Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010

Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 1 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
Phần 1: Dạng câu hỏi 2 điểm. 
A: Câu hỏi về tiểu sử và văn nghiệp của tác giả. 
I.Tác giả HCM. 
Câu 1: Tóm lược tiểu sử tác gia Hồ Chí Minh? 
a- Tiểu sử: 
- Hå ChÝ Minh tªn gäi thêi niªn thiÕu lμ NguyÔn Sinh Cung, trong thêi k× ®Çu ho¹t ®éng 
c¸ch m¹ng mang tªn Nguyễn Ái Quốc, sinh ngμy: 19/05/1890 trong mét gia ®×nh nhμ nho 
yªu n−íc. 
- Quª qu¸n: Lμng Kim Liªn (lμng Sen), x· Kim Liªn huyÖn Nam §μn NghÖ An 
- Gia ®×nh: 
+ Cha lμ cô Phã b¶ng NguyÔn Sinh S¾c 
+ MÑ lμ cô Hoμng ThÞ Loan 
- Thêi trÎ Ng−êi häc ch÷ H¸n, sau ®ã häc tr−êng Quèc häc HuÕ, cã thêi gian ng¾n d¹y 
häc ë tr−êng Dôc Thanh – Phan ThiÕt. 
b- Quá trình hoạt động cách mạng: 
- N¨m 1911, Hå ChÝ Minh ra ®i t×m ®−êng cøu n−íc. 
 Th¸ng 1/1919, Ng−êi göi tíi Héi nghÞ VÐc- xay b¶n Yªu s¸ch cña nh©n d©n An Nam, kÝ 
tªn Nguyễn Ái Quốc. N¨m 1920, dù §¹i héi Tua vμ lμ mét trong nh÷ng thμnh viªn ®Çu 
tiªn s¸ng lËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p. 
Tõ 1923 ®Õn 1941 Ng−êi ho¹t ®éng chñ yÕu ë Liªn x« vμ Trung Quèc. 
- Hå ChÝ Minh ®· tham gia thμnh lËp nhiÒu tæ chøc c¸ch m¹ng nh−: 
VNTNCM§CH(1925), Héi liªn hiÖp c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc ë ¸ §«ng(1925) vμ chñ tr× Héi 
nghÞ hîp nhÊt c¸c tæ chøc cs trong n−íc ë H−¬ng C¶ng(HC) 
- 2/1941 Ng−êi vÒ n−íc trùc tiÕp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng. Ngμy 13/8/1942 Ng−êi sang Trung 
Quèc ngμy 2/9/1945 Ng−êi ®äc b¶n Tuyªn Ng«n §éc lËp. 
Ng−êi mÊt ngμy 2/9/1969. 
Câu 2 Trình bày ngắn gọn quan điểm sáng tác của HCM? 
1. Sáng tác văn chương là một hoạt động tinh thần phong phú phục vụ có hiệu quả 
cho sự nghiệp CM, nhàvăn phải góp phần vào nhiệm vụ đấu tranh và phát triển xã 
hội. Người khẳng định : 
2. Văn nghệ phải có tính chân thực : 
 - Người nghệ sĩ phải viết cho thực cho hay, phải phản ánh trung thực hiện thực và 
chú ý nêu gương tốt, phê phán cái xấu. Phải chú ý đến hình thức biểu hiện, tránh lối viết 
cầu kì xa lạ,ngôn ngữ phải trong sáng chọn lọc. 
Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 2 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
3. Người quan niệm văn chương trong thời đại CM phải coi quảng đại quần chúng 
là đối tượng phục vụ. Người nêu kinh nghiệm cho người cầm bút :“Viết cho ai?”,”Viết 
cái gì?”,”Viết để làm gì?”và “Viết như thế nào?” 
.Câu 3: Trình bày ngắn gọn di sản VH của HCM? 
 1.Văn chính luận : 
 Được viết ra với mục đích đấu tranh chính trị,nhằm tiến công trực diện kẻ thù, hoặc 
thể hiện những nhiệm vụ cách mạng trong từng thời điểm lịch sử. Tác phẩm : Bản án chế 
độ thực dân (1925),Tuyên ngôn độc lập (1945),Di chúc (1969). 
 2. Truyện và ký : 
 - Nổi bật hơn cả là các tác phẩm được viết ở Pháp vào những năm 20 của thế kỉ XX 
(1922 -1925). Đây thật sự là những sáng tác văn chương với trí tưởng tượng phong phú 
dựa vào những câu chuyện có thật, giọng văn hùng hồn, giọng điệu châm biếm sắc 
sảo,thâm thuý. Tác phẩm : Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922), Những trò lố hay là 
Varen và Phan Bội Châu (1925), Vi hành (1923), 
 - Ngoài truyện ngắn NAQ còn nhiều tác phẩm kí như : Nhật kí chìm tàu (1931),Vừa 
đi đường vừa kể chuyện(1963),. 
 3. Thơ ca : là lĩnh vực nổi bật với những tập thơ : 
 -Nhật kí trong tù(1942 – 1943) gồm 133 bài được viết trong thời kì bị bắt giam ở nhà 
tù Tưởng Giới Thạch 
 - Thơ Hồ Chí Minh (1967) : Gồm 86 bài trước và sau CMT8. 
 - Thơ chữ Hán Hồ Chí Minh (1990) : gồm 36 bài cổ thi thâm thuý mà phóng khoáng 
với nhiều đề tài. 
Câu 4 : Trình bày ngắn gọn phong cách nghệ thuật của HCM? 
1.Văn chính luận : Bộc lộ tư duy sắc sảo ,giàu tri thức văn hóa, gắn lí luận với thực 
tiễn, giàu tính luận chiến, vận dụng hiệu quả nhiều phương thức biểu hiện . 
2.Truyện – kí : Bút pháp chủ động sáng tạo, có khi là lối kể chuyện chân thật, tạo 
không khí gần gũi, có khi là giọng điệu sắc sảo, châm biếm thâm thúy và tinh tế, giàu 
chất trí tuệ và chất hiện đại. 
 3.Thơ ca : Nhiều bài cổ thi hàm súc uyên thâm, đạt chuẩn mực cao về nghệ thuật – 
thơ hiện đại vận dụng nhiều thể loại và phục vụ có hiệu quả cho nhiệm vụ CM. 
II. Tác giả Tố Hữu. 
 Câu 5: Tóm lược tiểu sử tác gia TH? 
1. TiÓu sö. 
 - Tè H÷u tªn khai sinh lμ NguyÔn Kim Thμnh. 
 - ¤ng sinh ngμy 04/10/1920 mÊt ngμy 09/12/2002. 
 - Quª ë Phï Lai, x· Qu¶ng Thä huyÖn Qu¶ng §iÒn tØnh Thõa Thiªn HuÕ. 
 + Gia thÕ: gia ®×nh nghÌo. 
 - Må c«i mÑ tõ n¨m 12 tuæi, häc tiÓu häc ë §μ N½ng, häc trung häc ë tr−êng Quèc Häc 
HuÕ. 
 - Quª h−¬ng ®ãng gãp phÇn quan träng vμo sù h×nh thμnh hån th¬ Tè H÷u: nói s«ng, 
phong c¶nh xø HuÕ, ®©y lμ vïng quª cã nÒn v¨n ho¸ phong phó, ®éc ®¸o. 
Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 3 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
 + Ho¹t ®éng chÝnh trÞ: 
 - N¨m 1936 ®ang häc ë tr−êng Quèc häc HuÕ, Tè H÷u bá häc vμ tham gia ®oμn 
TNCSHCM. 
 - N¨m 1938 Tè H÷u tham gia vμo §¶ng. 
 - Cuèi th¸ng 4/ 1939 Tè H÷u bÞ b¾t giam vμ bÞ ®μy ¶i qua nhiÒu nhμ lao t¹i c¸c tØnh 
miÒn trung vμ T©y Nguyªn. 
 - Th¸ng 3/1942 «ng v−ît ngôc §¾c Lay(Kom Tum), t×m ra Thanh Ho¸ tiÕp tôc ho¹t 
®éng c¸ch m¹ng. 
 - Th¸ng 8/1945, Tè H÷u lμm chñ tÞch uû ban khëi nghÜa HuÕ, vμ tõ ®ã «ng th−êng gi÷ 
nh÷ng chøc vô chñ chèt trong 2 cuéc kh¸ng chiÕn cho ®Õn n¨m 1986. 
 => ë Tè H÷u, con ng−êi nhμ th¬ vμ con ng−êi chÝnh trÞ lu«n thèng nhÊt chÆt chÏ. Sù 
nghiÖp th¬ g¾n liÒn víi sù nghiÖp c¸ch m¹ng, trë thμnh bé phËn cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng. 
¤ng ®−îc nhμ n−íc trao tÆng gi¶i th−ëng HCM vÒ v¨n häc nghÖ thuËt ®ît I n¨m 1996. 
 C©u 6: Tãm t¾t chÆng ®−êng th¬ TH vµ chøng minh r»ng th¬ TH g¾n lion víi nh÷ng 
mèc lich sö quan träng cña ®¾t n−íc? 
 Tè H÷u cã 5 tËp th¬, mçi tËp ®¸nh dÊu mét chÆng ®−êng ho¹t ®éng chÝnh trÞ, mét c¶m 
xóc riªng vÒ lÞch sö ho¹t ®éng cña §CSVN. 
 1. TËp" Tõ Êy". 
 §©y lμ tËp th¬ ®Çu tay cña Tè H÷u, lμ h×nh ¶nh ng−êi thanh niªn, bøc tranh x· héi tõ 
1937 ®Õn 1946. 
