Đề cương ôn thi tốt nghiệp lớp 12 phần nghị luận xã hội

ĐỀ CƯƠNG ÔN THI TỐT NGHIỆP LỚP 12
PHẦN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
I. NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG ĐẠO LÍ
1. Lí thuyết
1.1. Khái niệm
 	Tư tưởng đạo lí là kiểu bài nghị luận bao gồm các vấn đề về nhận thức (lí tưởng, mục đích sống); tâm hồn, tính cách ( lòng yêu nước, lòng nhân ái, vị tha, bao dung, độ lượng, tính trung thực, chăm chỉ, cần cù, hòa nhã, khiêm tốn, thói ích kỷ, bao hoa, vụ lợi...); về quan hệ gia đình (tình mẫu tử, anh em...); về quan hệ xã hội (tình đồng bào, tình thầy trò, tình bạn...); về cách ứng xử, hành động mỗi người trong cuộc sống..
1.2. Các thao tác thường sử dụng: Giải thích, phân tích, chứng minh, so sánh, bác bỏ, bình luËn. 
1.3. Cách làm bài
 - Giới thiệu tư tưởng, đạo lí cần bàn luận.
 - Phân tích những mặt đúng, bác bỏ những biểu hiện sai lệch có liên quan đến vấn đề bàn luận.
 - Nêu ý nghĩa, rút ra bài học nhận thức và hành động về tư tưởng đạo lí.
1.4. Yêu cầu hành văn
 - Diễn đạt chuẩn xác, mạch lạc, bố cục rõ ràng.
 - Có thể dùng biện pháp tu từ và yếu tố biểu cảm nhưng cần phải phù hợp.
2. Thực hành: Hướng dẫn HS khảo sát từng dạng đề cụ thể (trong SGK, SGV, sách tham khảo...) theo trình tự các bước nêu ở bên dưới:
§Ò 1: (Anh,Chị) viết đoạn văn không quá 400 từ bàn về câu thơ “Ôi sống đẹp là thế nào hỡi bạn?” (“Một khúc ca” – Tố Hữu).
1. Tìm hiểu đề
 - Kiểu bài: NL về một tư tưởng, đạo lí. 
-  Nội dung: Vấn đề "sống đẹp" trong đời sống của mỗi con người.
- Thao tác lập luận: phối hợp các thao tác giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận.
+ Giải thích (sống đẹp)
+ Phân tích (các khía cạnh của biểu hiện sống đẹp)
+ Chứng minh, bình luận (nêu những tấm gương người tốt, phê phán lối sống ích kỷ, vô trách nhiệm, thiếu nghị lực)...
 - Phạm vi dẫn chứng: Dẫn chứng thực tế trong cuộc sống. Có thể dẫn chứng thêm thơ văn để bài viết sinh động.
2. Lập dàn ý
a. Mở bài: giới thiệu câu thơ và nêu tư tưởng chung của câu thơ.
 Trong “Một khúc ca”, Tố Hữu viết “¤i sống đẹp là thế nào hỡi bạn?” – câu thơ khiến người đọc phải suy nghĩ, trăn trở để tìm ra câu trả lời thỏa đáng.
b. Thân bài
 - Giải thích thế nào là sống đẹp? “Sống đẹp” là gì? Có nhiều cách lý giải nhưng tựu trung lại: “sống đẹp” là cách sống đạt chuẩn mực cao của xã hội, được mọi người ngưỡng mộ.
 - Phân tích các khía cạnh biểu hiện của lối sống đẹp. 
 + Biểu hiện của “sống đẹp” khá phong phú. Trước hết, “sống đẹp” phải gắn với lý tưởng cao đẹp. Lý tưởng có thể thay đổi theo từng hoàn cảnh lịch sử những cái cốt lõi của nó là phải vì dân vì nước. lý tưởng là ngọn đèn soi đường giúp con người có mục đích sống đúng đắn.
 + Người “sống đẹp” phải là người có tâm hồn, tình cảm lành mạnh, biết yêu thương những người thân yêu trong gia đình, rộng hơn là yêu nhân dân, đất nước. Biết cảm thông, chia sẻ với những hoàn cảnh éo le, bất hạnh.
 + Không thể “sống đẹp” nếu không có một bộ óc hiểu biết cùng một cơ thể khỏe mạnh. Kiến thức và sức khỏe cũng là một điều kiện cần thiết để con người có thể đạt tới chuẩn mực của “sống đẹp”.
