Giáo án Ngữ văn 12 chuẩn tiết 82+ 83: Ông già và biển cả (Hê - minh - uê)

Tiết 82 - 83
ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ
	Hê - Minh - Uê
	Ngày soạn: 1.3.09
	Ngày giảng:
	Lớp giảng: 	12A1	12A2	12A3
	Sĩ số:
A. Mục tiêu bài học
	Qua giờ giảng, giúp HS:
 Thấy được vẻ đẹp của con người trong hành trình theo đuổi một ước mơ giản dị nhưng rất lớn lao của đời mình
 Từ hai hình tượng "nhân vật" chính, tìm ra những lớp nghĩa hàm ẩn trong đoẹn trích
B. Phương tiện thực hiện
	- SGK, SGV
	- Giáo án, bài soạn
	- Thiết kế bài giảng
	- Kĩ năng đọc hiểu văn bản Ngữ văn 12
C. Cách thức tiến hành
	- Đọc hiểu
	- Đàm thoại phát vấn
	- Thuyết giảng
D. Tiến trình dạy học
	1. Ổn định
	2. KTBC
	Xô cô lốp đã để lại ấn tượng gì trong em?
	Yêu cầu:
	Tính cách Nga: bản lĩnh, kiên cường và giàu lòng nhân ái (dẫn chứng minh hoạ)
	3. GTBM
	4. Hoạt động dạy học
Hoạt động của Thày và Trò
Yêu cầu cần đạt
GV: Hãy nêu những hiểu biết của em về cuộc đời và sự nghiệp của nhà văn Hêminhuê?
HS trả lời GV chốt lại
GV: Vài nét về tác phẩm Ông già và biển cả?
HS: trả lời GV ghi bảng
GV: Hãy tóm tắt nội dung chính của tác phẩm
GV: vị trí và nội dung của đoạn trích
GV: yêu cầu hs tóm tắt cuộc đấu giữa ông lão và con cá kiếm?
HS tóm tắt GV chốt lại
GV: hình ảnh những vòng lượn của con cá kiếm được nhắc đi nhắc lại gợi lên cuộc đấu giữa ông lão và cá kiếm như thế nào?
HS trả lời GV chốt lại
GV: tuy tuổi cao, sức lực ngày một vơi cạn, lại đơn độc giữa trời biển mênh mông ông biết lo xa, lượng sức mình, biết phân tích tình hình
Cảm nhận về con cá kiếm tập trung vào những giác quan nào của lão?
HS: thị giác và xúc giác
GV: bàn tay níu kéo sợi dây -> thấy con cá từ bộ phận đến tổng thể, từ độ dài, cái đuôi, thân hình, lưng, mang...
GV: em có nhận xét gì về cách miêu tả cuộc chiến của ông lão với cá kiếm?
HS phát biểu gv chốt lại
Qua cuộc đấu giữa ông lão và con cá kiếm nhà văn muốn nói tới điều gì? (lớp nghĩa hàm ẩn)
HS phát hiện GV chốt lại
GV: qua chi tiết đó em có nhận xét gì về Lão đánh cá?
GV: Con cá không chỉ là miếng mồi, vẻ đẹp kiêu hùng của con cá khi chưa bị chiếm lĩnh là biểu tượng cho ước mơ, cho lí tưởng mà con người theo đuổi
GV: hãy so sánh hình ảnh con cá kiếm trước và sau khi bị ông lão đánh cá chiếm được?
HS phát biểu GV chốt lại
GV qua hình ảnh đó, em thấy con cá biểu tượng cho điều gì trong cuộc sống?
HS phát biểu GV chốt lại
GV: nhà văn miêu tả vẻ đẹp của con cá cũng là đề cao vẻ đẹp của con người. Cuộc chiến đấu gian nan với biết bao thử thách đớn đau đã tôn vinh vẻ đẹp của người lao động: giản dị và ngoan cường
GV gọi HS đọc ghi nhớ SGK
GV yêu cầu HS làm bài tập 1 (thảo luận)
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- (1899 - 1961), là nhà văn Mĩ để lại dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi văn học phương Tây, góp phần đổi mới lối viết truyện, tiêu thuyết của nhiều thế hệ nhà văn trên thế giới
- Ông nổi tiếng với những tiểu thuyết: Mặt trời vẫn mọc (1926), Giã từ vũ khí (1929), Chuông nguyện hồn ai (1940)
- Truyện ngắn của Hêminhuê được đánh giá là những tác phẩm mang phong vị độc đáo. Mục đích của nhà văn :"viết một áng văn xuôi đơn giản và trung thực về con người" 
2. Ông già và biển cả
- Ông già và biển cả (1952) gây tiếng vang lớn và 2 năm sau, 1954 ông đạt giải Nô - ben về văn học
- Tóm tắt tác phẩm: SGK
- T¸c phÈm tiªu biÓu cho lèi viÕt "T¶ng b¨ng tr«i": dung l­îng c©u ch÷ Ýt nh­ng "kho¶ng trèng" ®­îc t¸c gi¶ t¹o ra nhiÒu, chóng cã vai trß lín trong viÖc t¨ng c¸c líp nghÜa cho v¨n b¶n
3. Đoạn trích
- Vị trí: nằm ở cuối tác phẩm
- Nội dung: §o¹n trÝch kÓ vÒ viÖc chinh phôc con c¸ kiÕm cña «ng l·o Xan-ti-a-g«. Qua ®ã ng­êi ®äc c¶m nhËn ®­îc nhiÒu tÇng ý nghÜa ®Æc biÖt lµ vÎ ®Ñp cña con ng­êi trong viÖc theo ®uæi ­íc m¬ gi¶n dÞ nh­ng rÊt to lín cña ®êi m×nh vµ ý nghÜa biÓu t­îng cña h×nh t­îng con c¸ kiÕm.
II. Đọc hiểu văn bản
1. Cuộc đấu giữa Xan - ti - a - gô và con cá kiếm
- Trận chiến: Con c¸ kiÕm m¾c c©u b¾t ®Çu nh÷ng vßng l­în “vßng trßn rÊt lín”, “con c¸ ®· quay trßn”. Nh­ng con c¸ vÉn chËm r·i l­în vßng”. Nh÷ng vßng l­în ®­îc nh¾c l¹i rÊt nhiÒu lÇn gîi ra ®­îc vÎ ®Ñp hïng dòng, ngoan c­êng cña con c¸ trong cuéc chiÕn ®Êu Êy.
+ ¤ng l·o ë trong hoµn c¶nh hoµn toµn ®¬n ®éc, “mÖt thÊu x­¬ng” “hoa m¾t” vÉn kiªn nhÉn võa th«ng c¶m víi con c¸ võa ph¶i khuÊt phôc nã.
+ Cuéc chiÕn ®Êu ®· tíi chÆng cuèi, hÕt søc c¨ng th¼ng nh­ng còng hÕt søc ®Ñp ®Ï. Hai ®èi thñ ®Òu dèc søc tÊn c«ng vµ dèc søc chèng tr¶. C¶m thÊy chãng mÆt vµ cho¸ng v¸ng nh­ng «ng l·o vÉn ngoan c­êng “Ta kh«ng thÓ tù ch¬i xá m×nh vµ chÕt tr­íc mét con c¸ nh­ thÕ nµy ®­îc” l·o nãi. ¤ng l·o c¶m thÊy “mét có quËt ®ét ngét vµ có n¶y m¹nh ë sîi d©y mµ l·o ®ang nÝu b»ng c¶ hai tay”. L·o hiÓu con c¸ còng ®ang ngoan c­êng chèng tr¶. L·o biÕt con c¸ sÏ nh¶y lªn, l·o mong cho ®iÒu ®ã ®õng x¶y ra “®õng nh¶y, c¸” l·o nãi, “®õng nh¶y”, nh­ng l·o còng hiÓu “nh÷ng có nh¶y ®Ó nã hÝt thë kh«ng khÝ”. ¤ng l·o n­¬ng vµo gií chß “l­ît tíi nã l­în ra, ta sÏ nghØ”. “§Õn vßng thø ba, l·o lÇn ®Çu tiªn thÊy con c¸”. L·o kh«ng thÓ tin nçi ®é dµi cña nã “ “kh«ng” l·o nãi, “Nã kh«ng thÓ lín nh­ thÕ ®­îc”. Nh÷ng vßng l­în cña con c¸ hÑp dÇn. Nã ®· yÕu ®i nh­ng nã vÉn kh«ng khuÊt phôc, “l·o nghÜ: “Tao ch­a bao giê thÊy bÊt k× ai hïng dòng, duyªn d¸ng, b×nh tÜnh, cao th­îng h¬n mµy”. ¤ng l·o còng ®· rÊt mÖt cã thÓ ®æ sôp xuèng bÊt k× lóc nµo. Nh­ng «ng l·o lu«n nhñ “m×nh sÏ cè thªm lÇn n÷a”. Dån hÕt mäi ®au ®ín vµ nh÷ng g× cßn l¹i cña søc lùc vµ lßng kiªu h·nh, l·o mang ra ®Ó ®­¬ng ®Çu víi c¬n hÊp hèi cña con c¸. ¤ng l·o nhÊc con ngän lao phãng xuèng s­ên con c¸ “c¶m thÊy mòi s¾t c¾m phËp vµo, l·o t× ng­êi lªn Ên s©u råi dån hÕt träng lùc lªn c¸n dao”. §©y lµ ®ßn ®¸nh quyÕt ®Þnh cuèi cïng ®Ó tiªu diÖt con c¸. L·o rÊt tiÕc khi ph¶i giÕt nã, nh­ng vÉn ph¶i giÕt nã.
-> hình ảnh lão ngư phủ kiên cường, lão ngư phủ lành nghề
+ Nhưng vòng lượn của con cá được nhắc đi nhắc lại cũng đã vẽ lên những cố gắng, vùng vẫy của cá kiếm để thoát khỏi bủa vây của người đánh cá
-> cuộc chiến không cân sức
- Ông lão đã cảm nhận được vòng lượn của cá kiếm thông qua thị giác và xúc giác
- Nghệ thuật: miêu tả vừa cụ thể vừa sinh động
2. Nội dung tưởng của đoạn trích
- Chi tiết:
+ Cá ơi...cá này, dẫu sao thì mày cũng sẽ chết. Mày muốn tao cùng chết à?
+ Mày đang giết tao, cá à...nhưng mày có quyền làm thế. Tao chưa bao giờ thấy bất kì ai hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng hơn mày, người anh em ạ
+ Hãy đến và giết ta đi, ta không quan tâm đến việc ai giết ai
-> vẻ đẹp cao thượng của ông lão
Hình ảnh ông lão: cao cả, đẹp đẽ, sự cảm nhận của ông lão về đối thủ không mang màu hằn thù mà là sự cảm kích, ngưỡng mộ, đôi khi pha chút tiếc nuối, ân hận vì hành động của mình.
3. Hình ảnh con cá kiếm
- Trước khi bị bắt: lượn nhiều vòng quanh thuyền - kiêu sa và hùng dũng
- Sau khi bị bắt: nằm ngửa phơi cái bụng ánh bạc, thẳng đơ và bồng bềnh theo sóng, da cá chuyển màu, mắt nó trông dửng dưng
-> Con cá kiếm là hình ảnh của ước mơ, của lí tưởng mà mỗi con người theo đuổi trong đời
III. Luyện tập
Bài tập 1
- Ngoài việc miêu tả bằng lời của người kể chuyện, còn có loại ngôn từ trực tiếp nói lên hành động và thái độ của ông lão trước con cá kiếm: đó là ngôn ngữ độc thoại nội tâm, có lúc là lời đối thoại với cá kiếm
- Ý nghĩa: 
+ Làm cho người đọc như đang chứng kiến sự việc
+ Lầm cho con cá kiếm cũng như con người
+ Hiểu được tâm trạng của ông lão, chiêm ngưỡng, thông cảm, nuối tiếc khi tiêu diệt nó
+ Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên
+ Vẻ đẹp của con người trong hành trình theo đuổi và đạt được ước mơ của mình.
	5. Củng cố và dặn dò
	- Nhắc lại đơn vị kiến thức đã học
	- Soạn bài: Diễn đạt trong văn nghị luận