 - TËp th¬ gåm 3 phÇn: 
 + "M¸u löa": gåm nh÷ng bμi th¬ s¸ng t¸c trong mÆt trËn D©n Chñ. Nhμ th¬ c¶m th«ng 
s©u s¾c víi cuéc sèng c¬ cùc cña nh÷ng ng−êi nghÌo khæ trong x· héi, ®ång thêi kh¬i 
dËy ë hä ý chÝ ®Êu tranh vμ niÒm tin vμo t−¬ng lai. 
 + "XiÒng xÝch": Gåm nh÷ng s¸ng t¸c trong nhμ lao lín ë Trung Bé vμ T©y Nguyªn, ®ã 
lμ t©m t− cña mét ng−êi trÎ tuæi tha thiÕt yªu ®êi vμ kh¸t khao tù do, lμ ý chÝ kiªn c−êng 
cña ng−êi chiÕn sÜ quyÕt t©n tiÕp tôc ®Êu tranh ngay trong nhμ tï. §©y lμ phÇn cã gi¸ trÞ 
nhÊt trong tËp "Tõ Êy". 
 + "Gi¶i phãng": Gåm nh÷ng bμi th¬ t¸c gi¶ viÕt tõ khi v−ît ngôc ®Õn nh÷ng ngμy ®Çu 
gi¶i phãng vÜ ®¹i cña toμn d©n téc. ThÓ hiÖn niÒm vui cña ng−êi tï vÒ víi ho¹t ®éng chiÕn 
®Êu cña m×nh. 
 => Gi¸ trÞ ®Æc s¾c cña tËp "Tõ Êy" lμ ë chÊt men say lÝ t−ëng, chÊt l·ng m¹n trong trÎo, 
t©m hån nh¹y c¶m, s«i næi, trÎ trung cña c¸i t«i tr÷ t×nh míi. 
 2. TËp" ViÖt B¾c". 
 Gåm nh÷ng bμi th¬ ®−îc s¸ng t¸c trong giai ®o¹n kh¸ng chiÕn chèng TDP (1947-
1954). 
 - Tè H÷u ®· miªu t¶ vμ ngîi ca anh vÖ quèc qu©n, bμ mÑ n«ng d©n, chÞ phô n÷, em liªn 
l¹c... Nhμ th¬ ngîi ca §¶ng vμ B¸c. 
 - NhiÒu t×nh c¶m lín ®−îc thÓ hiÖn s©u ®Ëm: 
 + T×nh qu©n d©n. 
 + TiÒn tuyÕn víi hËu ph−¬ng. 
Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 4 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
 + MiÒn xu«i víi miÒn ng−îc. 
 + C¸n bé víi quÇn chóng. 
 + Nh©n d©n víi l·nh tô... 
 TËp th¬ kÕt thóc b»ng nh÷ng lêi hïng ca vang déi ph¶n ¸nh khÝ thÕ chiÕn th¾ng hμo 
hïng cña d©n téc trong giê phót lÞch sö. 
 3. TËp "Giã léng"(1955-1961). 
 - Nhμ th¬ h−íng vÒ qu¸ khø ®Ó thÊm thÝa nçi ®au khæ cña cha «ng, c«ng lao cña nh÷ng 
thÕ hÖ ®i tr−íc më ®−êng, tõ ®ã ghi s©u ©n t×nh c¸ch m¹ng. 
 - Cuéc sèng míi ë miÒn B¾c thùc sù lμ mét ngμy héi lín, nh×n vμo ®©u còng thÊy trμn 
®Çy søc sèng vμ niÒm vui. 
 - §Êt n−íc ®au nçi ®au chia c¾t, th¬ Tè H÷u thÓ hiÖn t×nh c¶m thiÕt tha, s©u nÆng víi 
miÒn Nam ruét thÞt. 
 4. "Ra trËn" (1962-1971). 
 - Lμ nh÷ng bμi th¬ ra ®êi trong cao trμo c¶ n−íc chèng MÜ. Chñ nghÜa anh hïng c¸ch 
m¹ng ®−îc tËp trung ca ngîi ®Ó ®Èy m¹nh niÒm tin chiÕn th¾ng. 
 - Nh÷ng bμi th¬ chÝnh : TiÕng h¸t xu©n sang(1965); Xu©n 69; MÑ Suèt; TrÇn ThÞ LÝ; 
NguyÔn V¨n Trçi; Anh gi¶i phãng qu©n. . . 
 5. "M¸u vµ hoa" (1972-1977). 
 Víi nh÷ng bμi th¬ nh−: Xin göi miÒn Nam; ViÖt Nam m¸u vµ hoa; N−íc non ngµn dÆm 
. . . . ®−îc xem nh− lμ b¶n tæng kÕt vÒ Tæ quèc ViÖt Nam anh hïng. 