 + “Sống đẹp” phải gắn với những hành động đúng đắn, tích cực vì hành động là biểu hiện cụ thể nhất, dễ thấy nhất của “sống đẹp”. Lý tưởng mà xa rời hành động thì lý tưởng sẽ trở nên vô nghĩa.
 - Giới thiệu một số tấm gương sống đẹp trong đời sống, trong văn học.
 Có nhiều tấm gương “sống đẹp”. Trong lịch sử dân tộc, những người đã cống hiến cả cuộc đời mình cho đất nước, nhân dân như: Hai Bà Trưng, Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi, Phan Bội Châu, Hồ Chí Minh  Trong xã hội hiện tại của chúng ta cũng có biết bao nhiêu tấm gương sống đẹp: anh thanh niên Trần Hữu Ân một mình nuôi hai bà mẹ bị ung thư, cô bé Lê Thanh Thúy (công dân tiêu biểu của Thành phố Hồ Chí Minh năm 2007) trong những ngày cuối cùng chiến đấu với bệnh ung thư vẫn tổ chức những hoạt động từ thiện cho bệnh nhi ở bệnh viện ung bướu.
 - “Sống đẹp” còn đồng nghĩa với việc con người cần phải biết đấu tranh với cái ác, cái xấu, với lối sống “không đẹp” như: trộm cướp, hút chích, ma túy  tồn tại nhan nhản trong xã hội. Phải biết đấu tranh với thói quen nói tục, chửi thề, bệnh thành tích, sự thiếu trung thực trong học tập và thi cử của học sinh, sinh viên.
 - Phê phán những quan niệm và lối sống không đẹp trong đời sống.
 - Xác định phương hướng và biện pháp phấn đấu để có thể sống đẹp.
àTóm lại, “sống đẹp” là cách sống mà mọi người nên hướng tới. Để “sống đẹp”, học sinh cần phải nổ lực học tập, rèn luyện, phải nuôi dưỡng trong tâm hồn những t×nh cảm cao đẹp cũng như biết đấu tranh với cái ác, cái xấu tồn tại xung quanh mình.
c. Kết luận 
- Khẳng định ý nghĩa của cách sống đẹp.
- Rút ra bài học và phương châm sống cho bản thân.
§Ò 2: Suy nghĩ của anh (chị) về đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”.
1. Tìm hiểu đề:
 - Kiểu bài: NL về một tư tưởng, đạo lí.
 - Nội dung: nêu suy nghĩ về câu tục ngữ “Uống nước nhớ nguồn”.
 - Thao tác lập luận: phối hợp các thao tác giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận.
 - Tư liệu: kiến thức cuộc sống thực tế, sách báo 
2. Lập dàn ý:
a. Mở bài: Giới thiệu câu tục ngữ và nêu tư tưởng chung của câu tục ngữ.
b. Thân bài:
 - Giải thích câu tục ngữ.
 - Nhận định, đánh giá.
 + Câu tục ngữ nêu đạo lí làm người.
 + Câu tục ngữ khẳng định truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
 + Câu tục ngữ khẳng định một nguyên tắc đối nhân, xử thế.
 + Câu tục ngữ nhắc nhở trách nhiệm của mọi người đối với dân tộc.
 - Câu tục ngữ thể hiện một trong những vẻ đẹp văn hoá của dân tộc Việt Nam.
 - Truyền thống đạo lí tốt đẹp thể hiện trong câu tục ngữ tiếp tục được kế thừa và phát huy trong cuộc sống hôm nay.
c. Kết bài: 
 - Khẳng định một lần nữa vai trò to lớn của truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”.
 - Rút ra bài học và phương châm sống cho bản thân.
§Ò 3: Hãy phát biểu ý kiến của mình về mục đích học tập do UNESCO đề xướng: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình”.
1. Tìm hiểu đề:
 - Kiểu bài: NL về một tư tưởng, đạo lí.
 - Nội dung: nêu suy nghĩ về mục đích học tập do UNESCO đề xướng: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình”.
 - Thao tác lập luận: phối hợp các thao tác giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận.
 - Tư liệu: kiến thức cuộc sống thực tế, sách báo 
2. Lập dàn ý:
a. Mở bài: giới thiệu ý kiÕn và nêu ý nghĩa cña câu nói ®ã.
b. Thân bài: 
 - Giải thích câu nãi: Mục đích học tập của học sinh, sinh viên thời nay:
 + Học để biết: Tiếp thu kiến thức. Bởi vì con người có thông minh, uyên bác đến đâu thì kiến thức cá nhân vẫn chỉ là hữu hạn còn kiến thức nhân loại thì vô hạn. Muốn “biết” nhiều thì phải “học”.
