Bộ tài liệu ôn tập môn Ngữ văn 12

PHẦN I. GIỚI THIỆU 
Năm học 2008-2009 là năm thứ ba thực hiện chương trình đổi mới Sách giáo khoa bậc THPT, đặc biệt là lớp 12 chuẩn bị cho kì thi Tốt nghiệp THPT và thi Đại học, chắc hẳn giáo viên và học không khỏi lúng túng trước việc dạy và học. Chương trình mới, dạy sao cho tốt và học sao cho tốt, chủ động truyền đạt tri thức và lĩnh hội tri thức là việc làm hết sức nghiêm túc và tối cần thiết đối với mỗi giáo viên và học sinh.
Trước yêu cầu của thực tế đó, qua nghiên cứu tài liệu, dựa vào cấu trúc đề thi TNTHPT và thi Đại học và thực tế giảng dạy cho thấy vấn đề đặt ra là cần phải có một bộ tài liệu với những định hướng rõ ràng về nội dung, chuẩn hóa kiến thức cũng như các kĩ năng và cách làm bài thi sao cho tốt, chúng tôi tiến hành biên soan Bộ tài liệu ôn tập môn Ngữ văn 12.
	Tài liệu được biên soạn dưới dạng các chuyên đề, trong đó, mỗi vấn đề được cấu trúc theo dạng câu hỏi và gợi ý trả lời .
	Nội dung tài liệu bao gồm: 
Bài Khái quát Văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX và sáu chuyên đề:
	Chuyên đề 1: Văn nghị luận (4 tiết)
	Chuyên đề 2: Văn bản nhật dụng (Chính luận) (4 tiết)
Chuyên đề 3: Thơ (10 tiết)
Chuyên đề 4: Kí và kịch (6 tiết)
Chuyên đề 5: Truyện (13 tiết)
Chuyên đề 6: Nghị luận xã hội (5 tiết)
Bộ tài liệu giúp cho giáo viên và học sinh có cái nhìn đầy đủ, bao quát và toàn diện về những kiến thức đã học cũng như cách triển khai kiến thức sao cho thật hợp lí và đạt được kết quả cao trong mọi kì thi.
Đây là bộ tài liệu xây dựng nội dung ôn tập môn Ngữ văn 12 chương trình chuẩn, sử dụng để ôn tập cho học sinh lớp 12 thi tốt nghiệp THPT năm 2009.
Do thời gian biên soạn có hạn nên tài liệu này không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự góp ý chân thành của các bạn đồng nghiệp và các em học sinh.
Người biên soạn
Trịnh Thị Hải Lân
PHẦN II. NỘI DUNG KHÁI QUÁT 
Stt
Chuyên đề
(Tiết)
Bài dạy
Mục tiêu
Số tiết
Ghi chú
KHÁI QUÁT VHVN 1945-hết TK XX
-VHVN từ 1945-1975:
+ Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu
+ Những đặc điểm cơ bản
-VHVN từ 1975- hết TK XX: Những chuyển biến và một số thành tựu ban đầu của văn học 
1
1
Chuyên đề 1:
Văn nghị luận
(4 tiết)
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP –
Hồ Chí Minh
-Tác giả: Quan điểm sang tác; Di sản văn học; Phong cách nghệ thuật
- Tác phẩm: 
+ Hoàn cảnh sáng tác; Giá trị của tác phẩm
+ Thaáy ñöôïc yù nghóa to lôùn vaø giaù trò nhieàu maët cuûa TNÑL , bieát caùch tìm hieåu vaên chính luận qua TNÑL .
2
Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sang trong văn nghệ của dân tộc
- Thấy rõ nét đặc sắc trong bài NLVH của PVĐ vừa khoa học chặt chẽ, vừa giàu sắc thái biểu cảm, có nhiều phát hiện mới mẻ, sâu sắc về nội dung.
- Hiểu sâu sắc những giá trị to lớn của thơ văn NĐC càng thêm quý con người và tác phẩm của ông .
