CÁC BÀI TOÁN VỀ HỆ PHưƠNG TRÌNH
I.Hệ phương trình đối xứng loại 1:
II.Hệ phương trình đối xứng loại 2:
1 DOÃN XUÂN HUY – THPT ÂN THI – HƯNG YÊN CÁC BÀI TOÁN VỀ HỆ PHƢƠNG TRÌNH I.Hệ phƣơng trình đối xứng loại 1: 2 2 2 2 4 4 2 22 2 2 2 2 2 35( ) 2 19 49/ / 18 1/ ;2 / ;3 / ;4 / 3 35 ( ) 1801 12 17 ( )4 5 5 5 / ;6 / ;7 / ;8 / 2 4 7 ( 1) 67 x y xyx y xy x y xyx y y x x y xy xy x yx y xy x y x y x y xyx y x y x y x y xy xy x y xyx y xy 4 4 78 97x y 2 2 3 2 3 4 ( 1) (1 1 ) 4( )(1 1 ) 4 9 / ;10 / ;11/ 1 44 ( ) ( ) 1 4 x y x y y x x x y yx y xy xy xy x y y xx y x y y x xy xy xy y II.Hệ phƣơng trình đối xứng loại 2: 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 13 4 1/ ;2 / 2;3/ 1;4 / 2 ;5/ 13 4 2 1 2 xyz x y z xy z x y z x yz x x x y yzt y z t yz x y z x y zx y ztx z t xy y x zx y z x y z xy z txy t x y 3 3 2 2 2 2 3 3 2 2 2 2 2 3 2 3 2 6 / ;7 / ;8 / 2 3 2 3 2 x x y x x y x y y y y x y y x y x x III.Hệ phƣơng trình đẳng cấp: 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 3 2 2 5 5 2 2 2 3 9 3 2 11 1 2 9 ( )(2 3) 1 4 5 5 2 3 17 2 2 3 x xy y x xy y x y x y x y xy x y x xy y x xy y x y xy y x xy y x y x y 2 2 5 5 3 3 2 2 3 3 2 5 5 2 2 3 3 2 2 2 2 2 5 7( ) 31( ) 2 2 3 6 / ;7 / ;8 / ;9 / ;10 / 11( ) 3 2 1 3 1 x y x y x y x y x x y x xy y x y x y x y xy x y xy x y x y xy x y 2 2 2 4 3 3 3 3 2 2 3 3 2 2 5 5 3 3 3 3 3 2 3 2 0 1 2 3 1 11/ ;12 / ;13 / ;14 / ;15 / 2 2 2 2 1 0 2 3 3 x y xy x y xy y x xy x y x y x y x y x y xy x y xy x y x y x xy y IV.Hệ phƣơng trình vô tỉ: 2 2 22 2 2 2 2 2 30 2 8 24 2 2 8 28 12835 128 4 2 16 x y y x x y xyx y x y S P Px y x x yx x y y x y x y S P 2 23 3 2 2 2 23 3 2(1)2 2 5 2 72( ) 3( ) ; ; ; 2 2 5 2 76 4 x y x yx y x yx y x y xy y x y xx y x y x y ( bp (1) ) 2 DOÃN XUÂN HUY – THPT ÂN THI – HƯNG YÊN 2 2 3 2 1 20 /20 2 2 7 ; ; ; ( ) 3 2 23136 0 16 /5 x y x y y x x y x yx y x y x y x y x yx y x y x y x y x y x y 34 6 32 2 4 2 1 2 1 2 11 1 11/ ;12 / ;13 / ;14 / 1 2 1 2 5 8 2 21 12 2 x y x y x yx y y x x x y yy xx y xy 2 2 211 1( 3) 3 2 15 / ;16 / ;17 / ;18 / 21 1 1 1 1 x yx y x yy x x x x x y y x y x yx y x xy y x x y x y 1 7 4 9 7 4 3 3 42 2 3 19 / ;20 / ;21/ ;22 / 3 1 7 4 9 7 4 2 x y x y x yx y y x x y xy y x y x y x 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 4 1 2 91 2 23 / ;24 / ;25 / ;26 / 2 01 1 1 0,5 91 2 x y x y x y y x x y x y y x y xyx y x y x x y y y x x 2 2 1 12 ( 3 ) 2 3 5 ( 42 ) 2 42 27 / ;28 / ;29 / 2 1 2 2 1 12 ( 3 ) 6 3 5 ( 42 ) 2 y x x y x yxy x y x y x y y x x y y x y y x x V. Giải