+ Học để làm: Yêu cầu thực hành, học đi đôi với hành 
+ Học để chung sống: Vận dụng kiến thức để có sự hòa đồng.
+ Học để tự khẳng định mình: Từng bước hoàn thiện nhân cách, trở thành con người hoàn hảo.
àLà yêu cầu thực hành, vận dụng vốn kiến thức đã “biết” để tạo nên những thành quả có ích cho bản thân, gia đình, cho cuộc sống của nhân loại. Ví dụ có học sinh mơ ước học tập để trở thành kỹ sư nông nghiệp lai tạo ra giống cây trồng mới có năng suất phục vụ đời sống, có người muốn học để chế ngự thiên nhiên.... Khi vận dụng kiến thức tạo nên thành quả càng có giá trị cho đời sống con người thì ta đã từng bước hoàn thiện nhân cách mình, khẳng định giá trị của mình.
 - Ýnghĩa câu nói: Tiếp thu kiến thức à vận dụng kiến thức à hoàn thiện nhân cách để tự khẳng định mình trong cuộc sống.
 Mục đích học tập do UNESCO đề xướng đặt ra yêu cầu từ thấp đến cao và có mối quan hệ chặt chẽ. Mục đích đó hoàn toàn đúng đắn có tác dụng định hướng cho mục đích học tập của học sinh, sinh viên ngày nay. 
c. Kết bài: 
 - Khẳng định một lần nữa vai trò to lớn của học tập đối với cuộc sống của con người. 
 - Rút ra bài học và phương hướng phấn đấu bản thân.
§Ò 4: “Mọi phẩm chất của đức hạnh là ở trong hành động”. ý kiÕn trên của nhà văn Pháp M. Xi-xê-rông gợi cho anh (chị) những suy nghĩ gì về việc tu dưỡng và học tập của bản thân. 
1. Tìm hiểu đề:
 - Kiểu bài: NL về một tư tưởng, đạo lí.
 -  Nội dung: Mối quan hệ giữa đức hạnh (phẩm chất đạo đức, trí tuệ, tâm hồn) và hành động của mỗi người.
 - Thao tác lập luận: phối hợp các thao tác giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận.
 - Phạm vi dẫn chứng: Dẫn chứng thực tế trong cuộc sống. Có thể dẫn chứng thêm thơ văn để bài viết sinh động.
2. Lập dàn ý:
a. Mở bài: Dẫn dắt để đưa ý kiến cần nghị luận vào bài.
b. Thân bài: Lần lượt triển khai các ý:
 - Giải thích kn: Đức hạnh là cội nguồn tạo ra hành động.
 Hành động là biểu hiện cụ thể của đức hạnh.
 - Nêu suy nghĩ về việc tu dưỡng và học tập của bản thân:
 + Đức hạnh trong lĩnh vực tu dưỡng và học tập mà anh (chị) cần trau dồi là gì?
 + Từ những phẩm chất đạo đức cần thiết ấy, anh (chị) đã xác định hành động cụ thể ra sao để phù hợp với tiêu chí đạo đức mà mình theo đuổi.
 + Trên thực tế, anh (chị) đã thực hiện được điều gì, gặp khó khăn gì khi biến suy nghĩ thành việc làm?
 + Anh (chị) thấy điều gì là trở ngại lớn nhất khi biến suy nghĩ thành hành động? Tại sao? 
c. Kết bài: Đề xuất bài học tu dưỡng của bản thân.
§Ò 5: Nhà văn Nga Lép Tôn-xtôi nói: “Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lý tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống”. Phát biểu suy nghĩ của anh/ chị về vấn đề này.
1. Tìm hiểu đề: 
 - Kiểu bài: NL về một tư tưởng, đạo lí.
 - Nội dung: Suy nghĩ vai trò của lý tưởng nói chung đối với mọi người và lý tưởng riêng của mình.
 + Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường; không có lý tưởng thì không có cuộc sống
 + Nâng vai trò của lý tưởng lên tầm cao ý nghĩa của cuộc sống.
 + Giải thích mối quan hệ lý tưởng là ngọn đèn, phương hướng và cuộc sống.