2
2
Chuyên đề 2:
Văn bản nhật dụng (Chính luận)
( 4 tiết )
Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS, 1-12-2003
-Bản thông điệp khẳng định tầm quan trọng của việc phòng chống HIV/AIDS trên toàn thế giới
- Đoàn kết cộng đồng để đẩy lùi căn bệnh thế kỉ
- Sức thuyết phục của bài văn
2
NHÌN VỀ VỐN VĂN HÓA CỦA DÂN TỘC – 
Trần Đình Hượu
-Hiểu sâu sắc về vốn văn hóa dân tộc; những mặt tích cực và hạn chế của văn hóa truyền thống
- Phát huy những mặt mạnh, khắc phục những hạn chế
2
Dạy ở cuối HK II
3
Chuyên đề 3:
Thơ
( 10 tiết )
TÂY TIẾN – Quang Dũng
-Hồn cảnh bài thơ ra đời
- Cảm nhận được vẻ đẹp hoang vu, hùng vĩ, hấp dẫn của cảnh vật miền Tây
- Vẻ đẹp hào hùng, hào hoa của người lính TT.
- Hiểu được những nét đặc sắc về nghệ thuật của TP .
2
VIỆT BẮC – 
Tố Hữu
( Phần 1 Tác giả ) :
- Hiểu ,đánh giá đúng đắn về TH , cũng như thơ ông trong VHDT. Những nét cơ bản trong PC thơ TH .
- Nắm được con đường sáng tác thơ TH qua các tập thơ- đặc điểm cơ bản thơ TH luôn gắn liền với thời kì đấu tr CM và thể hiện sự v động trong TTNT thơ TH .
( Phần 2 Tác phẩm ) :
-Hồn cảnh bài thơ ra đời
- VB là đỉnh cao của thơ TH – Thành tựu nổi bậc thơ ca kháng chiến chống Pháp .
- Cảm thụ – phân tích được những giá trị đặc sắc của bài thơ 
 * Khúc hát aân tình cuûa ngöôøi KC vôùi QHÑN,vôùi nd
 * Hình thöùc NT ñaäm ñaø tính DT .
- Thaáy neùt cô baûn trong PCNT thô TH .
2
ĐẤT NƯỚC- Nguyễn Khoa Điềm
-Cái nhìn mới mẻ cùa nhà thơ về ĐN : Là sự kết tinh và hội tụ trên nhiều bình diện, gắn bó với cuộc sống nhân dân, bởi chính nhân dân làm ra đất nước.
-Những đặc sắc về nghệ thuật của đoạn thơ: Giọng thơ trữ tình – chính luận, sự vận dụng sáng tạo các yếu tố văn hóa DG để thể hiện TT “ ĐN của nhân dân”
- Có được tình yêu ĐN và những người làm nên ĐN.
2
SÓNG – Xuân Quỳnh
- Cảm – hiểu được tình yêu trong sáng, hồn hậu, thủy chung của người con gái với khát vọng hướng về hạnh phúc tuyệt đối .
- Nắm được NT đặc sắc của bài thơ trữ tình : Diễn tả bằng h/ả ẩn dụ “sóng”keát hôïp chuû theå tröõ tình “em” , nhòp ñieäu daït daøo, loâi cuoán, töø ngöõ giaûn dò, gôïi caûm .
2
ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA - Thanh Thảo –
- Hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp bi tráng của hình tượng Lor ca qua mạch cảm xúc suy tư đa chiều, vừa sâu sắc vừa mãnh liệt của tác giả bài thơ .
- Thấy được vẻ độc đáo trong hình thức biểu đạt thơ mang phong cách tượng trưng.
- Có những tri thức đọc – hiểu một bài thơ theo PCHĐ
2
4
Chuyên đề 4:
Kí và Kịch
( 6 tiết )
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ – Nguyễn Tuân –
- Vẻ đẹp đa dạng của sông Đà Hung bạo – trữ tình, vẻ đẹp giản dị, kì vĩ của người lái đò SĐ. Tình yêu lịng say mê của NT trước TN và con người miền TB.