HPT bằng pp đánh giá: 2 2 2 2 2 2 3 4 2 2 2 4 6 4 2 2 2 2 2 1 2 /(1 ) 2 /(1 )1/ 1 2 1; 1/ 1; 2 /(1 ) ; 3 /( 1) ; 2 1/ 1 2 /(1 ) 4 /( 1)1 12 x y yz x y x x y x x yx y z y xz y z y z y y z y y y z x z yx z x z z x z z z z xz x x y z 2 222 2 2 4 6 3 4 4 5 7 22 1 4 1 ( 1)1 21 1 ; ; 1 1 1 2 1 41 2 1 4 xy zz xyx y x y z x y x y z x yz xyx yz xy VI. Một số HPT khác: 2 2 2 2 3 3 32 2 2 2 2 2 6 5 1/ 1/2 ( ) 3 ( ) ) 3 7 7 ; ; ; ; 2 1( ) 10 ( )( ) 15 2 2 x y x y x x y yy x y x x y x y x x y y x y x y y xx x y y x y x y x y x y xy 2 2 2 2 2 2 2 2 (3 2 )( 1) 12 ( 2)(2 ) 9 ( )(1 1/ ) 518 6 / ; ; ;9 / ( 1)( 1) 72 4 2 8 4 6 ( )(1 1/ ) 49 x x y x x x x y x y xyx y x y xy x y x x y x x y x y x y 3 DOÃN XUÂN HUY – THPT ÂN THI – HƯNG YÊN 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 9 96 ( )( ) 45 10 / 7 ;11/ 4 9 189 189;12 / ( )( ) 63 ( )( ) 5414 3 4 x y z x u vx y z x y x y z xy yz zx x y z x u v y z x y z z x x y zx y z xz y xv u 5 6( ) 5 24( ) 0 1 ( ) 2 13 / 7 12( );14 / 7 24( ); 0; 5;17 / ( ) 3 3 4( ) 4( ) 0 2 ( ) 6 xy x y xyz x y xy a x y xy x x y z yz yz y z xyz y z yz b y z yz y x y z xz xz z x xyz z x zx c z x zx z x y z xy 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 3 2 2 2 0 2 / ( 1) 1 1 3 4 11 18 / ;19 / 12 4 3 0 2( 1) 1 0 3 2 9 8 3 x y x y y x x x x y x y yx x y x y x y x y 2 2 2 2 2 2 3 32 22 2 1/ 1/ 1 ( ) 6 20 / ;21/ 18 2722 2 1 21 1 2 x y x y x x yx y x y x y yyx y xyx y xy 3 2 2 2 2 34 16 1 2 22 / , 0 8 3 4 8 2;23 / 3 8 ( )(1 ) 1 x y x y x y xy x y x y x y x y x y x y xy xy 24 24 4 4 32 3 24 / ( 32 ) ( 32 ) 6 21 12. 12 16; 3 32 6 24 x x y x x x x y y VT x y x x y 4 3 2 2 4 3 2 2 3 3 34 2 3 2 2 2 2 1 1 1 20 25 / ;26 / 111 ( 1)( 1) 0 2 x x y x y x x y x y x y x y yx x yxyx y x xy xy x x y x y 2 2 2 2 2 2 22 2 2 1/ 6 / ( ) 6 66 3 1;2 (1/ 2;1) 27 / 2 2;1 (1;2)1/ 5 5 2 51 5 x y x y yz z y SPy xy x S y P zx y z y S Px y x 3 3 3 3 3 3 3 2 2 1 19 / 16 / 31/ 19 19 28 / ;29 / / 9 / 21/ 6 / ( ) 66 x y x xy x yx y z y xy y xx y x y zy z yy xy x 2 2 2 2 2 2 4 2 6(2 ) 5(4 ) 6(2 ) 0 31/ ;32 / ;33 / 2 1 (2 ) 0 0 2 6 0 x y x y x y x yx y x y x y x y x y x xy y x xy y 3 3 2 2 5 5 2 ( ) 6 3 5 34 ( 1)( 1) 3 34 / ;35 / ;36 / 6 3 18 ( 1)( 1) 630 32 x y xy x y x y z x x y y x y z x yx y xy 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 ( 1) 3 1 7 2 2 2 2 38 / ;39 / ;40 / ;41/ ( ) 5 1 0 1 13 2 2 1 3 1 x x y xy x y x y x x x y x x y x x y xy y x y x y xy x y xy x 2 2 2 22 2 2 23 2 2 2 26 52( ) 1 13 42 / ;44 / ;45 / ;46 / 24 1 1 12 6 1 2 3 x