 - Phương pháp nghị luận: Phân tích, giải thích, bình luận, chứng minh.
 - Phạm vi tư liệu: Cuộc sống.
2. Lập dàn ý: 
a. Mở bài:  Giới thiệu, dẫn dắt vấn đề tư tưởng, đạo lý cần nghị luận.
b. Thân bài: 
 - Gi¶i thÝch lÝ t­ëng lµ g×? (§iÒu cao c¶ nhÊt, ®Ñp ®Ï nhÊt, trë thµnh lÏ sèng mµ ng­êi ta mong ­íc vµ phÊn ®Êu thùc hiÖn).
 - T¹i sao kh«ng cã lÝ t­ëng th× kh«ng cã ph­¬ng h­íng?
 + Kh«ng cã môc tiªu phÊn ®¸u cô thÓ.
 + ThiÕu ý chÝ v­¬n lªn ®Ó giµnh ®iÒu cao c¶.
 + Kh«ng cã lÏ sèng mµ ng­êi ta m¬ ­íc.
 - T¹i sao kh«ng cã ph­¬ng h­íng th× kh«ng cã cuéc sèng?
 + Kh«ng cã ph­¬ng h­íng phÊn ®Êu th× cuéc sèng con ng­êi sÏ tÎ nh¹t, sèng v« vÞ, kh«ng cã ý nghÜa , sèng thõa.
 + Kh«ng cã ph­¬ng h­íng trong cuéc sèng gièng ng­êi lÇn b­íc trong ®ªm tèi kh«ng nh×n thÊy ®­êng.
 + Kh«ng cã ph­¬ng h­íng, con ng­êi cã thÓ hµnh ®éng mï qu¸ng nhiÒu khi sa vµo vßng téi lçi (chøng minh).
 - Suy nghÜ nh­ thÕ nµo?
 + VÊn ®Ò cÇn b×nh luËn : con ng­êi ph¶i sèng cã lÝ t­ëng. Kh«ng cã lÝ t­ëng, con ng­êi thùc sù sèng kh«ng cã ý nghÜa.
 + VÊn ®Ò ®Æt ra hoµn toµn ®óng. (Lý tưởng và ý nghĩa cuộc sống)
 Lý tưởng xấu cã thể làm hại cuộc đời của một người và nhiều người. Không có lý tưởng thì không có cuộc sống.
 Lý tưởng tốt đẹp thực sự có vai trò chỉ đườngàĐó là lý tưởng vì dân, vì nước, vì gia đình và hạnh phúc của bản thân - Lý tưởng riêng của mỗi ngườiàVấn đề bức thiết đặt ra cho mỗi học sinh tốt nghiệp THPT là chọn ngành nghề, một ngưỡng cửa để bước vào thực hiện lý tưởng.
 + Më réng :
 * Phª ph¸n nh÷ng ng­êi sèng kh« ... ót nghiªm träng.
+ HIV dang l©y lan b¸o ®éng ë phô n÷, chiÕm mét nö sè ng­êi bÞ nhiÔm trªn toµn thÕ giíi.
+ Khu vùc §«ng ¢u vµ toµn bé Ch©u ¸.
- Lµm thÕ nµo ®Ó ng¨n chÆn hiÓm häa nµy?
+ §­a vÊn ®Ò AIDS lªn vÞ trÝ hµng ®Çu trong ch­¬ng tr×nh nghÞ sù cña mçi quèc gia.
+ Mçi ng­êi ph¶i tù ý thøc ®Ó tr¸nh xa c¨n bÖnh nµy.
+ Kh«ng k× thÞ ph©n biÖt ®èi xö víi nh÷ng ng­êi m¾c bÖnh AIDS.
+ Më réng m¹ng l­íi tuyªn truyÒn.
§Ò 5: M«i tr­êng sèng ®ang hñy ho¹Þ
 Bµi viết cÇn ®¹t ®­îc c¸c ý.
- M«i tr­êng sèng bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò g× (nguån n­íc, nguån thøc ¨n, bÇu kh«ng khÝ, c©y xanh trªn mÆt ®Êt).
- M«i tr­êng sèng ®ang bÞ ®e däa nh­ thÕ nµo?
+ Nguån n­íc.
+ Nguån thøc ¨n.
+ BÇu kh«ng khÝ.
+ Rõng ®Çu nguån.
- Tr¸ch nhiÖm cña mçi chóng ta.