- Cảm ,hiểu được nét đặc sắc trong NT tùy bút của NT
- Bồi dưỡng long TN, kính trọng ,yêu mến ngöôøi LÑ duõng caûm, thoâng minh taøi hoa.
2
AI ĐÃ ĐĂT TÊN CHO DÒNG SÔNG - Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hiểu những cảm nhận tinh tế, sâu sắc tình yêu, niềm tựi hào thiết tha, sâu lắng tg dành cho sông Hương, cho xứ Huế thân yêu được thể hiện qua áng văn đẹp, tài hoa – Bồi dưỡng thêm tình yêu quê hương đất nước.
- Nhận biết đặc trưng của thể loại bút kí trong bài .
2
HỒN TRƯƠNG BA DA HÀNG THỊT - Lưu Quang Vũ-
+ Bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh phải sống nhờ, sống tạm, sống trái với tự nhiên khiến cho tâm hồn thanh cao, nhân hậu bị nhiễm độc và tha hóa trước sự lấn át của thể xác thô lỗ, phàm tục – Thấy được vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung tục, bảo vệ quyền được sống trọn ven, hài hòa giữa thể xác và tâm hồn và khát vọng hoàn thiện nhân cách .
- Cảm nhận được nét đặc sắc kịch Lưu Quang Vũ : Kịch bản VH và NT sân khấu bởi tính hiện đại kết hợp già trị truyền thống, phê phán mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình đầm thắm, bay bổng.
2
Dạy ở cuối HK II
5
Chuyên đề 5:
Truyện
( 13 tiết )
VỢ CHỒNG A PHỦ – Tô Hoài .
- Tóm tắt truyện ngắn
- Hieåu ñöôïc cuoäc soáng cöïc nhuïc, taêm toái, quaù trình ñoàng baøo TB vuøng leân töï giaûi phoùng khoûi aùch thoáng trò cuûa boïn chuùa ñaát caáu keát TD .Hieåu ñöôïc giaù trò nhaân ñaïo cuûa TP trong vieäc kh/ñònh söùc soáng tieàm taøng cuûa ngöôøi lao ñoäng.
- Nhöõng ñoùng goùp cuûa nhaø vaên trong vieäc khaéc hoïa tính caùch nh/vaät, söï tinh teá trong dieãn taû cuoäc soáng noäi taâm, sôû tröôøng quan saùt, m taû phong tuïc taäp quaùn vaø loái soáng cuûa ngöôøi H’moâng, NT traàn thuaät linh hoaït, lôøi vaên tinh teá mang maøu saéc DT vaø giaøu chaát thô .
2
VỢ NHẶT – Kim Lân .
- Tóm tắt truyện ngắn
- Hieåu ñöôïc söï khuûng khieáp cuûa naïn ñoùi ôû nöôùc ta 1945 do Pháp Nhaät gaây ra.
- Caûm nhaän nieàm khaokhaùt maõnhlieät cuûa ngöôøi lñ veà haïnh phuùc gia ñình vaø nieàm tin baát dieät vaøo söï soáng vaø töông lai
- Hieåu ñöôïc söï saùng taïo xuaát saéc vaø ñoäc ñaùo veà ngheä thuaät truyeän, tình huoáng truyeän, mieâu taû taâm lí, döïng ñoái thoaïi.
2
RỪNG XÀ NU - Nguyễn Trung Thành –
- Tóm tắt truyện ngắn
 - Naém ñöôïc tö töôûng cô baûn maø tác gỉa göûi gaém qua nhöõng hình töôïng cuûa thieân truyeän- söï löïa choïn con ñöôøng ñi cuûa DT trong caùc cuoäc ñaáu tranh choáng laïi söï taøn aùc cuûa keû thuøù 
- Tính söû thi cuûa TP, qua chuû ñeà, hình töôïng, heä thoáng nhân vaät , ngoân ngöõ, gioïng ñieäu .
-Nhaän thöùc ñöôïc yù nghóa, giaù trò cuûa TP trong hoaøn caûnh cuoäc kh/ ch choáng Myõ cuõng nhö trong thôøi ñaïi ngaøy nay .
