Đề thi chọn học sinh giỏi Môn: Văn - Lớp 12

Đề thi chọn học sinh giỏi
Môn: Văn - Lớp 12
Thời gian: 180 phút
Đề: Cảm nhận của anh (chị) về hình ảnh người phụ nữ Việt Nam qua ba tác phẩm: "Vợ chồng A Phủ" (Tô Hoài), "Vợ nhặt" (Kim Lân).
Hướng dẫn chấm
A. Yêu cầu chung:
- Học sinh có kỹ năng làm văn nghị luận văn học.
- Học sinh có kiến thức phong phú về tác phẩm và nhân vật.
- Bài viết sâu sắc, diễn đạt mạch lạc, trong sáng, câu văn giàu hình ảnh, truyền cảm.
B. Yêu cầu cụ thể:
- Học sinh trình bày cảm nhận của mình bằng con đường phân tích đặc điểm chung của các nhân vật phụ nữ trong ba tác phẩm: họ là những người phụ nữ có số phận bất hạnh nhưng trong tâm hồn tiềm tàng sức sống mãnh liệt và những khát khao về tình yêu, hạnh phúc, biết vươn lên để giành lại cuộc sống tốt đẹpcho mình.
- Sau đây là một số gợi ý nội dung cần đạt được:
I. Phân tích đặc điểm chung của các nhân vật: số phận bất hạnh và sự hồi sinh.
1. Nhân vật Mị ( Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài):
+ Xuất hiện với thân phận là con dâu trừ nợ của nhà thống lý Pá Tra nên dáng điệu lúc nào "cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi". Danh nghĩa là con dâu nhưng sự thật Mị chỉ là một kẻ nô lệ, một cái máy làm việc cho nhà thống lý Pá Tra. Mị hiện lên vật vờ như bóng ma ủ rũ, nhàu nát, khổ đau và lầm lũi như "con rùa nuôi trong xó cửa" ở nhà Pá Tra.
+ Nhưng bên trong tâm hồn Mị vẫn tràn trề một sức sống tiềm tàng mà khi có dịp, có cơ hội nó trỗi dậy mạnh mẽ (Đêm tình mùa xuân, Đêm cởi trói cho A Phủ).
2. Nhân vật người Vợ Nhặt ("Vợ Nhặt" - Kim Lân):
+ Chị xuất hiện giữa lúc cái đói đang hoành hành và tàn phá cuộc sống, sinh mạng con người. Hoàn cảnh tàn nhẫn ấy đã xô đẩy chị có lúc thành ra kẻ cong cớn trơ trẽn, ngoa ngoắt và trâng tráo mất nhân cách. Cũng chính trong hoàn cảnh ấy đã khiến chị liều lĩnh theo không một người đàn ông xa lạ.
+ Song sự đầm ấm của một gia đình, hạnh phúc của một nàng dâu đích thực đã đem đến sự đổi thay của chị.
3. Nhân vật Đào ("Mùa lạc" - Nguyễn Khải):
+ Trên cái máy tuốt lạc ở nông trường Điện Biên có người phụ nữ "gặp một lần có thể nhớ mãi, rất dễ phân biệt với những chị em khác", ấy là chị Đào. Chị thuộc loại "đàn bà ít duyên dáng". Quá khứ của chị buồn bã cay đắng, chịu nhiều đau khổ và bất hạnh: nhà nghèo, phải bươn chãi để kiếm sống, có chồng nhưng chồng nợ nần cờ bạc, bỏ đi rồi ốm chết, ít lâu sau con cũng chết theo. Khổ đau đã biến chị thành một kẻ sống taó bạo, liều lĩnh, ghen tị với mọi người và hờn giận cho chính mình, không hy vọng gì ở cuộc đời phía trước. Chị tìm đến nông trường Điện Biên để "quên đi cuộc đời đã qua". 
+ Tuy vậy, trong lòng Đào vẫn cháy bỏng khát khao có được một cuộc sống hạnh phúc như mọi người. Và cuộc sống mới trong một tập thể biết thông cảm, chia sẻ mọi buồn vui giữa những người lao động đã giúp chị Đào tìm lại được chính mình, để có niềm vui và những rung động mới mẻ về tình yêu.
II. Phát biểu cảm nhận:
- Sự xuất hiện của các nhân vật phụ nữ trong ba tác phẩm đều khác nhau, cảnh sống và tâm trạng của họ cũng không giống nhau, họ là hiện thân của những nỗi khổ đau, bất hạnh mà người phụ nữ xưa phải gánh chịu.
- Các nhân vật phụ nữ trong ba tác phẩm là hình ảnh tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam tha thiết yêu đời, yêu cuộc sống, luôn vươn lên để sống xứng đáng với cuộc sống của con người.
- Các nhà văn bằng con đường nghệ thuật riêng của mình đã diễn tả thành công số phận và vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tác phẩm văn học khiến cho người đọc liên tưởng họ như những con người thật ngoài cuộc đời mà bước vào trang sách.
C. Biểu điểm:
- Điểm 10: Bài viết có cảm xúc, phân tích sâu sắc, có những phát hiện mới mẻ, độc đáo. Diễn đạt trôi chảy, câu văn giàu hình ảnh, truyền cảm. Bố cục roc ràng, chặt chẽ, lôgic.
- Điểm 8: Nội dung tương đối phong phú. Phân tích có chiều sâu. Bố cục bài văn hợp lý. Diễn đạt trôi chảy.
- Điểm 6: Đạt được hơn nữa số ý, phân tích đúng hướng. Diễn đạt trôi chảy.
- Điểm 4: Có nắm được đặc điểm nhân vật, phân tích còn sơ lược, chưa có cảm nhận. Đôi chỗ còn diễn đạt vụng về.
- Điểm 2: Bài làm sơ sài, bố cục chưa rõ. Kỹ năng làm văn yếu.