§Ò 6: Trình bày những suy nghĩ của em về thái độ đối xử với những người bị nhiễm HIV/AIDS ở Việt Nam?
 GV hướng dẫn:
 - Nhìn chung nhà nước và toàn thể cộng đồng đã có sự quan tâm sâu sắc đến vấn đề đại dịch HIV và với những người mắc phải căn bệnh này. Nhiều tổ chức, nhiều cơ quan tuyên truyền (báo chí, đài truyền thanh, truyền hình) đã nỗ lực tham gia “cuộc chiến” chống lại hiểm hoạ chung. Đã có những trung tâm tư vấn, điều trị miễn phí, những cá nhân công khai căn bệnh của mình trước cộng đồng: có những cá nhân tình nguyện chăm sóc cho những người bệnh nặng không nơi nương tựa...
 - Nhưng trên thực tế, vẫn còn sự kì thị, phân biệt đối sử vơi những người bị bệnh. Nhiều khi họ bị đồng nhất với các đối tượng có vấn đề trong xã hội (như người nghiện hút, tiêm chích ma tuý, gái mại dâm,người có lối sông buông thả). Nhiều người bệnh bị chính người thân, gia đình mình xa cánh, thậm chí khinh miệt của mọi người xung quanh,Điều này gây nên những tác hại khôn lường: phần đông người mắc bệnh không dám công khai chữa trị, nhiều người rơi vào tâm trạng tuyệt vọng phẫn uất,
 - Từ tình hình thực tế đó ta cần có những biện pháp tích cực để góp phần vào cuộc đấu tranh chống lại hiểm hoạ chung của nhân loại.
§Ò 7: Quan ®iÓm cña anh, chÞ vÒ chän nghÒ.
 HS x¸c ®Þnh ®óng néi dung vÊn ®Ò nghÞ luËn x· héi ®­îc rÊt nhiÒu b¹n trÎ quan t©m:
- Sau khi tèt nghiÖp, ra tr­êng, th­êng nhiÒu ng­êi ph¶i mÊt thêi gian suy tÝnh: M×nh sÏ häc ngµnh nµo, chän nghÒ g× cho phï hîp vµ æn ®Þnh trong t­¬ng lai? §Êy lµ c©u hái cña nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm víi chÝnh b¶n th©n m×nh, chñ ®éng t×m kiÕm c¸c c¬ héi mµ kh«ng phã mÆc t­¬ng lai cña m×nh cho ng­êi kh¸c, ®iÒu ®ã chøng tá b¹n ®· tr­ëng thµnh.
- Tr­íc nhiÒu ngµnh nghÒ cã c¬ héi vµ th¸ch thøc, b¹n sÏ chän nghÒ nh­ thÕ nµo?
+Tr­íc hÕt ph¶i biÕt ®­îc n¨ng lùc cña b¶n th©n, tù l­îng søc m×nh, ®¸nh gi¸ ®óng kh¶ n¨ng: m¹nh, yÕu, nªn hay kh«ng nªn chän nghÒ nµy.
+ Tham kh¶o ý kiÕn cña nh÷ng ng­êi th©n ®Ó nhËn ®­îc lêi khuyªn cã Ých.
+ Vµo §¹i häc kh«ng ph¶i lµ con ®­êng duy nhÊt trong x· héi hiÖn ®¹i, cßn hoµn c¶nh gia ®×nh, tiÒm n¨ng kinh tÕvµ nhiÒu yÕu tè kh¸c ¶nh h­ëng ®Õn quyÕt ®Þnh cña b¹n.
§Ò 8: Sù gia t¨ng d©n sè, mét th¶m ho¹ lín.
 HS x¸c ®Þnh ®óng néi dung vÊn ®Ò nghÞ luËn x· héi: Sù gia t¨ng d©n sè vµ nh÷ng dù b¸o tr­íc vÒ mét th¶m ho¹ toµn cÇu.
- D©n sè thÕ giíi liªn tôc t¨ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi tØ lÖ t¨ng tù nhiªn cao (Cuèi TK XX vµo kho¶ng 6 tØ ng­êi, ­íc tÝnh trong 10 n¨m ®Çu cña TK XXI sÏ lµ xÊp xØ 7 tØ ng­êi). Mét con sè ®¸ng lo ng¹i cña nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi.
- Sù bïng næ d©n sè x¶y ra chñ yÕu ë c¸c n­íc chËm vµ ®ang ph¸t triÓn (Khu vùc ¸, Phi, MÜ La tinh).
- Theo dù ®o¸n cña mét sè nhµ b¸c häc, VN còng ë trong t×nh tr¹ng ®¸ng b¸o ®éng vÒ tØ lÖ gia t¨ng d©n sè, cïng víi mét sè c¸c quèc gia kh¸c nh­ Th¸i Lan, Ên ®é, In®«nªxia
- Sù gia t¨ng d©n sè sÏ lµm trÎ ho¸ vÒ ®é tuæi trong lao ®éng, ®¸p øng nhu cÇu vÒ lao ®éng. Nh­ng trªn thùc tÕ ¸p lùc vÒ c«ng viÖc cho sè d©n ®ang trong ®é tuæi lao ®éng lµ rÊt lín, mÆt kh¸c nã g©y trë ng¹i cho viÖc kh¾c phôc t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ kinh tÕ, nghÌo ®ãi, thÊt häckhã cã thÓ n©ng cao ®êi sèng d©n trÝ vµ møc sèng cña ng­êi d©n.
- ChÝnh s¸ch d©n sè vµ KHHG§ ®· trë thµnh chiÕn l­îc hµng ®Çu ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch, luËt ®Þnh vÒ d©n sè nh»m lµm gi¶m bít nguy c¬ trong t­¬ng lai : Quy ®Þnh vÒ ®é tuæi kÕt h«n, mçi gia ®×nh chØ nªn cã tõ 1 ®Õn 2 con, nghÜa vô cña cha mÑ ®èi víi con c¸i(d©n sè qu¸ ®«ng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng di c­ bÊt hîp ph¸p).
§Ò 9: Suy nghÜ cña anh, chÞ vÒ khÈu hiÖu hµnh ®éng cña tuæi trÎ trong th¸ng thanh niªn mµ TW §oµn ®· ph¸t ®éng: “Mçi §VTN mét hµnh ®éng, Mçi chi ®oµn mét ho¹t ®éng, mçi §oµn c¬ së mét c«ng tr×nh”.
 HS x¸c ®Þnh ®­îc néi dung nghÞ luËn mang tÝnh chÊt x· héi: Vai trß cña thanh niªn trong viÖc thùc hiÖn phong trµo cña tuæi trÎ trong th¸ng thanh niªn.
- Giíi thiÖu ®Çy ®ñ néi dung khÈu hiÖu “Mçi §VTN mét hµnh ®éng, Mçi chi ®oµn mét ho¹t ®éng, mçi §oµn c¬ së mét c«ng tr×nh”.
- Gi¶i thÝch c¸c kh¸i niÖm: Hµnh ®éng (nh÷ng viÖc lµm cô thÓ), ho¹t ®éng( nh÷ng c«ng viÖc thiÕt thùc), c«ng tr×nh(tËp hîp nh÷ng hµnh ®éng, ho¹t ®éng).
- TW §oµn ®· chän th¸ng 3 hµng n¨m lµ th¸ng thanh niªn VN, nh»m kh¼ng ®Þnh vai trß vµ søc m¹nh cña tuæi trÎ trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ®æi míi ®Êt n­íc.
- Mçi §VTN mét hµnh ®éng cô thÓ, thiÕt thùc ®Ó h­ëng øng phong trµo: Quyªn gãp, ñng hé, gióp ®ì c¸c gia ®×nh chÝnh s¸ch, hé nghÌo, thùc hiÖn an sinh x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng
- T¹i c¬ së §oµn tr­êng häc, §VTN ®· h­ëng øng b»ng viÖc nhËn ch¨m sãc khu di tÝch lÞch sö C¸ch m¹ng ChiÕn khu M­êng Khãi, dän dÑp, vÖ sinh m«i tr­êng, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ v­ên hoa c©y c¶nh cña nhµ tr­êng, trång míi c«ng tr×nh thanh niªn lµ 30 c©y cau, tham gia lµm ®­êng lªn c¸c x· vïng cao, vïng s©u
Yªu cÇu chung: HS x¸c ®Þnh ®óng néi dung cÇn tr×nh bµy tr×nh ®é mÉu mùc cña thÓ v¨n chÝnh luËn.
- Gi¶i thÝch kh¸i niÖm mÉu mùc (Lµ chuÈn, tiªu biÓu).
- ThÓ hiÖn qua hÖ thèng luËn ®iÓm râ rµng, luËn cø x¸c ®¸ng, luËn chøng logic.
- C¸ch lËp luËn khoa häc, cã ®ñ c¬ së ph¸p lÝ ®Ó tiÕn tíi kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ò.
§Ò 10: Theo anh, chÞ cÇn lµm g× ®Ó t¹o thµnh thãi quen tèt trong ®êi sèng x· héi.
 HS x¸c ®Þnh ®­îc vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn thuéc vÒ ý thøc cña con ng­êi sÏ h×nh thµnh thãi quen tèt hoÆc xÊu trong ®êi sèng x· héi.
- Thãi quen tèt lµ ng­êi lu«n cã ý thøc thùc hiªn mäi viÖc mét c¸ch nghiªm tóc, chu ®¸o, lÞch sù: lu«n dËy sím, gi÷ lêi høa, ®óng hÑn, hay ®äc s¸ch.
- Thãi quen xÊu lµ ng­êi lµm mäi viÖc tuú tiÖn theo ý thÝch, kh«ng t«n träng ng­êi kh¸c, thiÕu lÞch sù trong giao tiÕp: Hót thuèc l¸ n¬i c«ng céng, nãi tôc chöi bËy, vøt r¸c ra ®­êng phè
- T¹o ®­îc thãi quen tèt lµ rÊt khã, nh­ng nhiÔm thãi xÊu th× l¹i rÊt dÔ. Mçi ng­êi h·y tù n©ng cao ý thøc cña m×nh ®Ó t¹o thµnh nÕp sèng ®Ñp, v¨n minh cho x· héi.
§Ò 11: Đọc truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu, em suy nghĩ gì về nạn bạo hành gia đình trong xã hội?
 Đoạn văn mẫu: Bạo hành là hành vi bạo lực, đối tượng này dùng để trấn áp đối tượng kia. Trong truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa”, nạn bạo hành gia đình được Nguyễn Minh Châu phản ánh qua hành vi vũ phu, tàn bạo của người chồng: trút tất cả cơn bực bội, bức xúc vì gánh nặng cuộc sống vào những trận mưa dây thắt lưng quật tới tấp lên người vợ (người đàn bà hàng chài) khốn khổ. Và đứa con trai, vì bênh mẹ đã đánh lại cha.
	Nạn bạo hành trong gia đình hàng chài trong tác phẩm cũng là hiện tượng khá phổ biến trong xã hội ngày nay. Nạn bạo hành trong gia đình diễn ra ở nhiều hình thức: chồng đánh chửi vợ; cha, mẹ đánh con cái; thậm chí con cái đánh chửi cha mẹ. Trong đó chủ yếu chồng bạo hành với vợ và thường diễn ra hai hình thức: bạo hành thể xác (đánh đạp vợ), bạo hành tinh thần (chửi bới nhục mạ vợ...)
	Có nhiều nguyên nhân gây ra nạn bạo hành: đời sống kinh tế khó khăn, áp lực công việc hàng ngày, quan hệ căng thảng ở công sở, chồng (vợ) ngoại tình... mà nguyên nhân chính là ý thức con người còn hạn chế.
	Nạn bạo hành tác động xấu tới gia đình và xã hội. Sức khỏe con người bị giảm sút, tinh thần căng thẳng, gia đình xáo trộn. Nguy hiểm hơn, nhiều người vợ không chỉ bị thương tật, tàn phế và còn mất mạng. Trẻ em bị ảnh hưởng tâm lí nặng nề, nhiều em bị đẩy ra ngoài đường “đi bụi” gây ra biết bao nhiêu tệ nạn xã hội. An ninh trật tự vì thế mà bất ổn. Nếp sống văn hóa bị phá vỡ. Sự phát triển kinh tế chậm lại.
	Để hạn chế và tiến tới thanh toán nạn bạo hành, xã hội đồng thời phải dùng nhiều biện pháp: thúc đẩy kinh tế phát triển, có những điều luật trừng trị nghiêm khắc kể xâm phạm thân thể, danh dự con người và quan trọng hơn phải giáo dục ý thức tự trong và tôn trọng người khác của mọi người.
§Ò 12: Trong Th«ng ®iÖp nh©n Ngµy ThÕ giíi phßng chèng AIDS, 1-2-2003, C«-phi An-nan viÕt: "Trong thÕ giíi khèc liÖt cña AIDS, kh«ng cã kh¸i niÖm chóng ta vµ hä. Trong thÕ giíi ®ã, im lÆng ®ång nghÜa víi c¸i chÕt" (Ng÷ v¨n 12, tËp, NXB Gi¸o dôc, 2008, tr. 82)
 Anh/ chÞ suy nghÜ nh thÕ nµo vÒ ý nghÜ trªn?