2
NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH – Nguyễn Thi-
- Tóm tắt truyện ngắn
- Söï gaén boù saâu naëng giöõa tình caûm GÑ, vaø tình yêu nước, yeâu CM, giöõa truyeàn thoáng GÑ vôùi truyền thống DT, taïo neân söùc maïnh tinh thaàn to lôùn cuûa con ngöôøi trong choáng Myõ
- Hieåu ñöôïc giaù trò NT cuûa thieân truyeän, NT traàn thuaät ñaëc saéc, khaéc hoïa tính caùch, m taû taâm lí saêc saûo ngoân ngöõ ñaäm chaát Nam boä 
2
CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA – Nguyễn Minh Châu –
- Tóm tắt truyện ngắn
- Caûm nhaän ñöôïc suy nghó cuûa ngöôøi ngheä só nhieáp aûnh khi phaùt hieän ra söï thaät ñaèng sau böùc aûnh raát ñeïp veà chieác thuyeàn trong söông sôùm maø anh tình côø chuïp ñöôïc laø soá phaän ñau ñôùn cuûa ngöôøi phuï nöõ , laø bao ngang traùi trong moät GÑ vaïn chaøi Töø ñoù thaáy roõ moãi ngöôøi trong coõi ñôøi nhaát laø ngöôøi ngheä só, khoâng theå sô löôïc , ñôn giaûn nhìn nhaän cuoäc soáng con ngöôøi.
- Ngheä thuaät keát caáu ñoäc ñaùo, caùch trieån khai coat truyeän raát saùng taïo cuûa moät caây buùt truyeän ngaén ñaày baûn lónh .
2
THUỐC – Lỗ Tấn .
- Tóm tắt tiểu sử tác giả
- Tóm tắt truyện ngắn
- Thuoác laø hoài chuoâng caõnh baùo caên beänh meâ muoäi cuûa ngöôøi daân TQ ñaàu theá kæ XX. Nhaân daân coi CM laø giaëc “mua maùu ngöôøi veà laøm thuoác”. Nhaø vaên pheâ phaùn nhöng cuõng tin vaøo söï thöùc tænh, hieåu CM vaø laøm CM.
- Caùch vieát coâ ñoïng, suùc tích, giaøu hình ảnh mang tính bieåu töôïng cuûa ngoøi buùt Loã Taán .
1
SỐ PHẬN CON NGƯỜI 
- Sô-lô -khốp .
- Tóm tắt tiểu sử tác giả
- Tóm tắt truyện ngắn
- Söï khaùm phaù tính caùch Nga kieân cöôøng vaø nhaân aùi qua buùt phaùp hieän thöïc taùo baïo vaø ngheä thuaät truyeän ngaén ñaëc saéc cuûa Soâ loâ khoáp 
- YÙ chí vaø nghò löïc cuûa con ngöôøi , coù theå khaéc phuïc moïi khoù khaên,gian khoå, vöôït qua soá phaän eùo le .
1
ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ 
– Hê ming uê .
- Tóm tắt tiểu sử tác giả
- Naém ñöôïc nguyeân lyù “ taûng baêng troâi” cuûa heâ ming ueâ- hieåu ñöôïc söï tin töôûng vaøo nghò löïc, vaøo söùc maïnh tinh thaàn vaø nieàm kieâu haûnh veà con ngöôøi trong vieäc ñeo ñuoåi öôùc mô giaûn dò nhöng to lôùn cuûa ñôøi ngöôøi vaø nhaø vaên.
- Khaùm phaù nghệ thuật keå chuyeän ñoäc ñaùo, keát hôïp nhuaàn nhuyeãn giöõa lôøi vaên keå chuyeän vaø lôøi vaên mieâu taû caûnh vaät, mieâu taû ñoái thoaïi vaø ñoäc thoaïi noäi taâm.
1
6
Chuyên đề 6 :
Nghị luận
 xã hội
( 5 tiết )
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, 
ĐẠO LÍ
-Bàn về tư tưởng, đạo lí; phân tích mặt đúng-sai, lợi- hại; chỉ ra nguyên nhân, thái đọ và bày tỏ chính kiến của mình trước hiện tượng đó
- Diễn đạt mạch lạc, giàu cảm xúc, sử dụng nhiều biện pháp tu từ
- Bài học nhận thức và hành động về tư tưởng, đạo lí
3
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
-Bàn về hiện tượng đời sống; phân tích mặt đúng-sai, lợi- hại; chỉ ra nguyên nhân, thái đọ và bày tỏ chính kiến của mình trước hiện tượng đó
- Diễn đạt mạch lạc, giàu cảm xúc, sử dụng nhiều biện pháp tu từ
- Bài học rút ra
2
Rèn luyện kĩ năng thông qu ... hán thói thờ ơ, ghẻ lạnh đối với con người cũng quan trọng và cần thiết như ca ngợi lòng vị tha, tình đoàn kết”.
Đề 4: Gơt - đại thi hào người Đức viết: “ Một con người làm sao có thể nhận thức được chính mình, đó không phải là việc của tư duy mà là của thực tiễn”.
 Anh ( chị ) hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý kiến trên. 
Hướng dẫn tìm hiều đề
Hướng dẫn lập dàn ý chi tiết:
- Mở bài
- Thân bài
- Kết luận
 Hướng dẫn HS tự hoàn thiện bài văn nghị luận ngắn ( không quá 400 từ)
GV nhận xét, đánh giá ( về nội dung, về diễn đạt, dùng từ, đặt câu)
3. Phần gợi ý nội dung các đề bài
Đề 1
1. Tìm hiểu đề
- Câu thơ viết dưới dạng câu hỏi, nêu vấn đề " sống đẹp " trong đời sống của mỗi con người.
- Để sống đẹp mỗi con người cần xác định: Lý tưởng sống đúng đắn, cao đẹp; tâm hồn tình cảm lành mạnh, nhân hậu; trí tuệ sáng suốt; hành độngh tích cực lương thiện.
- Học sinh muốn trở thành người sống đẹp cần thường xuyên học tập và rèn luyện để từng bước hoàn thiện nhân cách.
- Có thể vận dụng các thao tác lập luận:
+ Giải thích ( sống đẹp )
+ Phân tích( các khía cạnh của biểu hiện sống đẹp )
+ Chứng minh, bình luận( nêu những tấm gương người tốt, phê phán lối sống ích kỷ, vô trách nhiệm, thiếu nghị lực)...
2. Lập dàn ý
a. Mở bài
- Trình bày theo nhiêù cách khác nhau( diễn dịch, qui nạp, phản đề )
- Trích đề.
b. Thân bài
- Giải thích thế nào là sống đẹp?
- Phân tích các khía cạnh biểu hiện của lối sống đẹp. Giới thiệu một số tấm gương sống đẹp trong đời sống, trong văn học.
- Phê phán những quan niệm và lối sống không đẹp trong đời sống.
- Xác định phương hướng và biện pháp phấn đấu để có thể sống đẹp.
c. Kết luận 
- Khẳng định ý nghĩa của cách sống đẹp.
- Rút ra bài học và phương châm sống cho bản thân.
Đề 2
- Hiểu và xác định được ý nghĩa câu nói
- Mục đích học tập của học sinh, sinh viên thời nay:
+ Học để biết: Tiếp thu kiến thức
+ Học để làm: Yêu cầu thực hành, học đi đôi với hành 
+ Học để chung sống: Vận dụng kiến thức để có sự hòa đồng.
+ Học để tự khẳng định mình: Từng bước hoàn thiện nhân cách, trở thành con người hoàn hảo.
- Ýnghĩa câu nói: Tiếp thu kiến thức --> vận dụng kiến thức--> hoàn thiện nhân cách để tự khẳng định mình trong cuộc sống.
- Để ra hướng phấn đấu bản thân.
Đề 3
- Mục đích của câu nói: Nhắc nhở con người hãy có ý thức tôn trọng những chuẩn mực, pháp lý và đạo lý, từ đó tự giác sống có trách nhiệm hơn với bản thân và trách nhiệm với cộng đồng.
