách nhiệm và tự nguyện vì đại nghĩa mà đứng lên đánh giặc cứu nước.
c. §iỊu kiƯn chiÕn ®Êu. 
- NghÜa sÜ: kh«ng binh th­ vâ nghƯ, ¸o v¶i, ngän tÇm v«ng, r¬m con cĩi, dao phay " nh÷ng ®å dïng sinh ho¹t hµng ngµy: th« s¬, l¹c hËu
- Qu©n giỈc trang bÞ: ®¹n, sĩng, tµu thiƯc, tµu ®ång" tèi t©n, hiƯn ®¹i.
²§iỊu kiƯn chiÕn ®Êu th× ®èi lËp nh­ng ë hä cã mét søc m¹nh c¬ b¶n nhÊt mµ qu©n giỈc kh«ng cã ®­ỵc: lßng yªu n­íc vµ c¨m thï giỈc s©u s¾c " khiÕn cho giỈc thÊt ®iªn, b¸t ®¶o. 
d. KhÝ thÕ xung trËn.(C©u 13 - 15)
- Sư dơng nh÷ng ®éng tõ m¹nh: ®èt, chÐm, ®©m, ®¹p, l­ít, x«" ®éng t¸c quyÕt liƯt, nhanh m¹nh, døt kho¸t cđa nh÷ng ng­êi nghÜa sÜ - søc m¹nh cđa chÝnh nghÜa, cđa lßng c¨m thï vµ tinh thÇn tù nguyƯn hi sinh v× ®Êt n­íc.
- Tõ ®an chÐo: ®©m ngang - chÐm ng­ỵc, hÌ tr­íc - ã sau " khÝ thÕ tiÕn c«ng nh­ vị b·o.
- NhÞp v¨n: ng¾n gän, linh ho¹t "giäng ®iƯu m¹nh mÏ, dån dËp, hµo hïng, h¶ hª, s¶ng kho¸i tr­íc khÝ thÕ tiÕn c«ng cđa nh÷ng ng­êi nghÜa sÜ.
² Lời văn cĩ tính chất hồi tưởng, đặc biệt với cảm hứng ngợi ca anh hùng, chØ b»ng ba c©u v¨n N§C ®· lµm sèng dËy kh«ng khÝ cđa mét cuéc chiÕn ®Êu s«i nỉi, hµo hïng nh­ng hÕt søc ch©n thùc vỊ nh÷ng ng­êi n«ng d©n nghÜa sÜ. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sư v¨n häc Trung §¹i hình ảnh người nơng dân nghĩa sÜ hiện lên như một tượng đài nghệ thuật sừng sững, rực rỡ hiếm thấy vỊ nh÷ng ng­êi anh hïng thÊt thÕ nh­ng vÉn hiªn ngang.3.PhÇn ai v·n (c©u 16-28) : Giäng v¨n tõ tù hµo sang th­¬ng tiÕc, hơt hÉng 
a.Nỗi xĩt thương đối với người nghĩa sĩ.
- Nỗi tiếc hận của người phải hi sinh khi sự nghiệp cịn dang dở, chí nguyện chưa thành ( 16, 24 )
- Nỗi xĩt xa của những gia đình mất người thân, tổn thất khơng thể bù đắp đối với những người mẹ già, vợ trẻ ( câu 25 )
- Nỗi căm hờn đã gây nên nghịch cảnh éo le ( câu 21 ), hồ chung với tiếng khĩc uất ức nghẹn ngào, trước tình cảnh đau thưong của đất nước, của dân tộc ( câu 27)
" Nỗi đau sâu nặng khơng chỉ ở trong lịng ngưêi mà cịn bao trùm khắp cỏ cây, sơng núi: sơng Cần Giuộc, chợ Trường Bình, giµ, trỴ " tất cả đều nhuốm màu tang tĩc, bi thương.
b. Niềm cảm phục trước cái chết vẻ vang của người nghĩa sĩ Cần Giuộc.
Niềm cảm phục và tự hào đối với những người dân thường đã dám đứng lên bảo vệ từng tấc đất ngọn rau, bát cơm manh áo của mình chống lại kẻ thù hung hãn ( câu 19,20), đã lấy cái chết để làm rạng ngời một chân lí cao đẹp của thời đại: Chết vinh cịn hơn sống nhục ( câu 22, 23 ) " phđ nhËn lèi sèng cam chÞu, lµm tay sai cho giỈc
Biểu dương cơng trạng của người nơng dân- nghĩa sĩ, đời đời được nhân dân ngưỡng mộ, tổ quốc ghi cơng ( câu 26, 28 )
- H×nh t­ỵng ng­êi n«ng d©n nghÜa sÜ hiƯn lªn tõ dßng n­íc m¾t cđa §å ChiĨu, bao trïm toµn bé bµi v¨n tÕ lµ h×nh t­ỵng t¸c gi¶.