 * Th¬ Tè H÷u tõ n¨m 1978 trë l¹i ®©y ®−îc tËp hîp trong 2 tËp: "Mét tiÕng ®ên"(1992) 
vμ :"Ta víi ta"(1999). Lμ 2 tËp th¬ ®¸nh dÊu b−íc chuyÓn biÕn míi trong th¬ Tè H÷u. Tè 
H÷u t×m ®Õn víi nh÷ng chiªm nghiÖm mang tÝnh phæ qu¸t vÒ cuéc ®êi vμ con ng−êi. Th¬ 
Tè H÷u vÉn kiªn ®Þnh thÓ hiÖn niÒm tin vμo lÝ t−ëng vμ con ®−êng c¸ch m¹ng, tin vμo ch÷ 
nh©n lu«n to¶ s¸ng ë mçi con ng−êi. 
 C©u7: Nh÷ng nÐt chÝnh trong phong c¸ch nghÖ thuËt th¬ Tè H÷u. 
 * VÒ néi dung, th¬ Tè H÷u mang tÝnh chÊt tr÷ t×nh chÝnh trÞ s©u s¾c. 
 - Con ®−êng th¬ cña Tè H÷u b¾t ®Çu ®óng lóc víi sù gi¸c ngé c¸ch m¹ng cña nhμ th¬. 
 - C¸i t«i tr÷ t×nh trong th¬ Tè H÷u tõ buæi ®Çu lμ c¸i t«i chiÕn sÜ, c¸i t«i c«ng d©n, cμng 
vÒ sau chñ yÕu lμ c¸i t«i nh©n danh cña §¶ng, nh©n danh céng ®ång d©n téc. 
 * Th¬ Tè H÷u mang ®Ëm tÝnh sö thi. 
 - Nh©n vËt tr÷ t×nh trong th¬ Tè H÷u lμ nh÷ng con ng−êi ®¹i diÖn cho nh÷ng phÈm chÊt 
cña giai cÊp, d©n téc, thËm chÝ mang tÇm vãc cña lÞch sö vμ thêi ®¹i. 
 - Th¬ Tè H÷u tËp trung thÓ hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cèt yÕu cña ®êi sèng c¸ch m¹ng vμ vËn 
mÖnh d©n téc. C¶m høng cña Tè H÷u chñ yÕu lμ c¶m høng lÞch sö d©n téc chø kh«ng ph¶i 
lμ c¶m høng thÕ sù, cμng kh«ng ph¶i lμ c¶m høng ®êi t−. C¶m høng cña Tè H÷u chñ yÕu 
lμ h−íng vÒ t−¬ng lai, ®Æt niÒm tin vμo sù th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng, kh¬i dËy niÒm vui vμ 
lßng say mª víi con ®−êng c¸ch m¹ng. Con ®−êng th¬ Tè H÷u lμ con ®−êng cña ®êi sèng 
c¸ch m¹ng cña sù nghiÖp chung. Næi bËt trong th¬ Tè H÷u lμ vÊn ®Ò vËn mÖnh d©n téc, 
céng ®ång chø kh«ng ph¶i vÊn ®Ò sè phËn c¸ nh©n. 
 * Th¬ Tè H÷u cã giäng ®iÖu riªng rÊt dÔ nhËn ra. 
 §ã lμ giäng ®iÖu t©m t×nh ngät ngμo, lμ tiÕng nãi cña t×nh th−¬ng mÕn. 
 * Th¬ Tè H÷u giµu tÝnh d©n téc. 
Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 5 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
 - VÒ néi dung: th¬ Tè H÷u ®· ph¶n ¸nh ®Ëm nÐt h×nh ¶nh con ng−êi ViÖt Nam, Tæ 
quèc ViÖt Nam trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng, ®· ®−a nh÷ng t− t−ëng, t×nh c¶m c¸ch m¹ng hoμ 
nhËp vμ tiÕp nèi truyÒn thèng tinh thÇn, t×nh c¶m, ®¹o lÝ cña d©n téc. 
 - VÒ nghÖ thuËt: Tè H÷u sö dông ®a d¹ng c¸c thÓ th¬, nh−ng ®Æc biÖt thμnh c«ng trong 
c¸c thÓ th¬ truyÒn thèng. 
 Ng«n ng÷: Tè H÷u dïng lèi nãi, tõ ng÷ quen thuéc víi d©n téc. 
 Nh¹c ®iÖu: thÓ hiÖn chiÒu s©u tÝnh d©n téc cña nghÖ thuËt th¬ Tè H÷u. Tè H÷u cã biÖt 
tμi trong viÖc sö dông c¸c tõ l¸y, dïng vÇn vμ phèi hîp c¸c thanh ®iÖu . . . , kÕt hîp víi 
nhÞp th¬ t¹o 
nªn nhÞp ®iÖu phong phó cña c¸c c©u th¬. 
T¸c gi¶ lç tÊn 
C©u 8:Em hãy trình bày những nét chính về cuộc đời và nghệ thuật của tác giả Lỗ 
Tấn . Con đường chọn nghề của Lỗ Tấn có gì đáng chú ý ? 