* Yªu cÇu vÒ kÜ n¨ng: BiÕt c¸ch lµm bµi nghÞ luËn x· héi. kÕt cÊu bµi viÕt chÆt chÏ, diÔn ®¹t l­u lo¸t, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶, dïng tõ, ng÷ ph¸p.
* Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc:
a. Giíi thiÖu vÒ vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn
- TrÝch dÉn ý kiÕn cña C«-phi An-nan.
b. Nªu râ hiÖn t­îng: 
 + Thùc tr¹ng cña ®¹i dÞch HIV/AIDS trªn thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng: tèc ®é l©y nhiÔm, con ®­êng l©y nhiÔm, møc ®é l©y nhiÔm...
 + Th¸i ®é cña mäi ng­êi víi nh÷ng bÖnh nh©n nhiÔm HIV cßn cã sù k× thÞ, ng¨n c¸ch, ph©n biÖt ®èi xö.
- Gi¶i ph¸p:
+ Phª ph¸n nh÷ng hµnh ®éng k× thÞ, ng¨n c¸ch, ph©n biÖt ®èi xö víi nh÷ng bÖnh nh©n HIV. Tõ ®ã mäi ng­êi ph¶i tõ bá th¸i ®é k× thÞ, ng¨n c¸ch, ph©n biÖt ®èi xö víi nh÷ng bÖnh nh©n HIV (kh«ng cã kh¸i niÖm chóng ta vµ hä).
 + Ph¶i cã hµnh ®éng tÝch cùc, cô thÓ bëi im lÆng ®ång nghÜa víi c¸i chÕt.
 + Tr¸ch nhiÖm cña häc sinh ®Ó gãp phÇn ph¸ vì sù ng¨n c¸ch gi÷a mäi ng­êi vµ bªnh nh©n nhiÔm HIV: tuyªn truyÒn, vËn ®éng, hµnh ®éng cô thÓ....
c. Bµy tá suy nghÜ cña ng­êi viÕt.
§Ò 13: ViÕt mét bµi v¨n kho¶ng 400 tõ, h·y nãi lªn suy nghÜ cña anh (chÞ) vÒ t¸c h¹i tõ thãi quen hót thuèc l¸ cña nam giíi ®èi víi søc khoÎ cña con ng­êi.
 GV hướng dẫn :
- §ã lµ thãi quen nguy h¹i ®Õn søc khoÎ cña b¶n th©n vµ nh÷ng ng­êi xung quanh.
- Ng­êi nghiÖn thuèc l¸ th­êng cã nh÷ng c¸ch ®Ó bao biÖn cho hµnh ®éng cña m×nh: Cho sang, sµnh ®iÖu, hîp thêi, do ¸p lùc c«ng viÖc
- Hót thuèc l¸ cßn ¶nh h­ëng ®Õn kinh tÕ, chÊt ®éc h¹i trong khãi thuèc cã nguy c¬ dÉn ®Õn ung th­ phæi, cuèng häng
- V× mét cuéc sèng trong s¹ch vµ b¶o vÖ søc khoÎ cho nh÷ng ng­êi th©n yªu cÇn cã nh÷ng hµnh ®éng ng¨n chÆn kÞp thêi, ®õng ®Ó ®iÕu thuèc ®èt ch¸y t­¬ng lai vµ cuéc ®êi cña b¹n
3. Bài tập về nhà : HS tự luyện: 
Đề 1: Anh,chị suy nghĩ gì về hiện tượng “nghiện” In-tơ-nét trong nhiều bạn trẻ hiện nay?
Đề 2: “Trái đất là ngôi nhà chung của chúng ta”.Từ thông điệp này và thực trạng môi trường hiện nay (đặc biệt ở khu vực nơi anh chị đang sống),hãy trình bày những suy nghĩ của mình về vấn đề môi trường và trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với vấn đề bảo vệ môi trường.
Đề 3: Anh (chị) có suy nghĩ gì về tệ nạn nghiện ma tuý hiện nay?
Đề 4: Hãy viết một bài văn ngắn (không quá 400 từ) phát biểu ý kiến về vấn đề sau: Hiện tượng sống thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm với người thân, gia đình và cộng đồng trong thế hệ trẻ hiện nay.