- Ca ngợi lòng vị tha, tình đoàn kết... đó là truyền thống lâu đời trong lịch sử, nhưng phê phán thái độ thờ ơ, ghẻ lạnh đối với con người chưa có truyền thống, nên thường sơ sài, qua loa, chưa có hiệu quả.
- Thái độ thờ ơ, ghẻ lạnh là thế nào? (Sự vô cảm, vô trách nhiệm, ...); tại sao phải phê phán? ( thói xấu, sự ích kỷ, thiếu hòa đồng...) 
- Sự vị tha, tình đoàn kết là thế nào? (Nhân hậu, bao dung, hòa đồng, cao thượng, tương thân tương ái...); Tại sao phải ca ngợi? (Lối sống đẹp, nhân cách cao cả, có văn hóa, thể hiện nếp sống lịch sự, văn minh...) 
- Cần phê phán thái độ thờ ơ, ghẻ lạnh, đây là việc làm quan trọng và cần thiết trong cuộc sống hàng ngày. Bởi cái xấu, cái ác luôn tồn tại xung quanh chúng ta.
- Phê phán thái độ thờ ơ, ghẻ lạnh và ca ngợi lòng vị tha, tình đoàn kết là hai mặt của một vấn đề. Chúng tồn tại song song trong xã hội.
- Cần có suy nghĩ và thái độ như thế nào? Từ đó nhận thức để tự hoàn thiện mình.
Đề 4
- Cần thấy được nội dung chính trong ý kiến của Gớt: Thực tiễn là thước đo chân lí; kết quả hoạt động thực tế của bản thân là căn cứ để mỗi người tự nhận thức và hoàn thiện mình.
- Nhận thức về bản thân là hiểu biết được trình độ, năng lực, bản lĩnh...của mình.
- Nhận thức về bản thân có ý nghĩa rất quan trọng đối với mỗi người trong cuộc sống
- Những thành công và thất bại từ thực tién học tập, lao động, giao tiếp... giúp con người nhận thức đúng đắn về bản thân và có thêm động cơ phán đấu để hoàn thiện chính mình
II. NGHỊ LUẬN VỀ MỘT HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG ( 2 tiết )
1. Lí thuyết
1.1. Khái niệm
 	Kiểu bài nghị luận về một hiện tượng đời sống là lấy một hiện tượng xảy ra trong đời sống để bàn bạc như: vấn đề tai nạn giao thông, hiện tượng môi trường bị ô nhiễm, những tiêu cực trong thi cử, nạn bạo hành trong gia đình, phong trào thanh niên tiếp sức mùa thi, cuộc vận động giúp đỡ đồng bào hoạn nạn, những tấm gương người tốt việc tốt Từ những hiện tượng đó người viết tìm ra ý nghĩa xã hội về tư tưởng đạo đức mà bàn bạc đánh giá.
1.2. Các thao tác thường sử dụng 
 	Giải thích, phân tích, chứng minh, bác bỏ, bình luận
1.3. Cách làm bài
Nêu rõ hiện tượng, phân tích các mặt đúng - sai, tốt – xấu, lợi – hại
Chỉ ra nguyên nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến của người viết về hiện tượng xã hội đó.
Rút ra bài học ý nghĩa, liên hệ bản thân.
1.4. Yêu cầu hành văn
 	 - Diễn đạt chuẩn xác, mạch lạc, bố cục rõ ràng
 	 - Có thể sử dụng biện pháp tu từ và yếu tố biểu cảm
2. Thực hành
 	GV hướng dẫn HS khảo sát từng dạng đề cụ thể ( trong SGK, SGV, sách tham khảo...) theo trình tự các bước nêu ở bên dưới :
Đề 1: Tuổi trẻ học đường suy nghĩ và hành động để góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông.
Đề 2: Anh ( chị ) suy nghĩ gì về hiện tượng “ nghiện” karaoke và intơnet trong nhiều bạn trẻ hiện nay? 
Đề 3: Hiện nay ở nước ta có nhiều cá nhân, gia đình, tổ chức thu nhận trẻ em cơ nhỡ, lang thang kiến sống trong các thành phố, thị trấn về những mái ấm tình thương để nuôi dạy, giúp các em học tập, rèn luyện vươn lên sống lành mạnh, tốt đẹp.
Anh (chị ) hãy bày tỏ suy nghĩ về hiện tượng đó.
Đề 4: Hãy trình bày quan điểm của mình trước cuộc vận động “ nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục” .
a. Hướng dẫn tìm hiều đề
b. Hướng dẫn lập dàn ý chi tiết:
- Mở bài
- Thân bài
- Kết luận
c. Hướng dẫn HS tự hoàn thiện bài văn nghị luận ngắn ( không quá 400 từ)
d. GV nhận xét, đánh giá ( về nội dung, về diễn đạt, dùng từ, đặt câu)
3. Phần gợi ý nội dung các đề bài
Đề 1
1. Tìm hiểu đề
- Thể loại: Nghị luận về một hiện tượng đời sống 
- Nội dung kiến thức: Sự hiểu biết và kiến thức đời sống, xã hội 
- Thao tác: Phân tích, so sánh, bác bỏ...
2. Lập dàn ý
a. Mở bài
- Khẳng định thực hiện an toàn giao thông là trách nhiệm chung của toàn xã hội.
- Tuổi trẻ học đường trực tiếp góp sức và có trách nhiệm trong việc giảm thiểu tai nạn giao thông.
b. Thân bài
- Tại sao phảo thực hiện nghiêm túc an toàn giao thông? (Góp phần giữ gìn trật tự xã hội, nếp sống văn minh, lịch sự, giảm thiểu tai nạn không đáng có...) 
- Tai nạn giao thông đã và đang xảy ra trầm trọng ở nước ta, đe dọa đến tính mạng, tài sản, và sự phát triển của đất nước.
- Tai nạn giao thông gây ra nhiều hậu quả tai hại, tác động xấu đến nhiều mặt trong cuộc sống. (suy sụp tinh thần, để lại di chứng, gánh nặng cho gia đình, xã hội, tàn tật suốt đời, gây nỗi ám ảnh về tinh thần...).
- Giảm thiểu tai nạn giao thông là yêu cầu bức thiết, có ý nghĩa lớn đối với toàn xã hội.
- Nguyên nhân của tai nạn giao thông: Phóng nhanh, vượt ẩu, uống rượu, say xỉn, không tham gia và thực hiện đúng nội qui, qui định an toàn giao thông, kém hiểu biết về an toàn giao thông...
- Tuổi trẻ học đường góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông như thế nào? ( Nguyên túc thực hiện an toàn giao thông, tham gia các cuộc vận động tuyên truyền về an toàn giao thông... ) 
c. Kết luận
- Đánh giá ý nghĩa của việc góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông
- Khẳng định việc thực hiện tốt an toàn giao thông có ý nghĩa như thế nào?
- Liên hệ bản thân
Đề 2
- Thế nào là " nghiện"?
+ Ham hố, say mê, điên cuồng, không có không chịu được
+ Quên thời gian, công việc, học tập
+ Bằng mọi giá thảo mãn được nhu cầu
+ Sẵn sàng vứt bỏ tất cả, hủy hoại nhân cách...
- Mặt tích cực của việc "nghiện" ka-ra-ô-kê và in-tơ-nét?
+ Giải trí, giao lưu, gần gũi, thân thiện
+ Khai thác thông tin, phục vụ học tập, công tác
- Mặt tiêu cực của việc "nghiện" ka-ra-ô-kê và in-tơ-nét?
+ Dùng vào mục đích xấu, dễ dẫn đến các tệ nạn xã hội, vi phạm đạo đức, nhân cách pháp luật: nghiện hút, trộm cắp, cướp của, giết người, ...
+ Hủy hoại nhân cách, xa lánh mọi người, sống ích kỷ
+ Tốn kém tiền của, ảnh hưởng lớn đến người thân trong gia đình...