y y xx y x yx y x y xy x y x y xyx xy x x y 4 DOÃN XUÂN HUY – THPT ÂN THI – HƯNG YÊN 2 2 2 2 2 2 2 4 2 2 0 ( 1)(2 1) 6 2 5 2 1 0 47 / ;48 / ;49 / ( 1)(3 2) 2 33 6 3 0 4 12 12 10 0 x xy x y x y x y x xy y x y x y x yx xy x y x xy y x y 2 2 2 2 2 2 2 2 4 2 3 3 2 0 2 2 3 0 1 13 50 / ;51/ ;52 / 1 123 32 5 0 3 1 0 x xy y x y x xy y x xy xy x y y x xy xy x y y xx y xy y y 2 2 2 2 2 2 2 2 / (1 ) 2 ( / 7) 53 / 2 0 2 / (1 ) 4 (2 / 7) 8 (4 / 7)2 2 / (1 ) x x y y y x x y tan a x tan k y y z z x y z z y y z tan a y tan k x tan a z tan kz z x x x z z 2 2 2 2 2 2 2 2 6 ( ) 13 0 0 0 6 / 6 / 13 3 0 54 / 3 ( ) 5 0 0 0 6 / 6 / 10;55 / 2 0 6 / 6 / 56 ( ) 5 x y z yz x y z xy z xz y xy y x y y z x zx y z x xy z yz x x xy y z R x R y R xz y yz xz x y xy Khảo sát (2) ta thấy: nếu x > 1 thì y > 1 nên (1) VN. Nếu x = 1 thì từ (2) suy ra y = 1, thỏa mãn (1). Nếu Vậy HPT có nghdn x = y = 1. Từ ĐK của HPT Vậy HPT có 2 nghiệm là ( 1; 0 ) và ( -2; 3 ) 2 2 4 3 2 2 2 2 2 3 2 2 2 1 1 41 4 1 2 1/ 2 58 / ;59 / ;60 / ;61/ ( ) 2 7 2 1 2 2 6 4 6 x yx y xy y x x y x y x x y y x y x y x y x xy y y x y x y 62/ Tìm GT của m để HPT sau có nghiệm thực: 3 2 3 2 2 2 3 3 2 0(1) 1 3 2 0(2) x y y x x x y y m 3 3 2 2 2 2 22 2 2 2 2 9 6 3 1 63 / ;64 / ;65 / ; 2 4 11 3 x y x y x y x xy x y x x y y x yx y x y 2 22 4 2 2 2 2 22 2 31 ( ) 4 4 6 9 0 66 / ;67 / ;68 / ; ( 1)( 2) 2 22 01 1 4 x y xyx y x y y x x y y x x y y x y x yx y 1 2 2 2 3 3 3 2 2 2 2 22 (1 4 )5 1 3 3( ) 8 27 18 69 / ;70 / 71/ 7( ) 4 63 1/ 1 2 x y x y x y x xy y x y x y y x xy y x y x y x yx y y x y 5 DOÃN XUÂN HUY – THPT ÂN THI – HƯNG YÊN 2 2 2 2 2 3 3 2 1 4( ) 3 / ( ) 7 72 / ;73 / ;74 / 2 1/ ( ) 32 2 2 x y x yy x x xy y x y x x yx y y x y x y 75/ 3 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 9 22 3 9 ( )( 9) 22 3( )(1) 1 2 ( 1 2) ( 1 2) 1(2) x x x y y y x y x y xy x y x y x y x y Từ (2) : 1 2 ; 1 2a x cosa y sina . Thay vào (1) ta được: (1 )(3 2 ( ) 2 37 4) 22 3(1,5 )cosa sina cosa sina cosasina cosa sina cosa sina Đặt t = cosa – sina thì PT trên trở thành: 2 3(1 )(1,5 (1 ) 2 2 37 4) 22 3(1,5 ) 2 39 41 0 1( 2)t t t t t t t t t 2 ( 4) 1 2 2 2cos a a k k HPT có 2 nghiệm:(3/2; -1/2) và (1/2; -3/2 ) VII. Biện luận hệ phƣơng trình: 1/ Tìm gt của m để hpt sau có nghiệm: 2 2 (1) x y xy m x y m Giải: Đặt S = x + y; P = xy 2 2& 2 2 3 0. ' 1 3 0 1/3S P m S P m S S m m m . Để (1) có nghiệm thì 2 24 2 2 2 2( ) 2 2 2 3 1 0S P S P P m P m m S m S m m . Để (1) có nghiệm ta chỉ cần đk: 2 3 1 0 3 1 2 0 8m m m m m ( do 0m từ pt thứ hai của hệ 2/ Giải và bl hpt: 2 2 2 2 x xy y mx y xy x my Giải: Trừ các vế của 2 pt ta đƣợc: ( )( 1 ) 0x y x y m a/ 23 ( 1) 0 0;( 1) /3x y x m x x m b/ 21 ( 1) 1 0. ( 1)( 5)y m x x m x m m m Kết luận: +/ 1 < m < 5: hpt có nghiệm 0; ( 1) /3x y x y m +/ 1 5m m : hpt có nghiệm: 0; ( 1) /3x y x y m ; 1 1 ( ; ) 2 2 m m 3/ Tìm m để hpt sau có nghiệm: 2 2 2 2 1(1) 3 2 (2) x xy y x xy y m 6 DOÃN XUÂN HUY – THPT ÂN THI – HƯNG YÊN Giải: Đặt 2 2(1) : ( 1) 1x ty y t t (3). Vì 2 1 0t t với mọi t nên (3) luôn có nghiệm. Từ hpt ta suy ra: 2 2 2( 3 2) /( 1) ( 1) (3 ) 2 0t t t t m m t m t m (4). +/ m = 1: t = 1/2 hpt có nghiệm. +/ 1:m (4) có 3( 4)( 6)m m . Từ đó ta suy ra hpt có nghiệm khi 4 6m . 4/ Tìm m để hpt sau có nghiệm: 1 1 3 1 1 1 1 x y x y y x x y m Giải: hpt đã cho tđ với: 2 2 3( , 0) 3 /3( 1) ( 1) u v u v S P mu v v u u v m hpt có nghiệm khi 0 27/ 4m . 5/ Xác định a để hpt sau có nghiệm duy nhất: 2 3 2 2 3 2 4 4 y x x ax x y x ay Giải: a/ đk cần: gs hpt có nghiệm: 0 0( ; )x y thì nó cũng có nghiệm 0 0( ; )y x do đó để hpt có nghiệm duy nhất thì 3 2 0 0 0 0 05 0x y x x ax . Vậy nếu hpt có nghiệm dn thì 25 4 0 25/ 4a a . b/ đk đủ: hpt tđ với 2 3 2 2 2 4 ( ) 3( ) 0 x y y ay x y x xy y x y a . Do pt 2 2 3( ) 0x xy y x y a 2 2( 3) 3 0x y x y y a có 2 2 2( 3) 4( 3 ) 3 6 9 4 0x y y y a y y a y vì ' 12(3 ) 0y a do a > 25/4 . Với x = y thì hpt trở thành 2( 5 ) 0x x x a . Do 25/ 4 25 4 0a a nên pt chỉ có nghiệm x = 0 do đó hpt có nghiệm duy nhất x = y = 0 . Vậy với m < 25/4 thì hpt đã cho có nghiệm duy nhất. 6/ Giải và biện luận hpt: x y xy a x y a Giải: trừ các vế của hai pt ta đƣợc: 2 0 0 4 ( 0)y xy y x y y a/ a < 0: hpt có hai nghiệm ( a; 0) và ( 4a/3; a/3) b/ 0a : hpt có nghiệm duy nhất ( a; 0). 7 DOÃN XUÂN HUY – THPT ÂN THI – HƯNG YÊN MỘT SỐ BÀI TẬP: 1/ Chứng minh hpt sau luôn có nghiệm: 2 2 2 4 3 4 x xy y k y xy 2/ Tìm các GT của m để hpt sau có nghiệm: 4 1 4 (13/3 7) 3 x y m x y m 3/ Tìm m để hpt sau có nghiệm duy nhất: 3 2 2 3 2 2 7 7 x y x mx y x y my có nghiệm duy nhất ( m > 16 ) 4/Cminh với mọi m, hpt sau luôn có nghiệm, tìm m để hpt có nghiệm duy nhất: 2 2 1 ( 1) ( ) x y xy m m xy x y m m 5/ Tìm m để hpt sau có nghiệm: 2 2 2 2 3 2 11 59 3897 59 3897 4 42 3 17 x xy y m x xy y m 6/ Cho HPT: 2 2( ) & ( )x my m d x y x C . Biện luận số nghiệm của HPT theo m. Khi HPT có hai nghiệm 1 1 2 2( ; ) &( ; )x y x y hãy tìm GT của m để GTBT 2 2 2 1 2 1( ) ( )S x x y y đạt GTLN ( m = 1/2 ) ---------------------- // --------------------
Tài liệu đính kèm: