Giáo án môn Ngữ văn 12 tiết 12: Nghị luận về một hiện tượng đời sống

GIÁO ÁN GIẢNG DẠY
 Lớp: 12. Môn: Ngữ văn. 	 Tiết:12. 
	 	Soạn ngày : 17/8/10 
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 
 1. Kiến thức
 Giúp HS :
 - Nắm được cách làm bài nghị luận về một hiện tượng đời sống.
 - Có nhận thức, tư tưởng, thái độ và hành động đúng đắn trước những hiện tượng đời sống hằng ngày.
2. Kĩ năng:
- Nhận diện được hiện tượng đời sống được nêu ra trong một số văn bản nghị luận
- Huy động kiến thức và những trải nghiệm của bản thân để viết bài văn nghị luận về hiện tượng đời sống
3. T ư tưởng , tình cảm:
- Rèn luyện kĩ năng viết văn - Sự quan tâm của HS về hiện tượng trong cuộc sống và học tập
II. THIÊT BỊ DẠY HỌC 
1. GV:
 - SGK, SGV, STK , và soạn giáo án lên lớp
 * CÁCH THỨC TIẾN HÀNH:
 - GV tổ chức giờ dạy theo cách kết hợp các phương pháp gợi tìm, kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi. 
 2. HS : SGK, SBT, Tư liệu về hiện tượng đời sống . 
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 
1. ổn định lớp( 1 phút)
 2. Kiểm tra bài cũ : ( hình thức vấn đáp) : 3p
 Đọc thêm: MẤY Ý NGHĨ VỀ THƠ, ĐÔX-TÔI-ÉP-XKI
 Gv nêu câu hỏi : 
1- Nguyễn Đình Thi đã nêu lên những đặc trưng gì của thơ?
2- Nguyễn Đình Thi có quan niệm như thế nào về thơ tự do?
3- Nhận xét về lập luận của Nguyễn Đình Thi?
4- Thiên tài Đôx có những mâu thuẫn như thế nào trong cuộc đời và số phận?
5- Tác giả đã làm nổi bật chân dung Đôx bằng cách nào?
 HS thực hiện theo yêu cầu và GV nhận xét , đánh giá.
3.GV giới thiệu lời vào bài: 1p 
 - Nghị luận về một sự việc , hiện tượng trong đời sống xã hội là bàn về một sự việc, hiện tượng có ý nghĩa đối với xã hội, đáng khen , đáng che hay có vấn đề đáng suy nghĩ.
- Yêu cầu về nội dung của bài nghị luận là phải nêu rõ được sự việc , hiện tượng có vấn đề ; phân tích mặt sai , mặt đúng , mặt lợi , mặt hại của nó; chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ , ý kiến nhận dịnh của người viết
 - Về hình thức , bài viết phải có bố cục mạch lạc , có luận điểm rõ rang, luận cứ xác thực, phép lập luận phù hợp, lời văn chính xác, sống động...
4. Tổ chức dạy học : 35p
HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
 Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề và lập dàn ý.
Mục tiêu 
Định hướng việc tìm hiểu bài và các ngữ liệu để rèn luyện
Rút ra khái niệm về nghị luận
Xác định thao tác chính trong văn nghị luận hiện tượng đời sống
Tổ chức thực hiện
- Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề
 + GV: Đề bài yêu cầu bàn về hiện tượng gì? Hãy xác định những ý chính sẽ nêu trong bài viết?
 + Học sinh thảo luận nhóm và trả lời.
* kết quả ‘
- GV diễn giảng và chốt ý cơ bản
- HS theo dõi SGK
* GV: Xác định dẫn chứng và các thao tác lập luận sử dụng trong bài viết và HS chú ý ghi nhớ
Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh lập dàn ý theo từng bước
Bước 1: Mở bài
+ GV: Giới thiệu hiện tượng Nguyễn Hữu Ân sao cho ấn tượng nhất?
 + Bước 2: Thân bài
+ GV: Tóm tắt hiện tượng Nguyễn Hữu Ân đồng thời đưa ra ý kiến phân tích và bình luận hiện tượng?
+ GV: Hiện tượng Nguyễn Hữu Ân đem đến cho em cảm xúc gì, suy nghĩ gì?
+ Bước 3: Kết bài
* Kết luận chung
 - GV định hướng chuẩn dàn bài
- HS ghi bài 
* Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đối tượng và cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sống.
MỤC TIÊU
Xác định được đối tượng và cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sống 
Ưngs dụng để giải BT và viết văn khi có yêu cầu về nghị luận hiện tượng đời sống
Tổ chức thực hiện : 
 + GV: Qua phần tìm hiểu trên, vậy nghị luận về một hiện tượng đời sống có những đối tượng nào? Nêu cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sống? 
+ HS: Dựa và phần Ghi nhớ để trả lời.
* KẾT LUẬN CHUNG
HS đọc ghi nhớ và ghi nhớ bài.
* Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh luyện tập.
MỤC TIÊU :
Giúp HS rèn luyện và khắc sâu tri thức về viết văn nghị luận hiện tượng đời sống
Tổ chức thực hiện : Chia nmhóm thảo luận BT - sgk
- Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh luyện tập Bài tập 1 SGK 68 -69.
+ GV: Hiện tượng mà Nguyễn Ái Quốc nêu lên trong bài viết là gì?
+ GV: Hiện tượng ấy diễn ra vào khoảng thời gian nào? Nguyễn Ái Quốc đã dùng các thao tác lập luận nào?
+ GV: Nói thêm: Một số thanh niên, sinh viên Việt Nam ngày nay du học ở nước ngoài cũng đang mãi miết kiếm tiền, chơi bời, lãng phí thời gian cho những việc vô bổ mà không tập trung tư tưởng, quyết tâm học tập, rèn luyện chuyên môn, tiếp thu khoa học kĩ thuật tiên tiến.....:
+ HS suy luận và trả lời
* kết luận : 
 -- GV định hướng chung
+ GV: Nhận xét về cách dùng từ, diễn đạt của Bác và qua đó em rút ra bài học gì?
+ HS suy nghĩ và trả lời 
- GV giảng luận thêmvà chốt ý chính.
* kết luận chung;
 - GV chốt và định hướng 
- HS thực hiện BT đầy đủ vào vở BT
I. Tìm hiểu đề và lập dàn ý:
1. Tìm hiểu đề: 
 - Hiện tượng: việc làm của anh Nguyễn Hữu Ân- vì tình thương “dành hết chiếc bánh thời gian của mình” chăm sóc cho mẹ và những người bị bệnh hiểm nghèo.
- Một số ý chính:
 + Nguyễn Hữu Ân đã nêu một tấm gương về lòng hiếu thảo, vị tha, đức hi sinh của thanh niên.
 + Thế hệ ngày nay có nhiều tấm gương như Nguyễn Hữu Ân.
 + Nhưng bên cạnh đó, vẫn còn một số người có lối sống ích kỉ, vô tâm đáng phê phán.
 + Tuổi trẻ cần dành thời gian tu dưỡng, lập nghiệp, sống vị tha......
- Dẫn chứng: 
+ Văn bản đọc thêm trang 69.
 + Từ thực tế cuộc sống (biểu dương hoặc phê phán). 
- Cần vận dụng các thao tác: phân tích, chứng minh, bác bỏ, bình luận.
2. Lập dàn ý:
* Mở bài: 
Giới thiệu hiện tượng Nguyễn Hữu Ân rồi dẫn đề văn, nêu vấn đề “chia chiếc bánh mì của mình cho ai”
 * Thân bài: 
- Tóm tắt hiện tượng Nguyễn Hữu Ân 
- Phân tích hiện tượng:
+ Ý nghĩa.
 * Kết bài: 
 Bày tỏ suy nghĩ riêng của mình.
II. Đối tượng và cách làm bài nghị luận về hiện tượng đời sống:
Diễn đạt mạch lạc , chuẩn xác, sử dụng tu từ và yếu tố biểu cảm, nhất là cảm nghĩ riêng
Bài hiện tượng đời sống có các nội dung : nêu rõ hiện tượng, phân tích các mặt đúng – sai, chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến của người viết về hiẹn tượng đó
 à GHI NHỚ( SGK/67)
III. LUYỆN TẬP: 
1. Bài tập 1:
 a. Hiện tượng: 
- Nhiều thanh niên, sinh viên VN du học nước ngoài dành quá nhiều thời gian cho việc chơi bời, giải trí mà chưa chăm chỉ học tập, rèn luyện để trở về góp phần xây dựng đất nước.
- Hiện tượng ấy diễn ra: 
 Diễn ra vào đầu TK XX. Trong xã hội nước ta ngày nay, hiện tượng ấy vẫn còn. 
b. Nguyễn Ái Quốc đã dùng các thao tác lập luận:
- Phân tích: mải chơi bời, không làm gì cả,sống già cỗi, thiếu tổ chức,, rất nguy hại cho tương lai đất nước.
- So sánh: nêu hiện tuợng thanh niên sinh viên Trung Hoa du học chăm chỉ, cần cù.
- Bác bỏ: Thế thì thanh niên chúng ta đang làm gì? Nói ra thì buồn, buồn lắm: Họ không làm gì cả.
c. Cách dùng từ, diễn đạt:
 Dùng từ, nêu dẫn chứng xác thực, cụ thể; kết hợp nhuần nhuyễn các câu tường thuật, câu hỏi, câu cảm thán.
d. Bài học cho bản thân:
Xác định lí tưởng, cách sống; mục đích, thái độ học tập đúng đắn.
 5. Củng cố bài : 2p
 Nắm vững các thao tác lập luận trong bài văn nghị luận về một hiện tượng đời sống.
 - Nắm vững bố cục bài làm văn nghị luận về một hiện tượng đời sống.
 6. Dặn dò : 3p
 Hướng dẫn chuẩn bị bài:
PHONG CÁCH NGÔN NGỮ KHOA HỌC
 Câu hỏi:
 1.Đọc ba văn bản a, b và c và xác định mỗi văn bản thuộc loại văn bản khoa học nào? 
 2.Từ đó cho biết có mấy loại văn bản khoa học?
 3.Thế nào là ngôn ngữ khoa học? 
 4. Ngôn ngữ khoa học có những đặc trưng cơ bản nào?
 5. Xem và suy nghĩ đáp án cho các bài tập luyện tập.