+ Tªn thËt lμ Chu Thô Nh©n(1881-1936), ¤ng lμ nhμ v¨n c¸ch m¹ng lçi l¹c cña Trung 
Quèc thÕ kØ XX. “Tr−íc Lç tÊn cha  ... óng ta ph¶i triÓn khai c¸c 
ch−¬ng tr×nh ch¨m sãc toµn diÖn ë kh¾p mäi n¬i). 
=> NhËn xÐt: NghÖ thuËt lËp luËn chÆt chÏ cã søc thuyÕt phôc. 
3. Néi dung kªu gäi phßng chèng HIV/AIDS 
+ T¸c gi¶ ®· ®Æc biÖt nhÊn m¹nh : 
“ThËm chÝ chóng ta cßn bÞ chËm h¬n n÷a vÒ tiÕn ®é hoμn thμnh c¸c môc tiªu nÕu sù k× 
thÞ vμ ph©n biÖt ®èi xö vÉn tiÕp tôc diÔn ra ®èi víi nh÷ng ng−êi bÞ HIV/AIDS”. 
+ Tõ ®©y cã thÓ thÊy : t¸c gi¶ lμ mét con ng−êi cã tr¸i tim nh©n hËu, chan chøa yªu 
th−¬ng, mét tÊm lßng nh©n ®¹o s©u s¾c, ë «ng cã tÇm nh×n s©u réng ®èi víi sù vËn 
®éng kh«ng ngõng cña sù sèng, lu«n quan t©m ®Õn vËn mÖnh cña lêi ng−êi h¬n bao 
giê hÕt, mét con ng−êi sèng v× c«ng viÖc v× sù æn ®Þnh tèt ®Ñp cña toμn nh©n lo¹i. 
+ Bμi v¨n cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ bëi : 
- Sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a yÕu tè chÝnh luËn víi giäng v¨n tr÷ t×nh thÊm ®−îm t×nh 
c¶m, c¶m xóc. 
- C¸ch lËp luËn chÆt chÏ, ®¸ng tin cËy khi t¸c gi¶ lÇn l−ît ®iÓm l¹i h×nh h×nh ®· qua, 
thùc tr¹ng cña HIV/AIDS vμ h−íng tíi kªu gäi mäi ng−êi h·y s¸t c¸nh ®Ó chèng 
HIV/AIDS bëi “Cuéc chiÕn chèng l¹i HIV/AIDS b¾t ®Çu tõ chÝnh c¸c b¹n”. 
4. Søc lay ®éng cña th«ng ®iÖp 
+ C¸c c©u v¨n c¶m ®éng nh− : 
- “H·y ®õng ®Ó mét ai cã ¶o t−ëng r»ng chóng ta cã thÓ b¶o vÖ ®−îc chÝnh m×nh b»ng 
c¸ch dùng lªn c¸c b−íc rμo ng¨n c¸ch gi÷a chóng ta vμ hä. Trong thÕ giíi AIDS khèc 
liÖt nμy kh«ng cã kh¸i niÖm chóng ta vμ hä. Trong thÕ giíi ®ã, im lÆng ®ång nghÜa víi 
c¸i chÕt. 
- “H·y cïng t«i giËt ®æ c¸c thμnh luü cña sù im lÆng, k× thÞ vμ ph©n biÖt ®èi xö bao v©y 
quanh bÖnh dÞch nμy”. 
+ §ã lμ nh÷ng c©u v¨n gi¶n dÞ, ch©n thμnh thiÕt tha thÓ hiÖn t©m huyÕt cña ng−êi viÕt. 
Trong cuéc sèng chØ cã t×nh th−¬ng ch©n thμnh míi nÝu gi÷ con ng−êi ta khái r¬i vμo 
c¸i xÊu, c¸i ¸c, n©ng ®ì con ng−êi khi lÇm lçi, tiÕp søc cho hä v÷ng b−íc, tù tin trªn 
®−êng ®êi. §èi víi nh÷ng ng−êi bÞ bÖnh HIV cμng rÊt cÇn cã t×nh th−¬ng, sù quan t©m 
®éng viªn an ñi cña mäi ng−êi. ChØ khi tÊt c¶ mäi ng−êi cïng lªn tiÕng ®Ó chèng l¹i 
HIV/AIDS th«ng c¶m, sÎ chia víi nh÷ng ng−êi bÊt h¹nh lóc Êy cuéc sèng míi thËt sù 
dÔ chÞu, cã ý nghÜa thay v× sù dÌ dÆt im lÆng v« Ých. 
Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 58 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
+ Bμi häc cho viÖc lμm v¨n nghÞ luËn cã thÓ lμ : 
- LËp luËn chÆt chÏ l«-gÝc 
- DÉn chøng thuyÕt phôc, s¸t thùc 
- ThÓ hiÖn t− t−ëng, t×nh c¶m, quan ®iÓm cña m×nh mét c¸ch râ rμng. 
- Lêi v¨n trong s¸ng, giμu søc thuyÕt phôc. 
5. Gi¸ trÞ cña b¶n th«ng ®iÖp 
+ Khi ®¹i dÞch HIV/AIDS qua ®i th× b¶n th«ng ®iÖp nμy vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ v× : 
- B¶n th«ng ®iÖp mang gi¸ trÞ cuéc sèng cao. 
- ë bÊt k× thêi ®¹i nμo, ë ®©u, vÊn ®Ò søc khoÎ con ng−êi vÉn ®−îc ®Æt lªn hμng ®Çu. 
- B¶n th«ng ®iÖp sÏ m·i lμ bμi häc nh¾c nhë con ng−êi ta ph¶i sèng sao cho lμnh m¹nh 
kh«ng sa ng· vμo c¸c tÖ n¹n x· héi. 
- §Ò phßng lu«n lμ yÕu tè quan träng h¬n chèng HIV/AIDS qua ®i nh−ng nã vÉn cã thÓ 
quay trë l¹i. 
- B¶n th«ng ®iÖp cßn cã gi¸ trÞ nh©n v¨n s©u s¾c, nh¾c nhë mçi con ng−êi vÒ ®¹o lμm 
ng−êi lμ ph¶i biÕt yªu th−¬ng quan t©m gióp ®ì lÇn nhau. 
III. Tæng kÕt 
1. Qua b¶n th«ng ®iÖp, C«-phi An-nan cho chóng ta thÊy phßng chèng HIV/AIDS lμ 
mèi quan t©m hμng ®Çu cña toμn nh©n lo¹i, nh÷ng cè g¾ng cña con ng−êi vÉn ch−a ®ñ. 
V× vËy t¸c gi¶ thiÕt tha kªu gäi c¸c quèc gia, toμn thÓ nh©n d©n trªn thÕ giíi h·y s¸t 
c¸nh bªn nhau ®Ó cïng lËt ®æ thμnh tr× cña sù im lÆng, v× thÞ vμ ph©n biÖt ®èi xö víi 
nh÷ng ng−êi bÞ HIV/AIDS. 
2. B¶n th«ng ®iÖp cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ v× ®· diÔn ®¹t ®−îc nh÷ng suy nghÜ vμ 
c¶m xóc cña mét con ng−êi cã tÊm lßng nh©n ®¹o, cã tÇm nh×n réng lín vμ lu«n quan 
t©m s©u s¾c ®Õn vËn mÖnh cña loμi ng−êi. 
PhÇn III 
C©u hái d¹ng 3 ®iÓm nghÞ luËn x∙ héi 
Mét sè ®iÓm cÇn chó ý: 
- Bố cục trong bài văn nghị luận 
Một bài văn nghị luận phải có ba phần: mở bài, thân bài, kết bài. Ba phần trên phải thống 
nhất , có quan hệ chặt chẽ với nhau. 
 Phần mở bài nhằm thông báo chính xác , ngắn gọn vấn đề cần nghị luận, hướng người 
đọc, người nghe vào nội dung cần bàn luận một cách tự nhiên, gợi sự hứng thú đối với 
người đọc đối với vấn đề cần bàn luận . 
 Thân bài là phần chính của bài viết. Nội dung cơ bản của phần thân bài là triển khai vấn 
đè thành các luận điểm , luận cứ bằng các cách lập luận thích hợp. 
 Giữa các đoạn trong bài phải có sự chuyển ý, phải cách nhau bằng một dấu chấm xuống 
dòng và một chỗ thụt đầu dòng. 
Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 59 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
 Kết bài thông báo về sự kết thúc của việc trình bày vấn đề , nêu đánh giá khái quát của 
người viết về những khía cạnh nổi bật nhất của vấn đề; gợi liên tưởng sâu sắc hơn, rộng 
hơn. ) 
 - Diễn đạt trong văn nghị luận: 
 Diễn dạt cần chặt chẽ, thuyết phục cả về lí trí và tình cảm. Muốn vậy, cần dùng từ, 
viết câu chính xác, linh hoạt; giọng văn chủ yếu là trang trọng, nghiêm túc nhưng cần chú 
ý thay đổi 
giọng văn sao cho sinh động thích hợp với nội dung biểu đạt; sử dụng các phép tu từ về 
từ và về câu một cách hợp lí. 
I. NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG ĐẠO LÝ 
 Kiểu bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí và cách làm. 
a) Đối tượng được đưa ra nghị luận là một tư tưởng, đạo lí. Không phải là một hiện 
tượng đời sống xã hội, cũng không phải là một vấn đề văn học. 
Thường được phát biểu ngắn gọn, cô đọng, khái quát nhất. 
b) Cách xây dựng văn bản nghị luận này gồm các bước sau : 
Thứ nhất, giới thiệu vấn đề đưa ra bàn luận. 
Thứ hai, giải thích tư tưởng, đạo lí cần nghị bàn (nêu các khía cạnh nội dung của tư 
tưởng, đạo lí này). 
Thứ ba, phân tích, chứng minh, bình luận các khía cạnh ; bác bỏ, phê phán những 
sai lệch liên quan. 
Thứ tư, khẳng định chung, nêu ý nghĩa, liên hệ, rút ra bài học nhận thức và hành 
động. 
§Ò kiÓm tra: 
1. “ LÝ t−ëng lμ ngän ®Ìn chØ ®−êng. Kh«ng cã lÝ t−ëng th× kh«ng cã ph−¬ng 
h−íng kiªn ®Þnh, mμ kh«ng cã ph−¬ng h−íng th× kh«ng cã cuéc 
sèng”(LÐp t«n- x t«i). Anh (chÞ) hiÓu c©u nãi Êy nh− thÕ nao vμ cã suy 
nghÜ gi trong qua tr×nh phÊn dÊu tu d−ìng lÝ t−ëng cña m×nh? 
2. Gít nhËn ®inh: “Mét con ng−êi lμm sao cã thÓ nhËn thøc ®−îcchÝnh m×nh. 
§ã kh«ng ph¶i lμ viÖc cña t− duy mμ lμ viÖc cña thùc tiÔn. H·y ra søc thùc 
hiÖn bæn phËn cña m×nh, lóc ®ã b¹n lËp tøc hiÓu ®−îc gi¸ trÞ cña chÝnh 
m×nh”. 
H·y nªu suy nghÜ vμ c¸ch hiÓu cña anh ( chi) vÒ nhËn ®Þnh trªn? 
3. B¸c Hå d¹y: “ Chóng ta ph¶i thùc hiÖn ®øc tÝnh trong sacgj, chÊt ph¸c, 
h¨ng h¸i, cÇn kiÖm, xãa bæ hÕt nh÷ng vÕt tÝch n« leejtrong t− t−ëng vμ 
hμnh ®äng”.Anh (chÞ) hiÓu vμ suy nghÜ g× vÒ lêi d¹y cña B¸c? 
Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 60 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
4. “ D©n téc ta chñ yÕu sèng b»ng t×nh th−¬ng”(TiÕn b−íc d−íi l¸ cê vÎ vang 
cña §¶ng – Lª DuÈn). Anh (chÞ) hiÓu vμ cã suy nghÜ g× vÒ lêi nhËn ®Þnh 
trªn? 
5. “ Häc ®Ó biÕt, häc ®Î lμm, häc ®Ó chung sèng, häc ®Ò tù kh¼ng ®inh 
m×nh”(UNESCO). Anh (chÞ) hiÓu vμ cã suy nghÜ g× vÒ lêi nhËn ®Þnh trªn? 
6. “ §−êng ®i khã kh«ng ph¶i v× ng¨n s«ng c¸ch nói mμ khã v× lßng ng−êi 
ng¹i nói e s«ng”( NguyÔn B¸ Häc). Anh (chÞ) hiÓu vμ cã suy nghÜ g× vÒ lêi 
nhËn ®Þnh trªn? 
Gîi ý: 
1. 
- Gi¶i thÝch t− t−ëng lμ g×( ®iÒu cao c¶ nhÊt, ®Ñp ®Ï nhÊt, trë thμnh lÏ soongsmaf 
ng−êi ta mong −íc vμ phÊn ®Êu thùc hiÖn). 
- T¹i sao kh«ng cã lÝ t−ëng th× kh«ng cã ph−¬ng h−íng: 
+ Kh«ng cã môc tiªu phÊn ®Êu cô thÓ. 
+ ThiÕu ý v−¬n lªn ®Ó giμnh ®iÒu cao c¶. 
+ Kh«ng cã lÏ sèng th× cuéc sèng trë lªn mê nh¹t v« vÞ. 
- T¹i sao kh«ng cã ph−¬ng h−íng th× kh«ng cã cuéc sèng: 
+ Kh«ng cã khuynh h−íng phÊn ®Êu th× cuéc sèng con ng−êi sÏ tÎ nh¹t, sèng v« vÞ, 
kh«ng cã ý nghÜa, sèng thõa. 
+ Kh«ng cã ph−¬ng h−íng th× cuéc sèng con ng−êi gièng nh− ng−êi lÇn buuwowcsc 
trong ®ªm tèi khong nh×n thÊy ®−êng. 
+ Kh«ng ph−¬ng h−íng th× hμnh ®éng con ng−êi sÏ mï qu¸ng, nhiÒu khi sa vμo vång téi 
lçi( dÉn chøng). 
- Suy nghÜ nh− thÕ nμo? 
+ VÊn ®Ì cÇn b×nh luËn: Con ng−êi ph¶i sèng cã lÝ t−ëng. 
+ VÊn ®Ò ®Æt ra hoμn toμn ®óng. 
+ Mæ réng: 
*Phª ph¸n nh÷ng ng−êi sèng kh«ng cã lÝ t−ëng. 
* LÝ t−ëng cña thanh niªn ngμy nay lμ g×? 
* LÇm thÕ nμo ®Ó sèng cã lÝ t−ëng. 
+ Nªu ý nghÜa cña c©u nãi. 
§Ò 2. 
- HiÓu c©u níi Êy nh− thÕ nμo? 