- Làm thế nào để dùng ka-ra-ô-kê và in-tơ-nét bổ ích và thiết thực? 
+ Biết giới hạn, điểm dừng, dùng vào mục đích chính đáng: Học tập, nghiên cứu,...
+ Thời đại CNTT phát triển, mỗi chúng ta phải biết tiếp cận có mục đích, có văn hóa, đúng việc, đúng lúc, đúng chỗ...
- Tuổi trẻ hiện nay nên sử dụng ka-ra-ô-kê và in-tơ-nét như thế nào cho đúng và phù hợp với lửa tuổi, tâm lí, trình độ...
- Suy nghĩ và hành động, bài học liên hệ bản thân.
Đề 3
- Thu nhận trẻ em cơ nhỡ, lang thang kiến sống trong các thành phố, thị trấn về những mái ấm tình thương để nuôi dạy, giúp các em học tập, rèn luyện vươn lên sống lành mạnh, tốt đẹp là một việc làm cao đẹp của những tấm lòng nhân ái.
- Để làm được việc đó đòi hỏi có lòng kiên nhẫn. vị tha, đức hi sinh của những tấm lòng vàng.
- Những đứa trẻ cơ nhỡ, lang thang có hoàn cảnh éo le, bất hạnh, thường có tâm trạng mặc cảm. Vì vậy thu nhận trẻ em cơ nhỡ, lang thang kiến sống trong các thành phố, thị trấn về những mái ấm tình thương để nuôi dạy, giúp các em học tập, rèn luyện vươn lên sống lành mạnh, tốt đẹp là một việc làm đòi hỏi khéo léo, tế nhị, có tình yêu thương và sự hi sinh rất lớn.
	- Cần phê phán thái độ ngược đãi trẻ em, thói thờ ơ ghẻ lạnh, vô cảm, vô trách nhiệm đối với những trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt trong xã hội.
- Khẳng định đây là một nghĩa cử cao đẹp, truyền thống đạo lí "thương người như thể thương thân" , lá lành đùm lá rách... của người Việt Nam.
- Lấy ví dụ minh họa ( những câu ca dao, tục ngữ, dẫn chứng thực tế...) bằng những hoạt động từ thiện mà em biết, hoặc đã tham gia trong trường, lớp, khu dân cư, hoặc trong cuộc sống, xã hội hàng ngày...
- Đánh giá liên hệ bản thân .
- Đề xuất ý kiến.
Đề 4
- Giới thiệu chung về nền giáo dục hiện nay để thấy được lý do mà Bộ giáo dục đưa ra cuộc vận động "hai không".
- Mục đích cuộc vận động là: Dạy thật, học thật, chất lượng thật. Hướng tới một nền giáo dục sạch trong toàn quốc.
- Cần chỉ rõ ý nghĩa và nội dung hai vấn đề:
+ Nói không với tiêu cực trong thi cử.
+ Nói không với bệnh thành tích trong giáo dục.
- Hiểu bệnh tiêu cực trong thi cử là gì? 
( Chạy điểm, chạy trường, chạy lên lớp, chạy chuyển lớp, chuyển trường...; quay cóp, gà bài để được điểm cao...) 
- Hiểu bệnh thành tích trong giáo dục là gì? 
( Chạy theo thành tích ảo, số liệu báo cáo thì cao nhưng thực chất thì rỗng tếch, thích được khen thưởng, lấy lòng cấp trên...) 
- Nói không với tiêu cực trong thi cử là thế nào? Tại sao phải nói không? 
- Nói không với bệnh thành tích là thế nào? Tại sao phải nói không? 
- Để hướng tới một nền giáo dục sạch thì bản thân có suy nghĩ và hành động như thế nào? 
- Đánh giá tính đúng đắn và sự cần thiết của cuộc vận động hai không.
- Bày tỏ quan điểm bản thân: Đánh giá tính thời sự của cuộc vận động này trong giai đoạn và tình hình hiện nay( phù hợp hay không phù hợp? cần thiết hay không cần thiết? thực hiện ở mức độ nào? )
- Hướng phấn đấu và học tập của bản thân.