Giáo án môn Ngữ văn 12 - Đọc văn: Những đứa con trong gia đình

Ngày dạy: 12C2.Sĩ số: .. 
Ngày dạy: 12C4.Sĩ số:...................................... 
Tiết 68: 
Đọc văn: NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH .
 (Nguyễn Thi)
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 
1. Về kiến thức:
- Hiểu được sự gắn bó sâu nặng giữa tình cảm gia đình và tình yêu nước, tình cách mạng; giữa truyền thống gia đình với truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chông Mĩ cứu nước.
2. Về kĩ năng:
- Thấy được những thành công về nghệ thuật của thiên truyền: nghệ thuật trần thuật đặc sắc; khắc hoạ tính cách và miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo; ngôn ngữ phong phú, góc cạnh, giàu giá trị tạo hình và đậm chất Nam Bộ.
3. Về thái độ:
	- Biết yêu thương, gắn bó sâu nặng với những người trong gia đình.
	- Thêm tự hào về truyền thống kiên cường của đất nước.
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
- Giáo viên: Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án., TLTK.
- Học sinh: Sách giáo khoa, vở soạn, vở ghi.
C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC:
1. Kiểm tra bài cũ: Tóm tắt tác phẩm “Những đứa con trong gia đình” ?
2. Bài mới: 
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
*) Hoạt động 1: tìm hiểu về nhân vật Việt.
- Trò: đọc đoạn văn diễn tả cuộc đối thoại giữa Chiến và Việt đêm trước ngày lên đường.
(Lưu ý đoạn: “Chị chiến ra đứng ...đè nặng trên vai”)
(?) Tính cách của Việt được khắc hoạ qua những chi tiết nào ?
- Trò: trả lời.
- Thầy: nhận xét.
(khi còn bé tí Việt đã dám xông thẳng vào kẻ thù đã giết hại cha mình)
2. Nhân vật Việt:
- Thương má, thương chị, mang nặng mối thù cha, háo hức được cầm súng trả thù cho cha.
- Một cậu con trai với những nét riêng dễ mến, tính tình “trẻ con”, rất ngây thơ và hiếu động.
(- Việt thích câu cá, bắn chim, và đến khi đi bộ đội vẫn còn đem theo cả súng cao su ở trong túi).
- Đường hoàng, chững chạc trong tư thế của một người chiến sĩ dũng cảm, kiên cường (dòng máu chảy trong người Việt là dòng máu gia truyền của những con người gan góc, không bao giờ biết sợ trước bạo tàn).
+ Khi còn bé: Trước ngày lên đường khi chị Chiến định bàn bạc với em thì Việt đã lăn kềnh ra ván, cười khì khì, vừa nghe vừa chụp một con đom đóm trong lòng bàn tay ròi ngủ quên lúc nào không biết;
- Cách thương chị cũng rất trẻ con, giấu chị như giấu của riêng vì sợ mất trước lời tán tỉnh đùa tếu của anh em;
+ Khi bị trọng thương: Khi bị thương gặp lại được đồng đội thì cũng giống hệt như thằng em út ở nhà...
+ Khi xông trận: Khi xông trận Việt rất dũng cảm, dùng thủ pháo tiêu diệt được một xe bọc thép của giặc;
- Khi bị trọng thương nhưng Việt vẫn ở trong tư thế tiêu diệt giặc “tao sẽ chờ mày ! Trên trời có mày, dưới đất có mày, cả khu rừng này còn có mình tao. Mày bắn tao thì tao cũng bắn được mày. Nghe súng nổ các anh sẽ chạy tới đâm mày...”)
*) Hoạt động 2: tìm hiểu về nhân vật Chiến.
(?) Qua tác phẩm em có nhận xét gì về nhân vật chị Chiến ?
- Trò: trả lời.
- Thầy: nhận xét.
3. Nhân vật Chiến:
- Có những nét giống mẹ: gan góc, đảm đang, tháo vát (nhà văn đã cố ý tô đậm nét kế thừa người mẹ ở nhân vật Chiến).
- Tính cách đa dạng: vừa là một cô gái mới lớn, tính khí còn rất “trẻ con”, vừa là người chị biết nhường em, biết lo toan, đảm đang, tháo vát.
- Cầm súng đánh giặc để trả thù nhà, thực hiện lời thề như dao chém đá của mình (Đã là thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu: Nếu còn giặc thì tao mất).
*) Hoạt động 3: tìm hiểu về nhân vật chú Năm.
(?) Tính cách của chú Năm được khắc hoạ qua những chi tiết nào ?
- Trò: trả lời.
- Thầy: nhận xét.
4. Nhân vật chú Năm:
- Là khúc thượng nguồn, là nơi kết tinh đầy đủ hơn cả truyền thống của gia đình.
- Chú hay kể sự tích gia đình.Chú là tác giả cuốn sổ ghi chép tội ác của giặc và chiến công của các thành viên trong gia đình.
- Là người lao động chất phác nhưng giàu tình cảm. Tâm hồn bay bổng, dạt dào cảm xúc khi cất tiếng hò (đặt cả trái tim mình vào trong câu hò, tiếng hát).
*) Hoạt động 4: tìm hiểu nhân vật má của Việt.
(?) Nhân vật người má của Việt được khắc hoạ thông qua những chi tiết nào ? Nhận xét ?
- Trò: trả lời.
- Thầy: nhận xét.
5. Nhân vật người má của Việt:
- Gan góc, mạnh mẽ, kiên cường và căm thù giặc sâu sắc.
- Rất mực thương chồng thương con, đảm đang tháo vát. Cuộc đời lam lũ,vất vả, chồng chất đau thương nhưng cắn răng nén chặt nỗi đau thương của mình để nuôi con, đánh giặc.
=> một biểu tượng ngời sáng của người phụ nữ Việt Nam.
*) Hoạt động 5: tìm hiểu về nghệ thuật truyện ngắn.
(?? Nhận xét của em về những đặc điểm nghệ thuật của tác giả thể hiện qua tác phẩm ? (cách trần thuật, miêu tả, ngôn ngữ) 
(?) Chất sử thi trong tác phẩm được thể hiện qua những khía cạnh nào ?
- Trò: đọc ghi nhớ (SGK)
6. Nghệ thuật
- Trần thuật qua dòng hồi tưởng của nhân vật.
- Miêu tả tính cách và tâm lí sắc sảo.
- Ngôn ngữ phong phú, góc cạnh và đậm chất Nam Bộ.
- Chất sử thi thể hiện rõ nét qua:
+ Chủ đề;
+ Phẩm chất và tính cách của các nhân vật;
+ Giọng điệu (ngợi ca những tấm gương của chủ nghĩa anh hùng.)
* Ghi nhớ: SGK.
3. Củng cố luyện tập:
- Thầy: hệ thống lại kiến thức trong bài (về truyền thống yêu nước, căm thù giặc, thuỷ chung son sắt với quê hương, cách mạng của một gia đình).
1. NÐt tÝnh c¸ch chung cña hai chÞ em:
- Cïng sinh ra trong mét gia ®×nh chÞu nhiÒu mÊt m¸t ®au th­¬ng (cïng chøng kiÕn c¸i chÕt ®au th­¬ng cña ba vµ m¸). 
- Cã chung mèi thï víi bän x©m l­îc. Tuy cßn nhá tuæi, chÝ c¨m thï ®· th«i thóc hai chÞ em cïng mét ý nghÜ: ph¶i tr¶ thï cho ba m¸, vµ cã cïng nguyÖn väng: ®­îc cÇm sóng ®¸nh giÆc. 
- T×nh yªu th­¬ng lµ vÎ ®Ñp t©m hån cña hai chÞ em. T×nh c¶m nµy ®­îc thÓ hiÖn s©u s¾c vµ c¶m ®éng nhÊt trong c¸i ®ªm chÞ em giµnh nhau ghi tªn tßng qu©n vµ s¸ng h«m sau tr­íc khi lªn ®­êng nhËp ngò cïng khiªng bµn thê m¸ sang nhµ chó N¨m
- §Òu lµ nh÷ng chiÕn sÜ gan gãc dòng c¶m. §¸nh giÆc lµ niÒm say mª lín nhÊt cña hai chÞ em ViÖt vµ ChiÕn còng lµ cña tuæi trÎ miÒn Nam trong nh÷ng n¨m th¸ng Êy: "H¹nh phóc cña tuæi trÎ lµ trªn trËn tuyÕn ®¸nh qu©n thï". 
- §Òu cã nh÷ng nÐt rÊt ng©y th¬ thËm chÝ cã phÇn trÎ con (giµnh nhau b¾t Õch nhiÒu hay Ýt, giµnh nhau thµnh tÝch b¾n tµu chiÕn giÆc vµ giµnh nhau ghi tªn tßng qu©n).
2. NÐt riªng ë ChiÕn:
- H¬n ViÖt chõng mét tuæi nh­ng ChiÕn ng­êi lín h¬n h¼n: ChiÕn cã thÓ bá ¨n ®Ó ®¸nh vÇn cuèn sæ gia ®×nh. ChiÕn kh«ng chØ "nãi in nh­ m¸" mµ cßn häc ®­îc c¸ch nãi "träng träng" cña chó N¨m.
- TÝnh c¸ch "ng­êi lín" ë ChiÕn cßn thÓ hiÖn ë sù nh­êng nhÞn. Tuy cã lóc giµnh nhau víi em tranh c«ng b¾t Õch, ®¸nh tµu giÆc, ®i tßng qu©n nh­ng cuèi cïng bao giê c« còng nh­êng em hÕt trõ viÖc ®i tßng qu©n. 
=>NguyÔn Thi ®· x©y dùng nh©n vËt ChiÕn võa cã c¸ tÝnh võa phï hîp víi løa tuæi, giíi tÝnh. ChiÕn lµ nh©n vËt ®­îc håi t­ëng qua ViÖt nh­ng ®· g©y ®­îc Ên t­îng s©u s¾c .3. NÐt riªng ë ViÖt:
- NÕu ChiÕn cã d¸ng dÊp mét ng­êi lín thùc sù th× ë ViÖt lµ sù léc ngéc, v« t­ cña mét cËu con trai ®ang tuæi ¨n tuæi lín. 
- ChiÕn nh­êng nhÞn em bao nhiªu th× ViÖt hay tranh giµnh víi chÞ bÊy nhiªu. 
- §ªm tr­íc ngµy ra ®i, ChiÕn nãi víi em nh÷ng lêi nghiªm trang th× ViÖt lóc "l¨n kÒnh ra v¸n c­êi kh× kh×", lóc l¹i r×nh "chôp mét con ®om ®ãm óp trong lßng tay". 
- Vµo bé ®éi, ChiÕn ®em theo tÊm g­¬ng soi cßn ViÖt l¹i ®em theo nét chiÕc sóng cao su.
- Nh­ng sù v« t­ kh«ng ng¨n c¶n ViÖt trë nªn mét anh hïng (ngay tõ bÐ, ViÖt ®· d¸m x«ng vµo ®¸ c¸i th»ng ®· giÕt cha m×nh. Khi trë thµnh mét chiÕn sÜ, mÆc dï chØ cã mét m×nh, víi ®«i m¾t kh«ng cßn nh×n thÊy g×, víi hai bµn tay ®au ®ín, ViÖt vÉn quyÕt t©m ¨n thua sèng m¸i víi qu©n thï) 
= >ViÖt lµ mét thµnh c«ng ®¸ng kÓ trong c¸ch x©y dùng nh©n vËt cña NguyÔn Thi. Tuy cßn hån nhiªn vµ cßn bÐ nhá tr­íc chÞ nh­ng tr­íc kÎ thï ViÖt l¹i vôt lín, ch÷ng ch¹c trong t­ thÕ cña mét ng­êi chiÕn sÜ.
= > ChiÕn vµ ViÖt lµ khóc s«ng sau nªn ®i xa h¬n trong c¶ dßng s«ng truyÒn thèng.
4. H×nh ¶nh chÞ em ViÖt khiªng bµn thê ba m¸ sang gëi chó N¨m.
+ Chç hay nhÊt cña ®o¹n v¨n lµ kh«ng khÝ thiªng liªng, nã ho¸n c¶i c¶ c¶nh vËt lÉn con ng­êi.
+ Kh«ng khÝ thiªng liªng ®· biÕn ViÖt thµnh ng­êi lín. LÇn ®Çu tiªn ViÖt thÊy râ lßng m×nh (th­¬ng chÞ l¹, mèi thï th»ng MÜ th× cã thÓ rê thÊy v× nã ®ang ®Ì nÆng trªn vai).
+ H×nh ¶nh cã ý nghÜa t­îng tr­ng thÓ hiÖn sù tr­ëng thµnh cña hai chÞ em cã thÓ g¸nh v¸c viÖc gia ®×nh vµ viÕt tiÕp khóc s«ng cña m×nh trong dßng s«ng truyÒn thèng gia ®×nh. H¬n thÕ n÷a, thÕ hÖ sau cøng c¸p, tr­ëng thµnh vµ cã thÓ ®i xa h¬n.
4. Hướng dẫn học sinh học ở nhà:
- Giờ sau trả bài viết số 5 và hướng dẫn viết bài số 6./.