+ ThÕ nμo lμ nhËn thøc? 
Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 61 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
+ T¹i sao con ng−êi kh«ng thÓ nhËn thøc ®−îc chÝnh m×nh, l¹i ph¶i qua thùc tiÔn: 
• Thùc tiÔn lμ kÕt qu¶ ®Ó ®¸nh gi¸, xem xÐt mét con ng−êi. 
• Thùc tiÔn còng lμ c¨n cø ®Ó thö th¸ch con ng−êi. 
• Nãi nh− Gít “ Mäi lÝ thuyÕt chØ lμ mμu x¸m, cßn c©y cèi m·i m·i xanh t−¬i”. 
- Suy nghÜ: 
+ Vên ®Ì b×nh luËn lμ: Vai trß thùc tiÔn nhËn thøc cña con ng−êi. 
+ Kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ì ®óng 
+ Më réng: 
• NhËn thøc trong häc tËp, chon nghÒ nghiÖp 
• Trong thμnh c«ng còng nh− thÊt b¹i, con nguwowifbieets rót ra nhËn thøc cho 
m×nh, ph¸t huy chç m¹nh. 
+ Nªu ý nghÜa nhËn ®Þnh cña Gít 
§Ò 3. 
- HiÓu c©u nãi Êy nh− thÕ nμo? 
+ Gi¶i thÝch c¸c kh¸i niÖm: 
• ThÕ nμo lμ ®øc tÝnh troing s¹ch? 
• ThÕ nμo lμ chÊt ph¸c? 
• ThÕ nμo lμ h¨ng h¸i. 
• ThÕ nμo lμ ®øc tÝnh cÇn kiÖm 
+ T¹i sao con ng−êi ph¶i cã c¸c ®øc tÝnh Êy? 
• §©y lμ nh÷ng ®øc tÝnh quan träng cña con g−êi. 
• Nh÷ng ®øc tÝnh Êy lμm nªn ng−êi cã Ých. 
- Suy nghÜ: 
+ VÊn ®Ò cÇn b×nh luËn lμ g×? 
+ Kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ì ®óng 
+ Më réng. 
• Lμm thÕ nμo ®Ó rÌn luyÖ nh÷ng ®øc tÝnh B¸c nªu vμ xãa bá t− t−ëng, hμnh ®éng n« 
lÖ. 
• Phª phÊn nh÷ng biÓu hiÖn sai. 
+ Nªu ý nghÜa vÉn ®Ò. 
II. NGHỊ LUẬN VỀ MỘT HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 
. Cách làm một bài nghị luận về một hiện tượng đời sống 
Đề cương ôn thi tốt nghiệp THPT năm học 2009 - 2010  
 GV: Nguyễn Văn Việt 62 Tổ ngữ văn trường THPT Bình Sơn 
- Nghị luận về một hiện tượng đời sống là bàn về một hiện tượng có ý nghĩa đối 
với xã hội. 
- Bài nghị luận cần nêu rõ hiện tượng, phân tích các mặt đúng - sai, lợi - hại, chỉ ra 
nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến của người viết. 
- Ngoài việc vận dụng các thao tác lập luận phân tích so sánh, bác bỏ, bình luận 
người viết cần diễn đạt giản dị ngắn gọn, sáng sủa nhất là phần nêu cảm nghĩ của riêng 
mình. 
1. T×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−¬ng sèng vμ tr¸ch nhiÖm cña ng−êi d©n. 
2. Tin häc víi thanh niªn. 
3. Anh chÞ cã suy nghÜ g× vμ hμnh ®éng nh− thÕ nao vÒ t×nh h×nh tai n¹n giao th«ng hiÖn 
nay. 
4. Anh chi cã suy nghÜ g× vμ hμnh ®éng nh− thÕ nμo tr−íc hiÓm häa cña c¨n bÖnh 
HIV/AIDS? 
6. M«i tr−êng sèng ®ang bÞ hñy ho¹i. 
Dμn ý mét sè ®Ò. 
§Ò 2. 
- Vai trß cña tin häc ®èi víi thanh niªn ®−îc thÓ hiÖn nh− thÕ nμo? 
+ Cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc cho tuæi trÎ... 
+ Nã më ®−êng vμo khoa häc hiªn ®¹i. 
+ Phôc vô kÞp thêi nhanh nh¹y 
- Suy nghÜ vÒ tr¸ch nhiÖm cña thanh niªn : 
+ §Õn víi tin häc lμ yªu cÇu quan träng. 
+ Thanh niªn ph¶i thμnh th¹o vÒ tin häc. 
+ Tin häc më ®−êng nh−ng chØ víi ai say x−a t×m tßi, nghiªn cøu s¸ng t¹o. 
- ý nghÜa cña tin häc ®èi víi ®êi sèng con ng−êi: 
+ Víi mäi ng−êi. 
+ Víi thanh niªn . 
+ NhÊt lμ trong thêi k× héi nhËp. 
Hết 
Chúc các em thành công