" TiÕng khãc §å ChiĨu hỵp thµnh bëi 3 yÕu tè : N­íc, D©n, Trêi. §å ChiĨu nh©n danh vËn n­íc, nh©n danh lÞch sư mµ khãc cho nh÷ng ng­êi anh hïng x¶ th©n cho Tỉ Quèc. TiÕng khãc Êy cã tÇm vãc sư thi, tÇm vãc thêi ®¹i.
Ho¹t ®éng 4: Tỉng hỵp, ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t
- Ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, t×m tßi vµ thuyÕt tr×nh.....
- KÜ thuËt:
- Thêi gian: 7 phĩt.
Gi¸o viªn
Trß
KiÕn thøc cÇn ®¹t
Ghi chĩ
Ho¹t ®éng 3.
- HD HS tỉng kÕt.
- HS ®äc ghi nhí SGK.
Nghe vµ ghi vë.
III. Tỉng kÕt:
- Néi dung :
+ Bµi v¨n tÕ lµ h×nh ¶nh ch©n thùc vỊ ng­êi n«ng d©n ViƯt Nam chèng Ph¸p víi lßng yªu n­íc vµ lßng c¨m thï giỈc s©u s¾c, tinh thÇn chiÕn ®Êu hi sinh anh dịng tuyƯt vêi cđa ng­êi n«ng d©n Nam Bé trong phong trµo chèng Ph¸p cuèi XIX.
+ Víi bµi v¨n tÕ nµy lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sư VH d©n téc cã mét t­ỵng ®µi nghƯ thuËt sõng s÷ng vỊ ng­êi n«ng d©n t­¬ng xøng víi phÈm chÊt vèn cã ngoµi ®êi cđa hä.
- NghƯ thuËt :
+ Cảm xúc chân thành, sâu nặng, mãnh liệt ( câu 3, 25 ); giọng văn bi tráng, thống thiết ( câu 22, 23, 24); hình ảnh sống động ( câu 13, 14, 15)
+ Ngơn ngữ giản dị, dân dã được chọn lọc tinh tế, cĩ sức biểu cảm lớn, giá trị thẩm mĩ cao( cui cút, tấc đất ngọn rau, bát cơm manh áo,), sử dụng nhiều biện pháp tu từ
+ Giọng điệu thay đổi theo dịng cảm xúc
IV. Ghi nhí.
-SGK.
 Ho¹t ®éng 5: LuyƯn tËp, cđng cè, béc lé kÕt qu¶ tiÕp nhËn.
- H×nh thøc tỉ chøc ho¹t ®éng: Chđ yÕu häc sinh lµm viƯc c¸ nh©n sau ®ã chia sỴ.
- Thêi gian: 7 phĩt.
- Quy tr×nh: häc sinh ®äc ®Ị bµi vµ nªu d÷ liƯu, yªu cÇu häc sinh thùc hiƯn, ph¸t biĨu, gi¸o viªn chèt l¹i.
TiÕt 19: H­íng dÉn ®äc thªm
Ch¹y giỈc
NguyƠn §×nh ChiĨu.
Bµi ca phong c¶nh H­¬ng S¬n.
 ( H­¬ng S¬n phong c¶nh ca) 
Chu M¹nh Trinh.
Giĩp häc sinh thÊy ®­ỵc: 
1. Bµi Ch¹y giỈc:
 	- T×nh c¶nh ®au th­¬ng cđa ®Êt n­íc trong buỉi ®Çu chèng thùc d©n Ph¸p. T©m tr¹ng ®au xãt cđa t¸c gi¶ tr­íc c¶nh n­íc mÊt nhµ tan. Qua ®ã ta cµng hiĨu râ tÊm lßng yªu n­íc, th­¬ng d©n s©u nỈng cđa N§C.
	 - NT: + T¶ thùc. 
 	+ Sư dơng c©u hái tu tõ (mØa mai, tr¸ch cø)
2. Bµi Bµi ca phong c¶nh H­¬ng S¬n:
- Gi¸ trÞ ph¸t hiƯn cđa bµi th¬ vỊ c¶nh ®Đp H­¬ng S¬n, niỊm say mª cđa t¸c gi¶ tr­íc vỴ ®Đp cđa th¾ng c¶nh thiªn nhiªn cđa ®Êt n­íc.
 - Bỉ sung kiÕn thøc vỊ thĨ h¸t nãi- ca trï.
	 - NT: T¶ c¶nh ®éc ®¸o, mµu s¾c cđa ®¹o PhËt ®­ỵc sư dơng nh­ mét thđ ph¸p NT ®Ĩ nhËn ra vỴ ®éc ®¸o cđa c¶nh ®Đp H­¬ng S¬n.